عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Sudan’dan İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye şartlı onay

Sudan’dan İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye şartlı onay
TT
TT

Sudan’dan İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye şartlı onay

Sudan’dan İsrail ile ilişkileri normalleştirmeye şartlı onay

Sudan ABD’nin ülkeyi teröre destek veren ülkeler listesinden çıkartması karşılığında İsrail ile normalleşmeyi kabul edecek.
Şarku’l Avsat’a konuşan yerel kaynaklar, Sudan ve ABD yönetiminin Hartum'un ABD'nin teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarılmasını içeren bir anlaşmaya vardığını doğruladı. Söz konusu anlaşmanın, İsrail ile Arap ülkeleri ilişkilerinde normalleşmenin bölgede barışın tesis edilmesindeki ve Filistinlilerin haklarının korunmasındaki rolü üzerine bir ‘ön anlaşmaya’ ek olarak önümüzdeki günler içerisinde duyurulması bekleniyor. Hartum, normalleşme konusundaki tutumunu mali yardım paketini de içeren taleplerinin yerine getirilmesi ve uluslararası finans kuruluşlarından kredi almasının kolaylaştırılması şartına bağlıyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan kaynaklar; iki tarafın, Sudan'a 7 milyar dolar değerinde ABD desteğinin sağlanması, Hartum’un teröre destek veren ülkelerden çıkarılması, Sudan’ın Arap-İsrail barış anlaşmalarındaki rolünün belirlenmesi, iki tarafın Hartum'un ileride herhangi bir konuda yargılanmamasını garanti eden bir yasa çıkarılması üzerine dayanışma sağlamasını öngören bir anlaşmaya vardığını söyledi.
Sudan’ın üç günlük üst düzey Abu Dabi görüşmelerinde ABD ekibine sunduğu talep paketinin uygulamaya konması şartıyla İsrail ile ilişkilerini normalleştirmeyi prensipte kabul ettiğini söyleyen kaynakların ifade ettiğine göre, ABD heyeti, söz konusu görüşmeler sırasında ABD Başkanı Donald Trump ve Başdanışmanı Jared Kushner ile temaslarda bulundu.
ABD tarafıyla bilhassa İsrail ile normalleşme meselesindeki müzakerelerde tek bir tutum sergilemek için Sudan Geçici Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan’ın Egemenlik Konseyi ile Bakanlar Konseyi arasında ortak toplantı düzenlemesi bekleniyor. Zirâ iktidardaki Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri koalisyonu partilerinden özellikle de Sadık el-Mehdi liderliğindeki Milli Ümmet Partisi, Komünist Partisi, Sudan Baas Partisi ve diğer milliyetçi partiler İsrail ile normalleşmeye itiraz ettiklerini bildirmişti.
Anlaşmanın tamamlanmasının ardından Sudan hükümetinin Amerikan muhribi USS Cole’un Aden Körfezi'nde uğradığı saldırı ve Kenya ile Tanzanya'daki ABD büyükelçiliklerine yönelik saldırılarda verilen kurbanlara tazminat ödemesi bekleniyor.
Abu Dabi’de Adalet Bakanı Nasreddin Abdulbari ve çeşitli dosyalardaki birçok uzmanın da aralarında bulunduğu üst düzey bakanlık heyetine başkanlık eden Burhan, dün Hartum’a döndü. Üç gün süren, ABD-Sudan ilişkileri ve İsrail ile normalleşmenin ele alındığı görüşmeler hakkında resmi açıklamada bulunmayan Burhan, hükümet ile istişarelerde bulunacağını belirtti.
Geçici Egemenlik Konseyi tarafından dün yapılan açıklamaya göre, Burhan ABD tarafıyla yaptığı görüşmeler, Sudan'ın Arap-İsrail barış anlaşmalarına verdiği desteği, aynı zamanda bu anlaşmaların iki devletli çözüm yoluyla Filistinlilerin haklarını korumanın ve bölgedeki istikrarı sağlamanın bir yolu olarak görüldüğünü doğruladı. Açıklamada, “Ciddiyet ve dürüstlüğün eşlik ettiği görüşmelerde, ortak ilgi alanına giren bir dizi konu tartışıldı; Arap-İsrail barışı geleceği, bunun bölgedeki istikrarı koruma ve Filistin halkının iki devletli çözüm mucibince devlet kurma hakkını himaye etme üzerindeki etkisi ve Sudan'ın bu barışa ulaşmadaki rolü başta olmak üzere bölgesel ve uluslararası meseleler ele alındı.
Açıklamaya göre, Sudan'ın bölge hakkındaki konularda çok önemli bir rol oynaması bekleniyor. Zirâ “Görüşmelerde; Sudan'ın teröre destek veren ülkeler listesinde yer alması, Darfur barış yasası, ABD’nin Sudan vatandaşlarının düzenli göç programına katılmalarını engelleyerek onlara kısıtlama uygulamasına odaklanıldı” ifadelerine başvuruldu. Abu Dabi müzakerelerinden çıkan sonuçlar, üzerinde tartışılması, Sudan çıkarları ve istekleri konusunda ortak bir vizyona ulaşılması için geçiş otoritesi organlarına sunulacak.
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, Sudan’ın söz konusu listeden çıkarılması üzerine ABD ile anlaşmaya varılması için Sudan hükümetinin gelecekte terörle ilgili herhangi bir davada kovuşturulmamasını sağlayacak kanunların çıkarılması gerektiğini söyledi.
Bakanlar Kurulu'nda hükümetin bu yöndeki adımları hakkında açıklamada bulunan Hamduk; Kenya ve Tanzanya büyükelçilikleri ve USS Cole muhribi kurbanları ailelerine ödenecek tazminatın hazır olduğunu bildirdi.
Sudan hükümeti, terör dosyasıyla ilgili tüm davaları çözmek için 335 milyon dolar ödeme taahhüdünde bulundu. Bakanlar Kurulu, ABD’de bulunan Sudanlıların Sudan'ı teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarma çabalarına atıfta bulundu.
Diğer yandan, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise Kongre'ye, Sudan'ın söz konusu listeden çıkarılması anlaşmasının bir an önce geçirilmesi çağrısında bulundu. AFP’nin haberine göre, dün Kongre üyelerine bir mektup gönderen Pompeo, Sudan’ın listeden çıkarılmasının hemen ardından mağdurlara tazminat ödemesi şartıyla anlaşmanın Ekim ayı ortalarından önce geçirilmesinin önemini vurguladı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.