عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Nobel Ödülleri'ne zam geldi

Para ödülü, bu yıl 10 milyon krona (yaklaşık 8 milyon 400 bin TL) ulaşacak

Nobel Vakfı, dinamitin mucidi Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine kuruldu (AFP)
Nobel Vakfı, dinamitin mucidi Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine kuruldu (AFP)
    İstanbul/Şarku'l Avsat
TT
TT

Nobel Ödülleri'ne zam geldi

Nobel Vakfı, dinamitin mucidi Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine kuruldu (AFP)
Nobel Vakfı, dinamitin mucidi Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine kuruldu (AFP)

Nobel Ödülleri’nden sorumlu vakfın başkanı Perşembe günü yaptığı açıklamada, bu yıl ödül kazananların fazladan 1 milyon İsveç kronu (yaklaşık 850 bin TL) alacağını duyurdu.
Reuters’ın haberine göre bu artışla birlikte para ödülü, bu yıl 10 milyon krona (yaklaşık 8 milyon 400 bin TL) ulaşacak.
Nobel Vakfı başkanı Lars Heikensten, “Maliyetlerimiz ve sermayemiz, öncekinden tamamen farklı olarak, istikrarlı bir ilişki içinde. Karar bu nedenle alındı” diye konuştu.
Dinamitin mucidi Alfred Nobel, 1901'den bu yana verilen ödülleri finanse etmek için yaklaşık 31 milyon kron (vakfa göre bugünün parasıyla yaklaşık 1,8 milyar kron) bırakmıştı.
Zaman içinde değişiklik gösteren ödül parası, 150 bin kronla başlamış ve 1981’de 1 milyon krona ulaşmıştı.
Miktar 1980'lerde ve 1990'larda keskin bir sıçrama göstermiş ve 2000'de 9 milyon krona, bir yıl sonra da 10 milyona çıkmıştı.
Ancak 2008-2009 ekonomik krizi vakfın yatırımlarını da vurmuştu ve merkez bankasının eski başkanı Heikensten, vakfın finansmanını düzenlemesi için işe alınmıştı.
Bunun ardından para ödülü 2012'de 8 milyon krona düşürülmüş, ancak 2017'de tekrar 9 milyona çıkarılmıştı.
Nobel Vakfı’ndaki görevini yıl sonunda, Norveç’in eski dışişleri bakanı Vidar Helgesen'in yerini almak üzere bırakacak olan Heikensten, vakfın ödül miktarını zaman zaman artırmaya devam edeceğini belirtiyor.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons
TT
TT

Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons

Yeni bir araştırmaya göre mavi köpekbalığının derisindeki benzersiz yapılar, bukalemun gibi renk değiştirebileceğine işaret ediyor.

Bu hafta Anvers'te düzenlenen Society for Experimental Biology konferansında sunulan çalışma, mavi köpekbalığının (Prionace glauca) derisindeki renkleri üreten küçük nano yapıları ortaya çıkardı. Köpekbalığının renginin sırrı, deriyi zırh gibi kaplayan pulların, dermal dentiküller diye bilinen pulpa boşluklarında saklı.

Çalışmada yer alan araştırmacılardan Viktoriia Kamska, "Mavi, hayvanlar alemindeki en nadir renklerden biri ve hayvanlar bunu üretmek için evrim boyunca çeşit çeşit benzersiz strateji geliştirdi. Bu da bu süreçleri bilhassa büyüleyici kılıyor" diyor.

Pulpa boşlukları içindeki guanin molekülü kristalleri, mavi reflektör görevi görüyor. Buna ek olarak melanin pigmenti içeren hücre bileşenleri diğer dalga boylarını emerek köpekbalığının karakteristik rengini üretiyor.

Dr. Kamska, "Bu bileşenler, aynalarla dolu torbaları ve siyah emicilerle dolu torbaları anımsatan şekilde ayrı hücrelerde toplanıyor ancak yakın ilişki içinde durarak birlikte çalışabiliyorlar" diye açıklıyor.

Melanin, belirli kalınlık ve aralıklara sahip guanin kristalleriyle işbirliği yaparak köpekbalığının derisindeki renk doygunluğunu artırıyor.

Bir diğer araştırmacı Mason Dean "Bu malzemeler bir araya getirilince, renk üretme ve değiştirmeyi sağlayan güçlü bir yetenek de ortaya çıkıyor" diyor.

Büyüleyici olan şey, kristalleri içeren hücrelerdeki küçük değişiklikleri gözlemleyerek bunların tüm organizmanın rengini nasıl etkilediğini görüp modelleyebilmemiz.

xsdfrgt
Mavi köpekbalığının dermal dentikülleri (Viktoriia Kamska)

Araştırma, renk üreten küçük yapıların biçimini, işlevini ve mimarisini tanımlayan gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde mümkün oldu.

Dr. Dean "Rengi organizma düzeyinde, metre ve santimetre ölçeğinde incelemeye başladık ancak yapısal renk nanometre düzeyinde elde edildiğinden, bir dizi farklı yaklaşım kullanmamız gerekti" diyor.

Araştırmacılar daha sonra küçük deri yapılarındaki hangi yapısal parametrelerin, gözlemlenen görünümü üretmekten sorumlu olduğunu doğrulamak için bilgisayar simülasyonları kullandı.

Bu renk değişimi mekanizmasının, guanin kristal aralığını etkileyecek çevresel faktörler tarafından da yönlendirilebileceğini gösterdiler.

Dr. Dean, "Bu şekilde nem veya su basıncı değişiklikleri gibi basit bir şeyden kaynaklanan çok ince ölçekteki değişiklikler, vücut rengini değiştirebilir ve bu da hayvanın nasıl kamufle olacağını şekillendirir" ifadelerini kullanıyor.

Örneğin köpekbalığı daha derine yüzdüğünde, deriye daha fazla basınç uygulanması sonucu guanin kristallleri birbirine doğru itiliyor ve köpekbalığının rengi koyulaşarak çevresine daha iyi uyum sağlıyor.

Bu küçük yapıların davranış mekanizması köpekbalığının deri rengini de değiştiriyor olabilir. Dr. Dean şöyle diyor: 

Böylesine çok işlevli bir yapısal tasarım (yüksek hızlı hidrodinamik ve kamufle edici optik özellikleri birleştiren bir deniz canlısı yüzeyi) bildiğimiz kadarıyla daha önce görülmedi.

Independent Türkçe