Netanyahu ve Burhan’ın Uganda’da görüşmesi gündemde

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun 24 Eylül’de yaptığı açıklamada Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ile yakın zamanda bir toplantı daha gerçekleştireceği bildirildi. Hükümet sözcülüğü her ne kadar söz konusu buluşmaya dair değerlendirme yapmayı kabul etmese de Tel Aviv’deki siyasi kaynaklar toplantının Uganda’da düzenlenmesinin beklendiğini aktardılar.

Yafa’dan yayın yapan Fransa- İsrail kanalı NEWS 24, söz konusu toplantının iki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirmek için yürütülen önlemlerin bir parçası olduğunu bildirdi. Kanal, Sudan yönetimindeki mevcut anlaşmazlıkların, haberin onaylanmasının önüne geçtiğini kaydetti.

Söz konusu gelişmelerle birlikte Hartum’daki ez-Zeytune Hastanesi’nin doğusundaki el-Abbasi salonunda 26 Eylül’de düzenlenen basın toplantısında Sudan- İsrail Dostluk Derneği açılışı için hazırlıkların sürdüğü kaydedildi. Sudan’da derneğin resmi çalışmalarının başladığını duyurması için medya organlarının basın toplantısına davet edileceği belirtildi.

Aynı kaynaklar, Sudan’ın Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn’i İsrail ile barış ilişkileri kurmak üzere takip etmesinin beklendiğini aktardılar.

ABD yönetiminin söz konusu adımın atılması halinde Sudan’a yönelik tüm yaptırımları kaldıracağını ve terörü destekleyen ülkeler listesinden adını çıkaracağını vaat etmesi nedeniyle ülkedeki askeri liderliğin ve hükümette Burhan’ın başını çektiği kanadın söz konusu yakınlaşmayı ‘desteklediği’ kaydedildi. Kaynaklar ayrıca Netanyahu ile görüşmenin, ‘iki ülke arasındaki anlaşmaya yeni ufuklar sağlayacağını’ belirtti.

İsrail ile ilişkilerin kurulmasında rol oynayan İngiltere’nin eski Başbakanı Tony Blair, İsrail’in İngilizce yayın yapan Jerusalem Post gazetesinin 24 Eylül’deki toplantısında yaptığı açıklamada “Arap dünyasında barış önce Arap ülkeleri ile İsrail arasında kurulmalıdır. Ancak o zaman Filistin meselesine geçiş yapılmalıdır. Bu yönde bir görüş bulunuyor” dedi. Barışın, Filistinlileri müzakere masasına geri getirip getirmeyeceği yönündeki bir soruya da şu cevabı verdi:

 “Yeni nesil Filistinli politikacıların çocuklarını, bir devlete sahip olmanın tek yolunun sadece toprak müzakerelerinden değil, insanlar ve kültürler arasındaki derin ve gerçek anlayıştan geçtiğine ikna etmeye çalışmalıyız.”

Trump yönetiminin eski ulusal güvenlik danışmanı John Bolton da konuya dair şunları söyledi:

“Bugün Arap ülkeleri menfaatlerinin çıkarlarını tehdit eden İran’a karşı bir ittifak kurmaktan yana olduğunun farkındadır. Bu savaşta İsrail’den daha iyi bir müttefik yoktur. Dolayısıyla çıkarları, İran’ın kendilerine düşman olan planlarını dizginlemek için İsrail ile iş birliğinin kurulmasını ve ilişkilerin normalleşmesini gerektirir.”

ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Kelly Craft ida el-Arabiya kanalına yaptığı açıklamada ‘diğer Arap ülkelerinin iki gün içerisinde İbrani devletiyle bir barış anlaşması imzalamasının beklendiğini’ söyledi. Craft, ABD’nin daha fazla Arap ülkesinin sürece dahil olmayı planladığını ve bunun yakın zamanda duyurulacağını kaydetti.

Bu açıklama üzerine sürece dahil olacak bir sonraki Arap devletinin hangisi olduğuna yönelik tahminler yürütülmeye başlandı. Umman Sultanlığı, Fas ve Sudan’ın adları ön plana çıktı.

Kelly Craft, Hartum’un İsrail ile Arap ilişkilerini normalleştirmedeki rolünü belirlemek için ABD ile bir ön anlaşmaya varması sonrasında ilk aday olarak kabul edildiğine dikkat çekti. Söz konusu anlaşma, ABD’nin, Sudan’ın ismini terörizme sponsorluk yapan ülkeler listesinden çıkarmasını ve Sudan’a ekonomik yardımlar yapmasını içeriyor.

Diğer yandan resmi İsrail radyosundan 24 Eylül’de yapılan açıklamada “İsrail, barış anlaşmasını pratik adımlara yansıtmak için Abu Dabi ve Manama ile çalışmalarını sürdürüyor” denildi. Verilen bilgilere göre İsrail’in BM Daimi Temsilcisi Gilad Erdan geçen çarşamba gecesi BAE’li mevkidaşı Lana Nusseibeh ile bir araya geldi. İki tarafın Ortadoğu’da barış çemberini genişletmek için iki ülke arasındaki iş birliğini güçlendirmenin önemine değindiği, ayrıca koronavirüs ile mücadele gibi ortak sorunları ortadan kaldırmak için birlikte çalışma hususunda uzlaşı sağladığı kaydedildi.

Aynı şekilde Bahreyn Kralı’nın çevre işlerinden sorumlu temsilcisi, İsrail Çevre Koruma Bakanı Gila Gamliel ile bir araya geldi. Ortak çalışma alanları gözden geçirildi.

Daha önce de BAE Enerji ve Sanayi Bakanı Suheyl bin Muhammed el-Mazrui, İsrailli mevkidaşı Yuval Steinitz ile iki ülke arasında iş birliği sağlanabilecek alanlara ilişkin bir görüşme gerçekleştirmişti.