Günümüz yaşlıları, önceki nesillerdeki akranlarına göre ‘daha genç’

Günümüz yaşlı insanları daha fazla fiziksel ve zihinsel becerilere sahip (Getty Images)
Günümüz yaşlı insanları daha fazla fiziksel ve zihinsel becerilere sahip (Getty Images)
TT

Günümüz yaşlıları, önceki nesillerdeki akranlarına göre ‘daha genç’

Günümüz yaşlı insanları daha fazla fiziksel ve zihinsel becerilere sahip (Getty Images)
Günümüz yaşlı insanları daha fazla fiziksel ve zihinsel becerilere sahip (Getty Images)

Bugün tanıştığınız yaşlıların 20-30 yıl önce tanıştığınız yaşlılar kadar yaşlı görünmediğini biliyor muydunuz? Peki bunun arkasındaki sebebin ne olduğunu merak ettiniz mi?  Sizinde bu şekilde yaşlanacağınızı mı? Bunları merak ettiyseniz size cevabın hayır olduğunu söyleyebiliriz.
Tribune Media Servisi’ne göre Finlandiya'da yapılan yeni bir araştırma, günümüz yaşlı insanlarının eski nesillerdeki akranlarına göre çok daha yüksek fiziksel ve zihinsel becerilere sahip olduğunu ortaya koydu. 30 yıl önce bir araştırma kapsamında yaşları 75 ila 80 arasında değişen yüzlerce Finlandiyalıya bir dizi fiziksel ve zihinsel test uygulandı. 2017/2018 yıllarında ise aynı testler yine 75 ila 80 yaşları arasındaki Finlandiyalılara uygulandı.
Günümüz yaşlılarının önceki gruba göre şu gibi temel farklılıkları gözlemlendi:
- Önceki gruba göre ortalama olarak saniyede 0,2 ila 0,4 metre daha hızlı yürüme
- Kavrama seviyesinde ortalama olarak yüzde 5 ila 25’lik bir artış
-  Diz uzatma kuvvetinde yüzde 20 ila 47 oranında bir artış
- Konuşmada akıcılık, mantık ve çalışma belleği seviyesinin daha yüksek olması
Jyväskylä Üniversitesi Gerontoloji ve Halk Sağlığı bölümünde profesör olarak görev yapan ve çalışmanın baş araştırmacısı olan Taina Rantanen’e göre bu sonuçlar günümüzdeki yaşlıların “daha genç gibi” hareket ettiğini ve düşündüğünü gösteriyor. Çünkü performans değerlendirmeleri bir kişinin gerçek yaşını yansıtıyor.
Araştırmacılar, daha iyi performansın daha yavaş bir yaşlanma sürecinden ya da orta yaşlarda becerilerin daha yüksek bir zirveye çıkmasından kaynaklandığını ve bunun da ileriki yıllarda daha iyi performans gösterilmesine katkı sağladığı düşünüyor.
Yakın bir zamanda yayınlanan başka bir araştırma öne sürülen son argümanı destekleyici bir nitelikteydi. Söz konusu araştırmaya göre daha yüksek bir eğitim seviyesi daha yüksek zihinsel becerilere sahip olunmasını sağlıyor. Bu da bu yeteneklerdeki gerilemeyi daha belirsiz bir hale getiriyor.
Aynı zamanda Finlandiyalı araştırmacılar daha uzun eğitim süreleri ile daha yüksek zihinsel kapasite seviyeleri arasında bir ilişki olduğunu ortaya koydu. Araştırmada yer alan Matti Munukka bu konuda “Bu grup farklı bir dünyada doğdu ve yaşadı” ifadelerini kullanarak beslenme, kişisel temizlik, sağlık hizmetleri, eğitim ve çalışma koşullarının düzeyinde birtakım iyileşmeler olduğuna dikkati çekti.
Diğer taraftan Rantanen yaşlanma konusunda düşünce şeklimizi değiştirmemiz gerektiğini dile getirdi ve “Sonuçlar yaşlanma konusundaki anlayışımızın eski olduğunu gösteriyor. Günümüzde orta yaş aşaması uzarken, ileri dönem yaşlılık süresinde önemli bir artış yaşanmadı” ifadelerini kullandı. 



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature