Irak'ın barışçıl nükleer reaktör planı

Irak Radyoaktif Kaynakları Düzenleme Kurumu Başkanı Kemal Latif dün yaptığı açıklamada, Irak’ın nükleer statüsünün geri kazanmasına yardım etmek için uluslararası alandan talep olduğunu bildirdi. Latif, araştırma amaçlı nükleer reaktörlerin inşasına başlanması için başbakanlığın emriyle bir komisyon oluşturulduğu bilgisini paylaştı.

Kemal Latif, Irak Haber Ajansı’na (INA) yaptığı açıklamada Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un eylül ayı başındaki ziyaretine atıfta bulunarak, Başbakan Mustafa el-Kazımi’nin atom enerjisi dosyasını Fransız tarafıyla son görüşmelerinde gündeme getirdiğini, reaktörleri inşa etmeye başlamak için başbakanlık emriyle bir komisyon oluşturmanın önemini” aktardı.

Irak Başbakanı Kazımi, ekim ayı ortasında geniş kapsamlı Avrupa turunda Fransa’yı da ziyaret edecek. Gözlemciler, Irak’ın nükleer dosyasının yeniden canlandırılmasının Paris toplantılarının da gündeminde yer alacağını tahmin ediyorlar.

Fransa, daha önce de Irak’ın barışçıl amaçlarla nükleer reaktör inşa etmesine yardımcı başlıca ülkelerden biri olarak kabul ediliyor.

Irak Radyoaktif Kaynakları Düzenleme Kurumu Başkanı Latif, Irak’ın “1970 ve 1980’li yıllarda nükleer bilim alanında elde ettiği pozisyonunu yeniden kazanmayı dört gözle beklediğini” belirttiği açıklamasını şöyle sürdürdü:

“Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın ve BM Güvenlik Konseyi’nin Irak’ın yararlı ve barışçıl uygulamalarla nükleer alanda yeniden canlanmasına destek kararı bunu teyit ediyor. Nükleer reaktörlerin inşa edilmesinin, tohum ışınlaması ve zararlı böceklerle biyolojik mücadele gibi tarımsal ve endüstriyel uygulamaların geliştirilmesine ek olarak tıbbi izotop ve birçok ilacın üretimine katkıda bulunacaktır. Ayrıca bu tür reaktörlerde üretilebilecek 20 farklı nükleer malzeme olduğu için çeşitli endüstriyel uygulamalarda ve bağımsız test uygulamalarında da izotoplar üretilebilir.”

Latif, Irak’ın araştırma amaçlı 10 megavat (MW) kapasiteli bir nükleer reaktörün yanı sıra, reaktörün yakınında nükleer tıp için bir hastane inşa etmeyi de planladığını ve reaktörün yapımın yaklaşık beş yıl süreceğinin tahmin edildiğini kaydetti.

Latif söz konusu projenin, Iraklı kadroların nükleer reaktörlerde çalışmak üzere eğitilmelerine ve sahip oldukları deneyime ve birikime katkıda bulunacağına, bunun da gelecekte reaktörleri kendi başlarına çalıştırmalarına imkan tanıyacağına dikkat çekti. Ayrıca Irak’ın nükleer enerjiyle elektrik üretmeye yönelmesi ve ülkenin tek ihracat kalemi olan fosil yakıtından, yani petrolden elektrik üretimini azaltması gerektiğini belirtti.

Irak Radyoaktif Kaynakları Düzenleme Kurumu Başkanı Kemal Latif sözlerini şöyle sürdürdü:

“2009 yılında bakanlığa bağlı Enerji Kurulu’na nükleer reaktör kurulması için bir teklif sundum. Halihazırdaki talebin yarısını karşılaması için reaktörlerin inşasının 2019 yılında tamamlanması gerekiyordu. Eğer o sırada reaktörleri inşa etmeye başlamış olsaydık şimdi elektrik noksanlığından zarar görmeyecek ve elektrik üretmek için daha fazla petrol kullanmak zorunda kalmayacaktık.”

Irak’ın barışçıl amaçla, Fransa’nın da desteğiyle eski Sovyetler Birliği mantığında nükleer reaktör inşa etme girişimleri yaklaşık 60 yıl öncesine dayanıyor. Bu bağlamda Irak, 1976 yılında Fransa'dan Osiris sınıfı nükleer reaktör satın aldı.

Irak, İsrail savaş uçakları tarafından gerçekleştirilen bombalı saldırıda yok edilmeden önce başkent Bağdat’ın güneyindeki Tuveyse’de “Temmuz 1” ve “Temmuz 2” reaktörlerinden oluşacak bir nükleer santral inşa etmeye başladı.

7 Haziran 1981’de, İsrail’e ait F15 ve F16 tipi 8 savaş uçağı, “Opera” adıyla bilinen askeri bir operasyon kapsamında Tuveyse Nükleer Santrali’ne 16 füzeyle saldırdı. Saldırı sonucunda nükleer tesis yerle bir oldu. 

İsrail, Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin’in savaş amacıyla nükleer silah elde etmeye çalıştığına ve bu çalışmaların kendi varlığını tehdit ettiğini savunuyordu.