NYT uydu görüntüleriyle ortaya koydu: Çin, Uygur Müslümanları için kutsal olan mekanları nasıl yıktı?

Çin yönetiminin Uygurların ve Müslüman diğer azınlıkların yaşadığı Sincan Uygur Özerk Bölgesi genelinde son yıllarda birçok cami, türbe ve diğer kutsal mekanı kapattığını ya da yerle bir ettiğini aktaran New York Times (NYT) yıkımın boyutunu uydu görüntüleriyle ortaya koydu.

Uzun yıllar boyunca bölgedeki Müslümanların inanışını ve kültürünü yansıtan İmam Asım Türbesi gibi yapıların bir bir yok olmasına dikkati çeken NYT, bu tür faaliyetlerin Sincan'daki Uygur, Kazak ve diğer Orta Asyalı etnik grupların mensuplarını Çin Komünist Partisi'ne (ÇKP) sadık bireyler haline getirme kampanyasının parçası olduğunu yazdı.

"Asimilasyon" stratejisi nedeniyle yüz binlerce kişinin "beyin yıkama" merkezlerine götürüldüğünü belirten gazete, Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü'nün (ASPI) son yıllarda bu bölgedeki dini yapıların yıkılmasını ya da değişimden geçirilmesini gösteren yeni raporuna atıfta bulundu.

Buna göre 2017'den bu yana Sincan genelinde yaklaşık 8 bin 500 caminin tamamen yerle bir olduğu ve bu sayının hükümet verilerine göre bölgedeki toplam cami sayısının üçte birinden fazlasına denk geldiği kaydedildi.

Enstitü adına araştırmaya öncülük eden Nathan Ruser, "(Çin) Kültür Devrimi'nden bu yana eşi benzeri görülmemiş boyutta bir yıkım ve silme kampanyası yürütüldüğü görülüyor" dedi.

ASPI çalışma için Sincan genelinde seçtikleri 533 camiyle ilgili bilgileri toplayıp bu bölgelerin farklı zamanlarda çekilmiş uydu görüntülerini analiz etti. Kuruluş ayrıca, bölgedeki türbelerin, mezarlıkların ve diğer kutsal yapıların durumunu devlet destekli bir anket ve online kayıtlar üzerinden tespit edilen 382 konum örneğiyle gözden geçirdi.

Ordam Türbesi'nin olduğu bölgenin Mayıs 2011 ve Ekim 2018 tarihlerine ait uydu görüntüleri (Maxar Technologies)

Çin yönetimiyse dini alanların geniş çapta yok edildiğini öne süren raporu "tamamen anlamsız" olarak nitelendirerek camilerin korunmasına ve tamirine önem verdiklerini savundu.

Öte yandan Çin'in uluslararası düzeyde gelen tepkilere rağmen Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Uygurlar başta olmak üzere Müslüman azınlıklara yönelik gözaltı merkezlerini artırdığına dair yeni kanıtlar ortaya çıkmıştı.

Gelişmeleri yerinde inceleyen Washington Post, Çin'in son bir yılda Uygurlar için en az 60 yeni gözaltı merkezini ya inşa ettiğini ya da genişlettiğini bildirmiş, ASPI kuruluşu da şu anda Çin'in Sincan'da 380 gözaltı merkezi çalıştırdığını duyurmuştu.

 
Independent Türkçe, New York Times