Deniz Rahmet Fahri
Hükümeti kurmakla görevli yetkili Mustafa Edib, kendisini siyaset ve siyasetçilerin koridorlarından çıkarırken, ülke ise bilinmeyen bir sürece girdi. Şu an hükümeti kurma çabalarının başarısız olması halinde, Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın ‘Lübnan’ın kaderi olacağını’ söylediği ‘cehennem’ bir taş atımlık mesafede duruyor.
Lübnan’ı cehenneme sürüklemek için kim acele etti?
Hükümeti kurmakla görevli yetkili, geçen cuma akşamı Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan ayrılır ayrılmaz istifa etme kararı aldı. Edib, Cumhurbaşkanı Avn’a, hükümeti 14 bakanı içeren bağımsız bir mini gruptan oluşturulması yönünde bir taslak sunmuştu. Aynı şekilde ‘Emel’ ve ‘Hizbullah’ hareketini temsil eden Şii İkili de bir gün önce, aralarından seçim yapılabilmesi için her pozisyona üç isim önermişti.
Mustafa Edib, Ermenilere ayrılan koltuk dışında, partizan olmayıp bir uzmanlığa sahip, Hristiyan pozisyonlarını üstlenmek için önerilen isimlerin bir listesini Avn’a sundu. Ancak sürpriz, Avn’ın taslağı kabul etmeyi ve hatta ona danışmayı reddetmesiyle yaşandı. Mustafa Edib, Direnişe Vefa Bloğu (Hizbullah Bloğu) başkanı Milletvekili Muhammed Raad’dan ‘durumu kabul ediyormuş gibi görünmemek için herhangi bir taslağı teslim almamasını ve düğümler çözülene kadar devam eden temaslara yön verilmesini temenni ettiği’ bir telefon aldığını belirtti.
Edib, iki Halil’le görüşmedi
Edib’in atanmış bir başkan olarak son gecesi, uzun sürdü ve yoğun çağrılara sahne oldu. Ancak gece, istifa kararı ile sonuçlandı. Hükümeti kurmakla görevli yetkili, medya kaynaklarına belirtilenlerin aksine Avn’ın kendisinden talebine uymadı ve iki Halil ile görüşmedi. Bir telefonla toplantı yerini değiştirdi. Söz konusu görüşmenin, istifadan iki gün önce perşembe günü olması bekleniyordu. Bu durum ise Şii İkilinin, yalnızca Maliye Bakanlığı’ndan değil, Şii bakanları isimlendirmekten vazgeçmesinin imkansızlığını yansıtıyor. Edib, istedikleri ismi seçmeleri için her pozisyona üç isim aday göstermekte ısrar etmişti.
Edib, hükümeti kurarken eski kurallara geri dönmenin ‘Şii İkili’ ile sınırlı olmadığı ve müttefiklere genişlediği anlaşıldıktan sonra toplantıları ve istişareleri tamamlamak için bir gerekçe bulamadı. Milletvekili Muhammed Raad’ın parmak izleri, Marada Hareketi lideri Süleyman Franci, Demokratik Buluşma Başkanı Milletvekili Talal Arslan ve hatta bakanların isim haklarını alenen talep eden Taşnak Partisi pozisyonunda bile netti.
Lübnanlıların aç kalma sorumluluğunu taşıyacaksınız
Kaynaklar, Şii İkili’nin, Edib’in koşullardan taviz vermesinin imkansız olduğunu söylemesi sonrasında Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri’nin eski Başbakan Saad Hariri ile yürüttüğü girişime ilişkin Independent Arabia’ya açıklamalarda bulundu. Bu çerçevede kaynaklara göre Şii İkili’nin koşullarını kabul etme temelinde, belirli garantiler üzerinde anlaşılabilecek, Mustafa Edib’e alternatif bir isim üzerinde uzlaşı sağlamak gerekiyor. Ancak Kral Selman bin Abdulaziz’in Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kuruluna müdahalesinde netleşen Suudi pozisyonu, eski başbakanlar ve Lübnan Cumhuriyeti Müftüsü Şeyh Abdullatif Deryan’ın ifade ettiği iç Sünni tavrın önüne geçti.
Deryan’ın, Hariri’nin ‘kolaylaştırma’ girişimini ve Şiiler için Maliye Bakanlığı’nın korunmasını kabul ettiğini açıklamasının ardından, Elysee Sarayı ile temasa geçerek Fransızların bu konudaki rolü hakkındaki gerçeği sorguladığı öğrenildi. Görevli yetkilinin görüşmede bulunmaması sonrasında Dar-ul Fetva’yı ziyaret eden Kalkınma ve Kurtuluş Bloğu (Emel Hareketi’nin temsilcisi) temsilcisinin de başarı kaydedemediğini ifade etti. Müftü Deryan, Edib’i ‘hükümeti kurarken eski mekanizmalara dönmeye ikna etmek için müdahalede bulunuyor. Aktarılana göre Müftü Deryan, Emel Hareketi temsilcilerine bilgi verirken, ‘anayasaya aykırı olarak atanan hükümeti kurmakla görevli yetkiliye ve diğerlerine baskı yapmaya hazır olmadığını, gümrük tespitinin anayasa pahasına kabul edilmeyeceğini söyledi. Müftü ayrıca, “Kalkınma ve Kurtuluş Bloğu ile görüşme için, ‘4 milyon Lübnanlını açlıktan ölmesinden siz ve Hizbullah sorumlu olacaksınız” dedi.
‘Tanrı, Lübnan’a yardım etsin’
Hükümeti kurmakla görevli yetkilinin istifa ettiği saatlere kadar Elysee ile Beyrut arasındaki hat da açıktı. Temaslar arasında Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri de yer alırken, Edib’in Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a yaptığı son çağrı ise Beyrut saatiyle gece 11 idi. Mustafa Edib, Mocron’un kulağına ertesi gün istifa etme niyetini fısıldadı. İroni ise şu ki Fransa Cumhurbaşkanı, Edib’in ‘istifa etme ve Almanya’daki diplomatik misyonuna geri dönme’ niyetini söylediği önceki zamanlarda olduğu gibi, onu caydırmaya çalışmadı. İranlıların yanı sıra Rus arabuluculuğuna başvurmaya çalışan Macron, başarısızlığın Tahran’ın Lübnan’a taviz vermeyi reddetmesinden sonra yaşandığını belirtti. Bu çerçevede Macron, yalnızca Edib’e şans dilerken, kararına saygı duyduğunu belirtti. Macron ayrıca, “Tanrı Lübnan’a yardım etsin’ ifadelerini kullandı.
Reform hükümetinden çatışma hükümetine mi?
Hükümeti kurma görevini başarısızlığa uğratmakla suçlanan güçlerin, Fransız girişimine uymak ve onu uygulama taahhüdünde bulunmak için aceleci davranması dikkat çekici. Bunların başında Macron’un girişiminin alternatifinin Macron’un kendisinin uyarıda bulunduğu yaptırımlara gitmek olduğunu önceden bilen Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri geliyor. Bu durum aynı zamanda, Lübnan meselesinin ‘Fransa’nın rolü sekteye uğradıktan sonra ABD Başkanı Donald Trump liderliğindeki sert önlemlere döneceği’ anlamına geliyor.
İlerleyen günlerde siyasetçilere uygulanacak yaptırımlarla ilgili bilgiler gündeme gelirken, siyasi kaynaklar ise Fransız girişiminde öngörülen reform hükümetinin alternatifinin, siyasi gündemi olan çatışmacı bir hükümet olacağını vurguladı. Bu durum, bu iki meseleye itiraz edenlerin bağımsız bir hükümet kurma görevini kolaylaştırması karşılığında, Macron’un kabul ettiği silah meselelerini ve erken parlamento seçimlerini dışlama girişiminin artık mevcut olmadığı anlamına geliyor. Bu noktada ortaya ise şu soru çıkıyor; Şii ikilisi, bakanlık pozisyonu uğruna Lübnan’ın cehenneme dönmesine katkıda bulunmaktan çekinmediyse, ilk olarak silahları elinde tutmak, ikinci olarak da parlamento çoğunluğu için ne yapılabilir?
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)
