Özerk Yönetim affıyla serbest kalan Suriyeli: DEAŞ bizi Fırat’ın doğusunda kalkan olarak kullandı

Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)
Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)
TT

Özerk Yönetim affıyla serbest kalan Suriyeli: DEAŞ bizi Fırat’ın doğusunda kalkan olarak kullandı

Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)
Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)

Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 16 Ekim’de kabile liderlerinden ve halktan gelen talep üzerine aşırı kalabalık hapishaneler üzerindeki baskıyı hafifletmek ve diğer ülkelere vatandaşlarını geri almaları için baskı yapmak amacıyla DEAŞ terör örgütü ile bağlantılı olmakla suçlanan yüzlerce Suriyeliyi serbest bıraktı. SDG’nin siyasi kanadı olan Suriye Demokratik Konseyi’nin (SDK) yayınladığı af uyarınca Haseke’nin güneyindeki eş-Şeddadi kasabasından serbest bırakılanlar arasındaki 23 yaşındaki Hıdr, 1 yıl 7 ay boyunca tutukluydu.  Hıdr, “DEAŞ’a mensup olmakla suçlandım. Ancak örgütte sivil görevli olarak çalışıyordum. Sonuncusu Bağuz olmak üzere yeni topraklar kaybettiklerinde bizi unsurlarıyla birlikte ayrılmaya zorladılar” açıklamasında bulundu. Canlı kalkan olarak kullanıldıklarını ve kontrol alanlarından kaçmalarının engellendiğini söyledi.
Haseke şehrindeki es-Sinae Cezaevi önü 16 Ekim’de, serbest bırakılan yüzlerce tutukluyla doldu. Bazıları yanında küçük çantalarla, bazıları da koltuk değnekleriyle yürürken çocuklarını bekleyen aileler de cezaevi önünde toplandı.
Deyrizor’un doğu kırsalındaki el-Busirah kasabasından olan ve en büyük kardeşinin çıkışını bekleyen Hüseyin, “Bağuz savaşının bitmesi sonrasında ağabeyimi örgüte üye olmak suçlamasıyla bir buçuk yıldır cezaevinde tutuyorlar” açıklamasında bulundu.
Fırat’ın doğusundaki Özerk Yönetim’in yayınladığı genel afla terör suçlamasıyla tutuklanan 631 tutuklu serbest bırakıldı. Kalan 12 bin tutukludan 4 bin 500’ünün Suriyeli olduğu tahmin ediliyor. Kamışlı şehrindeki bir cezaevinden ve Halep’in doğu kırsalındaki Münbiç kentindeki başka bir cezaevinden 100’er, komşu Ayn el-Arab (Kobani) kasabasından 19 ve Haseke’deki es-Sinae merkezinden de 400’den fazla tutuklu serbest bırakıldı. Es-Sinae, örgüt unsurları için tahsis edilen en büyük gözaltı merkezi olarak biliniyor.
SDK Eş Başkanı Amina Omar yaptığı açıklamada, serbest bırakılanların DEAŞ ile çalışan Suriyeliler olduğunu ancak bunların suç işlemediklerini veya haklarında kişisel soruşturma yapılmadığını bildirdi. Söz konusu adımın geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdikleri seminerler sırasında kabile ve yerel toplum liderleri ile koordineli şekilde atıldığı bilgisini veren Omar açıklamasının devamında “Çeşitli bölgelerdeki kabilelere gerçekleştirdiğimiz görüşmelerde terör suçlamasıyla mahkum edilen ve elleri Suriyelilerin kanıyla lekelenmemiş tutukluları içeren genel bir af çıkarılması gerektiği sonucuna vardık” dedi.
Kuzey ve Doğu Suriye Sosyal Adalet Konseyi yetkililerine göre Hıdr ve yakın zamanda serbest bırakılan tüm Suriyeliler, özerk yönetim bölgelerinden geliyor. Kabile ve yerel toplumdan liderlerle yapılan görüşmeler sırasında söz konusu kişilerin dosyalarının yerel meclisler, cezaevi idaresi ve onları sorgulayan özel mahkemelerle koordineli bir şekilde incelendiği, normal hayata döndürülmeleri, topluma entegre olmaları ve uygun iş imkanları sağlanması üzerinde durulduğu kaydedildi.
Adalet Konseyi Sözcüsü Hasan Süleyman, af kararına göre 253 tutuklu hakkında cezalarının yarısının uygulanacağını ve cezaları biter bitmez serbest bırakılacaklarını bildirdi. Süleyman, sözlerine şöyle devam etti:
“Af, terör örgütlerindeki liderlerini, üst düzey yetkilileri, DEAŞ’a sadık uyuyan hücreler oluşturmaya dahil olan unsurları ya da DEAŞ saflarında savaşan, onun için görevlendirilenleri kapsamıyor.”
Washington liderliğindeki Uluslararası Koalisyon tarafından desteklenen SDG, kabile liderlerinden teminat sağladıktan sonra örgüt hücreleriyle bağlantılı olmakla suçlanan onlarca Suriyeliyi serbest bıraktı.
Haseke’nin batısındaki Cebel Abdulaziz köyünden gelen ve oğluna eve dönerken eşlik etmeyi bekleyen Hamdan, es-Sinae Cezaevi önünde  yaptığı açıklamada“Oğlum ve onun gibi onlarca kişi kötü niyetli ve sahte güvenlik raporları nedeniyle DEAŞ’a mensup olma suçlamasıyla hapse atıldı. Ve sonuç, karanlık bir yıl oldu” dedi.
Özerk Yönetim, af kararıyla eş zamanlı olarak binlerce yerinden edilmiş Suriyeliye ve DEAŞ savaşçılarının ailelerine kalabalık el-Hul Kampı’nı terk etme izni verdi. Amina Omar konuya dair şunları söyledi:
“Yönetim ve siyasi konseyin bölgenin istikrarını ve güvenliğini bozmaya çalışan dış tarafların ayaklarının altındaki halıyı çekmek amacıyla adımlar atıldı. Bu hamle, dış güçler tarafından ekilen anlaşmazlığı yatıştırmak, bir arada yaşama ilkelerini pekiştirmek, Cezire ve Fırat bölgelerinin tüm bileşenleri için kapsamlı bir ulusal konferansa hazırlık olarak ulusal diyalog oturumlarında başarılı olmak için yapıldı.”



Irak’ta Haşdi Şabi’nin siyasi partilerin masasındaki kaderi

ABD tarafından düzenlenen saldırıda öldürülen arkadaşlarının cenaze törenine katılan Haşdi Şabi üyeleri (AFP)
ABD tarafından düzenlenen saldırıda öldürülen arkadaşlarının cenaze törenine katılan Haşdi Şabi üyeleri (AFP)
TT

Irak’ta Haşdi Şabi’nin siyasi partilerin masasındaki kaderi

ABD tarafından düzenlenen saldırıda öldürülen arkadaşlarının cenaze törenine katılan Haşdi Şabi üyeleri (AFP)
ABD tarafından düzenlenen saldırıda öldürülen arkadaşlarının cenaze törenine katılan Haşdi Şabi üyeleri (AFP)

Irak’ta seçimleri kazanan Şii partiler, iç ve dış baskılar altında Halk Seferberlik Güçleri’nin (Haşdi Şabi) geleceği ve İran'a yakın gruplar hakkında hassas tartışmalar yürütüyor. Nihai karar, Şii ittifakı Koordinasyon Çerçevesi içindeki uzlaşı ve İran'ın onayı ile Washington ile yürütülen sıra dışı müzakerelerin sonucuna bağlı olarak, tehdit kaynaklarının ortadan kaldırılmasını gerektiriyor.

Müzakereler üç yol üzerinde odaklanıyor. Bunlardan birincisi Haşdi Şabi'yi devlet kurumlarına entegre etmek, ikincisi mali ve güvenlik açısından kontrol etmek için sayısını azaltmak, üçüncüsü ise siyasi bağlarını koparmak ve merkezi askeri komutaya tabi kılmak.

Silahlı gruplar ve liderleri arasındaki anlaşmazlıklar nihai bir formüle ulaşmayı zorlaştırıyor. Öte yandan kaynaklar, pratik olarak atılacak herhangi bir adım için Tahran'ın yeşil ışık yakmasına ihtiyaç duyulduğunu ve Şii güçlerin bu konuyu yeni hükümet programına dahil etmeye hazır olduğunu belirtti.


Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Burhan: Kordofan ve Darfur'da HDK'nın kontrolündeki tüm bölgeleri geri alacağız

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)
TT

Sudan Ordu Komutanı Orgeneral Burhan: Kordofan ve Darfur'da HDK'nın kontrolündeki tüm bölgeleri geri alacağız

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan dün yaptığı açıklamada, Sudan ordusunun Kordofan ve Darfur'da Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) kontrolündeki tüm bölgeleri geri almaya kararlı olduğunu söyledi. Orgeneral Burhan, “HDK’yı Sudan'dan kovacağız ve haklı olduğumuz sürece zafer bizim olacak. Bu savaşı onurlu bir şekilde ve herhangi bir dış müdahale olmadan sürdürmeye kararlıyız” dedi.

Orgeneral Burhan, Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve Başbakan Muhammed bin Selman'ın Sudan'da barışı sağlamaya yönelik çabalarından ötürü teşekkür etti. Orgeneral Burhan, Veliaht Prensin ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmenin Sudan'da olup bitenlerin gerçek resmini netleştirdiğini belirtti.

Mevcut savaştan büyük zarar gören Sudan halkının Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin çabalarını memnuniyet ve takdirle karşıladığını söyleyen Orgeneral Burhan, “Bu girişim, ülkemizi yıkım ve bölünmeden kurtarmak için bir fırsat. Kızıldeniz'in güvenliği herkes için önemli olduğu için, bu girişime güveniyor ve onu gerçeğin ve bölgenin sesi olarak görüyoruz” ifadelerini kullandı.

HDK'nın iki numarası Abdurrahim Dagalu'yu destekleyen aşiret liderleri ve belediye başkanlarına mantıklı davranmaları ve çocuklarını ‘bu cehenneme’ göndermemeleri çağrısında bulunan Orgeneral Burhan, bu aşiretlerden birçok gencin savaşta öldürüldüğünü belirtti.


Gazze Ateşkesi: BM Güvenlik Konseyi'nin kararının ardından ne olacak?

Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)
Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)
TT

Gazze Ateşkesi: BM Güvenlik Konseyi'nin kararının ardından ne olacak?

Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)
Filistinliler, İsrail ordusunun Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonun ardından yerinden edilmiş kişilerin çadırlarını kurdukları bölgeyi inceliyor, 22 Kasım 2025 (AFP)

Nebil Fehmi

Gazze ateşkes anlaşmasını, çeşitli iç nedenlerden dolayı çeşitli tarafların, özellikle de Hamas ve İsrail’in gönülsüzce kabul ettiği gerekli bir anlaşma olarak gördüm. Anlaşma, mecazen “garantör devletler” olarak adlandırılan ABD, Mısır, Katar ve Türkiye tarafından kabul edildi ve nedeni de bu ülkelerin, İsrail'in Gazze'deki toplu katliamlarını ve Gazze sakinlerinin açlıktan ölmeye devam etmesini, bunun bölgesel ve uluslararası konumlarına yönelik etkilerini kabul etmekte zorluk çekmeleriydi.

 

Elbette, anlaşma gönülsüzce sağlandı ve Mısır'ın, bölgesel ve uluslararası liderlerin katıldığı Şarm el-Şeyh Konferansı'nda sunduğu sağlam siyasi teklifi desteklemekle birlikte, anlaşmanın 20 maddesinin sadık kalınarak, kapsamlı bir şekilde uygulanarak hayata geçirilmesinin çok sayıda risk ve tehlike ile karşı karşıya kalacağının en başından beri farkındaydım. Gazze Şeridi için geçici uluslararası ve Filistinli idari organların oluşturulması ve yetkilendirilmesi, güvenlik düzenlemeleri, uluslararası gücün yetkilendirilmesi ve Gazze’nin yeniden inşası ve kalkınmasıyla ilgili insani yardım sağlanması da dahil olmak üzere birçok unsurun hayata geçirilmesinde yoğun müzakereler, ölçülü duruşlar ve meşruiyet ilkelerine bağlılık gerekiyor. Tüm bunlar, İsrail güçlerinin geri çekilmesiyle ilişkilendirilmeli ve tüm süreç, İsrail ile birlikte yaşayacak egemen bir Filistin devleti kurulması bağlamında ele alınmalı. Dolayısıyla tüm bu unsurlara Filistinli bir renk de kazandırılmalı ve buna saygı duyulmalı.

Tüm bu nedenlerden dolayı ve beklenen zorlukların, kapsamlı diplomatik eylem gerekliliğinin bilincinde olarak, güçlendirilmesi ve pekiştirilmesi gerektiği için Gazze anlaşmasını mecazi olarak, kurşun kalemle yazılmış bir çerçeve anlaşmasına daha yakın bir anlaşma olarak tanımladım. BM Güvenlik Konseyi tarafından uygun bir süreçle uluslararası alanda onaylanmasını talep ettim ve talep etmeye devam ediyorum. BM'nin Filistinlilerin kendi kaderini tayin hakkını teyit eden çok sayıda karar yayınladığı, ayrıca, İsrail'in meşruiyetinin temelini oluşturan ve bir Filistin devletinin kurulmasına bağlı olan Taksim Planı'nı yayınlayan kuruluş olduğu göz önüne alındığında, uluslararası hukukla uyumlu olması için bu şarttır.

Bu nedenlerden dolayı, ABD ve daha sonra Rusya, Güvenlik Konseyi'ne bir karar taslağı sunduğunda ne aşırı endişelendim ne de aşırı iyimserliğe kapıldım. Başkan Trump ve yönetimine ait bir anlaşmanın uygulanması bekleniyorsa, ABD'nin Konsey kararlarına ortak olması veya bunlarla uyumlu olması doğal ve mantıklı olduğundan endişeli değildim. Ancak, taslak kararın başlangıçta ABD tarafından ilgili Arap taraflarıyla yeterli istişare yapılmadan sunulması nedeniyle iyimser de değildim. Üstelik yönetim, en başından kararın unsurlarının müzakere edilemez olduğunu deklare etti ki bu, medyan okuyan ve ciddiyetsiz bir tavırdı çünkü herkes, hükümlerinin Gazze Anlaşması'nın hedefleriyle uyumlu olmasını sağlamak için müzakere edilmeden kararın kabul edilmeyeceğini biliyordu. Dahası, Konsey'in diğer üyeleri, özellikle de daimi üyeler, tek taraflı, İsrail yanlısı bir ABD yönetiminin Konsey'in kararlarını ve yönünü tekeline almasından rahatsız olurdu.

Bu konuda bir Güvenlik Konseyi kararının mümkün olan en kısa sürede yayınlanmasını desteklesem de –kaldı ki bunu öneren ilk kişi ben olabilirim- ilk Amerikan taslak kararının üslubu ve içeriği hakkında bazı çekincelerim vardı. Çekincelerimin en önemli nedenlerinden biri, metin ve prosedürler ile nihai bir çözüm ve “iki devletli çözüm” arasında yeterince bağlantı kurulmamasıydı. Ayrıca, İsrail'in yükümlülüklerinden kaçma ve statükoyu korumak için başkalarının ihlallerini bahane olarak kullanma gibi tipik uygulamalarına karşı güvencelerden de yoksundu. Bu durum, karar aracılığıyla İsrail işgalini fiilen meşrulaştırıyor. Ayrıca, ABD'nin İsrail'e yönelik taraflı tutumunun ve herhangi bir başarısızlıktan dolayı onu sorumlu tutmayı reddedeceğinin de farkındayım. Yine taslak karar, Güvenlik Konseyi'nin uluslararası barış ve güvenliği sağlama sorumluluğunu da dikkate almadı.

Çatışmaların barışçıl çözümü bağlamında, zorluklar ve koşullarla başa çıkmanın en iyi yolunun, ister kabul ederek, ister değiştirerek veya reddederek, bunları objektif bir şekilde ele almak olduğuna her zaman inandım. Bu arada, alternatif fikirler önerilmeli, Şarm Şeyh'te Mısır’ın yaptığı teklifi destekleyen uluslararası ivmeden yararlanmak için yoğun ve çok yönlü diplomatik temaslar yürütmeli, aynı zamanda nihai metinleri, uluslararası hukuka uygunluklarına göre onaylamaya veya reddetmeye hazırlanılmalı. ABD'nin, taslak karar Konsey tarafından kabul edilmeden önce, Arap ve İslam ülkelerinden gelen gözlemleri karşılıksız bırakmayan bazı küçük değişiklikler içeren çeşitli versiyonlarını sunmuş olması, bu değerlendirmenin geçerliliğinin bir göstergesi. Bu değişiklikler arasında İsrail tarafını büyük ölçüde rahatsız eden, kendi kaderini tayin hakkı ile Filistin devletine yapılan atıftı.

Güvenlik Konseyi'nin 17 Kasım Pazartesi günü 13 lehte ve Rusya ile Çin'in çekimser oylarıyla kabul ettiği kararla birlikte, tüm maddelerinin uygulanması yakından izlenmelidir. Bu, Şarm Şeyh'te yorumlandığı şekliyle ateşkes anlaşmasının hedeflerini korumak, İsrail'in olağan oyalama taktiklerine karşı koymak, uluslararası meşruiyetin temel unsurlarını aksaklık veya değişiklik olmaksızın güvence altına almak için elzemdir. Nihai hedef, özellikle İsrailli yetkililerin bunu reddettiklerine dair defalarca işaretler verdikleri göz önüne alındığında, İsrail ile komşu bir Filistin devletinin kurulmasıdır.

Anlaşmanın uygulanışını, elde edilen kazanımları korumak ve Güvenlik Konseyi kararının bir ilerleme mekanizması olarak hizmet etmek yerine çözüme engel oluşturmak için kullanılmasını önlemek amacıyla bazı noktaları yakından izlemenin yolları var.

İlk olarak, İsrail işgalinin sona erdirilmesinin amacının kapsamlılığını ve gerekliliğini vurgulamak için Arap, İslam ve diğer ülkelerle temasların yoğunlaştığına şahit olmalı ve İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmeye devam etmesinin yakından ve kararlı bir şekilde izlenmesini sağlamalıyız.

İkinci olarak, durumu ve anlaşma hükümlerinin uygun şekilde uygulanıp uygulanmadığını takip etmek üzere Arap, İslam ve diğer ülkelerden oluşan teknik komitelerin oluşturulması faydalı olacaktır. Bu, herhangi bir ihlal konusunda Amerikan tarafıyla üst düzey siyasi temasların önünü açacaktır.

Üçüncü olarak, temaslar yoğunlaştırılmalı, insani yardım artırılmalı ve Gazze'nin yeniden inşası için çalışmalar başlatılmalıdır. Mısır'ın bir insani yardım konferansı düzenleme girişimi bunun en iyi örneğidir.

 Dördüncüsü, krizin asıl nedeninin Filistin'in durumu değil, İsrail politikaları olduğuna dair inancıma rağmen, Filistin Ulusal Otoritesi’nin Suudi Arabistan ve Fransa'nın sponsor olduğu BM konferansının kararları doğrultusunda öz reform sürecini hızlandırması yararlı olacaktır. Bu, İsrail ve ABD'ye ilerlemeyi durdurma bahanesi vermemek, Gazzeli kurumların Filistin kimliğini pekiştirmelerini kolaylaştırmak ve Batı Şeria'dan ayrılmalarını önlemek için hayati önem taşımaktadır. İsrail'in geri çekilmede gecikmesi de endişe vericidir, çünkü Gazze'yi İsrail tarafından güvenli bir bölge ve izole bir Filistin bölgesi olarak ikiye bölme planlarına dair çok sayıda haber bulunmaktadır.

Beşinci olarak, bu bağlamda, uluslararası toplumun büyük çoğunluğunun, Şarm Şeyh’in yorumladığı şekliyle Gazze Anlaşması'nın daha geniş bir yorumunu benimseme taahhüdünden yararlanmalıyız. Bu, sonunda statükoyu meşrulaştıran kısmi ve aşamalı bir anlaşmaya varılmaması için önemlidir. Zira İsrail, Filistin sorununu çözme ve bağımsız bir Filistin devleti kurma sürecinin bir parçası olarak, anlaşmanın Gazze'den çekilme ile ilgili bölümünü tam olarak uygulama konusunda gerçek bir niyet göstermiyor.