Özerk Yönetim affıyla serbest kalan Suriyeli: DEAŞ bizi Fırat’ın doğusunda kalkan olarak kullandı

Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)
Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)
TT

Özerk Yönetim affıyla serbest kalan Suriyeli: DEAŞ bizi Fırat’ın doğusunda kalkan olarak kullandı

Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)
Haseke Cezaevi’ndeki Suriyeliler Özerk Yönetim’in affıyla serbest bırakıldı. (Şarku’l Avsat)

Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 16 Ekim’de kabile liderlerinden ve halktan gelen talep üzerine aşırı kalabalık hapishaneler üzerindeki baskıyı hafifletmek ve diğer ülkelere vatandaşlarını geri almaları için baskı yapmak amacıyla DEAŞ terör örgütü ile bağlantılı olmakla suçlanan yüzlerce Suriyeliyi serbest bıraktı. SDG’nin siyasi kanadı olan Suriye Demokratik Konseyi’nin (SDK) yayınladığı af uyarınca Haseke’nin güneyindeki eş-Şeddadi kasabasından serbest bırakılanlar arasındaki 23 yaşındaki Hıdr, 1 yıl 7 ay boyunca tutukluydu.  Hıdr, “DEAŞ’a mensup olmakla suçlandım. Ancak örgütte sivil görevli olarak çalışıyordum. Sonuncusu Bağuz olmak üzere yeni topraklar kaybettiklerinde bizi unsurlarıyla birlikte ayrılmaya zorladılar” açıklamasında bulundu. Canlı kalkan olarak kullanıldıklarını ve kontrol alanlarından kaçmalarının engellendiğini söyledi.
Haseke şehrindeki es-Sinae Cezaevi önü 16 Ekim’de, serbest bırakılan yüzlerce tutukluyla doldu. Bazıları yanında küçük çantalarla, bazıları da koltuk değnekleriyle yürürken çocuklarını bekleyen aileler de cezaevi önünde toplandı.
Deyrizor’un doğu kırsalındaki el-Busirah kasabasından olan ve en büyük kardeşinin çıkışını bekleyen Hüseyin, “Bağuz savaşının bitmesi sonrasında ağabeyimi örgüte üye olmak suçlamasıyla bir buçuk yıldır cezaevinde tutuyorlar” açıklamasında bulundu.
Fırat’ın doğusundaki Özerk Yönetim’in yayınladığı genel afla terör suçlamasıyla tutuklanan 631 tutuklu serbest bırakıldı. Kalan 12 bin tutukludan 4 bin 500’ünün Suriyeli olduğu tahmin ediliyor. Kamışlı şehrindeki bir cezaevinden ve Halep’in doğu kırsalındaki Münbiç kentindeki başka bir cezaevinden 100’er, komşu Ayn el-Arab (Kobani) kasabasından 19 ve Haseke’deki es-Sinae merkezinden de 400’den fazla tutuklu serbest bırakıldı. Es-Sinae, örgüt unsurları için tahsis edilen en büyük gözaltı merkezi olarak biliniyor.
SDK Eş Başkanı Amina Omar yaptığı açıklamada, serbest bırakılanların DEAŞ ile çalışan Suriyeliler olduğunu ancak bunların suç işlemediklerini veya haklarında kişisel soruşturma yapılmadığını bildirdi. Söz konusu adımın geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdikleri seminerler sırasında kabile ve yerel toplum liderleri ile koordineli şekilde atıldığı bilgisini veren Omar açıklamasının devamında “Çeşitli bölgelerdeki kabilelere gerçekleştirdiğimiz görüşmelerde terör suçlamasıyla mahkum edilen ve elleri Suriyelilerin kanıyla lekelenmemiş tutukluları içeren genel bir af çıkarılması gerektiği sonucuna vardık” dedi.
Kuzey ve Doğu Suriye Sosyal Adalet Konseyi yetkililerine göre Hıdr ve yakın zamanda serbest bırakılan tüm Suriyeliler, özerk yönetim bölgelerinden geliyor. Kabile ve yerel toplumdan liderlerle yapılan görüşmeler sırasında söz konusu kişilerin dosyalarının yerel meclisler, cezaevi idaresi ve onları sorgulayan özel mahkemelerle koordineli bir şekilde incelendiği, normal hayata döndürülmeleri, topluma entegre olmaları ve uygun iş imkanları sağlanması üzerinde durulduğu kaydedildi.
Adalet Konseyi Sözcüsü Hasan Süleyman, af kararına göre 253 tutuklu hakkında cezalarının yarısının uygulanacağını ve cezaları biter bitmez serbest bırakılacaklarını bildirdi. Süleyman, sözlerine şöyle devam etti:
“Af, terör örgütlerindeki liderlerini, üst düzey yetkilileri, DEAŞ’a sadık uyuyan hücreler oluşturmaya dahil olan unsurları ya da DEAŞ saflarında savaşan, onun için görevlendirilenleri kapsamıyor.”
Washington liderliğindeki Uluslararası Koalisyon tarafından desteklenen SDG, kabile liderlerinden teminat sağladıktan sonra örgüt hücreleriyle bağlantılı olmakla suçlanan onlarca Suriyeliyi serbest bıraktı.
Haseke’nin batısındaki Cebel Abdulaziz köyünden gelen ve oğluna eve dönerken eşlik etmeyi bekleyen Hamdan, es-Sinae Cezaevi önünde  yaptığı açıklamada“Oğlum ve onun gibi onlarca kişi kötü niyetli ve sahte güvenlik raporları nedeniyle DEAŞ’a mensup olma suçlamasıyla hapse atıldı. Ve sonuç, karanlık bir yıl oldu” dedi.
Özerk Yönetim, af kararıyla eş zamanlı olarak binlerce yerinden edilmiş Suriyeliye ve DEAŞ savaşçılarının ailelerine kalabalık el-Hul Kampı’nı terk etme izni verdi. Amina Omar konuya dair şunları söyledi:
“Yönetim ve siyasi konseyin bölgenin istikrarını ve güvenliğini bozmaya çalışan dış tarafların ayaklarının altındaki halıyı çekmek amacıyla adımlar atıldı. Bu hamle, dış güçler tarafından ekilen anlaşmazlığı yatıştırmak, bir arada yaşama ilkelerini pekiştirmek, Cezire ve Fırat bölgelerinin tüm bileşenleri için kapsamlı bir ulusal konferansa hazırlık olarak ulusal diyalog oturumlarında başarılı olmak için yapıldı.”



Refah tünellerinin sırrı: Hamas unsurları 8 ay yeraltında nasıl hayatta kaldı?

TT

Refah tünellerinin sırrı: Hamas unsurları 8 ay yeraltında nasıl hayatta kaldı?

Refah tünellerinin sırrı: Hamas unsurları 8 ay yeraltında nasıl hayatta kaldı?

İsrail ordusunun, Gazze Şeridi’nin güneyindeki Refah kentindeki tünellerde Kassam Tugayları’na bağlı unsurları öldürdüğüne ve esir aldığına dair ardı ardına yaptığı açıklamalar, bu kişilerin kim olduklarına ve özellikle Mayıs 2024’te İsrail’in kenti işgal etmeye başlamasından, ardından operasyonu genişleterek tam kontrol sağlamasından sonra, tünellerde nasıl bu kadar uzun süre gizlenebildiklerine ilişkin pek çok soruyu beraberinde getirdi.

Bir aydan uzun bir süre boyunca, bu unsurların tünellerden silahsız ve can güvenliklerini sağlayacak bir yöntemle çıkarılmasına yönelik temaslar yürütülüyordu. Bu girişimler, İsrailli subay Hadar Goldin’in naaşının 9 Kasım’da teslim edilmesini hızlandırdı. Ancak İsrail, dosyayı Türkiye ile birlikte takip eden ABD ile yapılan sözlü mutabakatları daha sonra ihlal ederek bu kişilere güvenli çıkış izni tanımadı.

Günler ilerledikçe İsrail, söz konusu unsurları tünellerden veya sığınaklarından çıktıkları anda hava saldırılarıyla ya da doğrudan takip ederek öldürmeye veya esir almaya başladı. Bu durum, Refah’ın doğusundaki Ceninah Mahallesi’nde tünellerin son kalan ceplerinin tamamen kuşatılmasıyla daha da yoğunlaştı.

Tünellerde ve pusu bölgelerinde 8 ay

Şarku’l Avsat’a  konuşan Hamas içindeki sahaya yakın kaynaklar, “Bu direnişçilerin, savaşın büyük kısmını, İsrail ordusunun kentte konuşlanmasına ve çok sayıda tünele girmesine rağmen, çoğu zaman tünellerin içinde geçirdiklerini” söyledi. Kaynaklara göre tüneller, İsrail’in tüm ayrıntılarını hâlâ çözemediği bir yapıda inşa edilmişti.

Aynı kaynaklar, Kasım 2023’teki ilk 7 günlük ateşkes sırasında söz konusu savaşçıların yer üstüne çıktığını, çatışmalar yeniden başlayınca tekrar tünellere döndüğünü aktardı. Bu süreçte zaman zaman yer üstünde hareket ettikleri, pusu noktaları arasında geçiş yaptıkları, ardından yeniden tünellere çekildikleri belirtildi. Komutanlarıyla temas, Ocak 2024’te varılan ikinci ateşkese kadar sürdü. Bu ateşkes 18 Mart’a kadar devam etti.

Kaynaklardan biri, çatışmaların yeniden başlaması öncesinde, İsrail ordusunun Refah’ta konuşlanmasına rağmen bazı savaşçıların yer üstüne çıkarak Han Yunus’a ulaştığını, burada komutanlarıyla buluştuğunu ve bazılarıyla birlikte Şubat 2024’te İsrailli esir Avraham Mengistu’nun teslim sürecine katıldığını söyledi. Mengistu, 2014 savaşından beri Gazze’de tutuluyordu.

Savaş yeniden başlayıp diplomatik girişimler sonuçsuz kaldıktan sonra Kassam unsurları tüneller aracılığıyla tekrar Refah’a döndü ve yer üstündeki pusu bölgelerine geri yerleşti.

rth
İsrailli rehine Avraham Mengistu, Hamas ile İsrail arasında geçen Şubat ayında Refah'ta imzalanan esir değişim anlaşması kapsamında teslim platformunda görülüyor (Reuters)

Mart ayı sonunda itibaren bu kişiler, Ağustos ayına kadar komutanlıklarıyla irtibat hâlinde kaldı. Bu süre zarfında İsrail’in Refah’ı tamamen kontrol altına aldığı yönündeki açıklamalarına rağmen, İsrail güçlerine kayıplar verdiren bir dizi saldırı gerçekleştirdiler.

Bu dönemde Kassam Tugayları “Cehennem Kapıları” adını verdiği operasyonlar dizisini başlattı. Askeri araçların, tuzaklanmış evlerin ve tünel çıkışlarının patlatıldığı saldırılarda yaklaşık 6 İsrail askerinin öldürüldüğü açıklandı. Bu saldırılardan birinde Kassam unsurlarının bir İsrail askerini esir almaya çalıştığı belirtildi.

Hamas, o dönem yürütülen ateşkes müzakerelerinde, Refah Taburu’nun hâlâ sahada aktif olduğuna dair bir mesaj vermeyi hedefliyordu. Buna karşın İsrail’in askeri kaynakları, taburun tümüyle dağıtıldığını savunuyordu.

Doğrulanabilen bilgilere göre, Kassam komutanlarıyla birlikte Refah’ta bulunan savaşçılar yer altı tünellerinde ve yer üstündeki pusu noktalarında toplamda 8 aydan fazla süre geçirdi.

Yiyecek ve suya nasıl ulaştılar?

Ateşkesin ardından İsrail ordusunun kontrolündeki bölgede sıkışan bu savaşçıların iaşesiyle ilgili soruları yanıtlayan saha kaynakları, tünellerde belirli miktarda yiyecek ve suyun önceden stoklanmış olduğunu aktardı.

Kaynaklardan biri, geçmişte benzer şekilde erzakın tükendiği bir savaş deneyimine atıfla, savaşçıların muhtemelen İsrail askerlerinin daha önce kullandığı evlerde bıraktığı yiyeceklerden ya da hasar görmemiş Filistinli evlerindeki malzemelerden faydalanmış olabileceğini söyledi. Sosyal medyada aylar önce paylaşılan, “ev sahiplerinden aldıkları yiyecekler için helallik isteyen Hamas ve İslami Cihad mensuplarının bıraktığı notlar” buna örnek gösterildi.

Kaynaklar, Kassam’ın elit birliklerinin görevleriyle yer altındaki destek gruplarının görevlerinin birbirinden farklı olduğuna da dikkat çekti. Bazılarının lojistik ve ikmal, bazılarının pusu operasyonları yürüttüğü, bazılarının ise farklı gruplar arasında geçiş yaparak doğrudan saha komutanlığı ile temas kurduğu belirtildi.

Öne çıkan komutanlar

İsrail medyasının öldürülmelerinin ardından fotoğraflarını yayımladığı kişiler arasında, Refah’ın doğu tabur komutanı Muhammed el-Bavab, yardımcısı ve aynı zamanda eniştesi İsmail Ebu Lebde, ayrıca elit birlik komutanı Tufik Salim bulunuyor.

Kaynaklara göre Ebu Lebde, Avraham Mengistu’nun teslim edilmesi sürecinde Kızılhaç ekibiyle doğrudan temas kuran isimdi. Bavab ise süreci uzaktan takip etti.

Her iki isim de 2014 savaşında İsrailli subay Hadar Goldin’in kaçırılması operasyonunu yöneten kişiler olarak biliniyor.

df
Kızılhaç araçları, Hadar Goldin'in cenazesini geçtiğimiz kasım ayında Gazze Şeridi'nde taşıyor (Reuters)

İsrail’in öldürdüğü isimler arasında ayrıca, Hamas Siyasi Büro üyesi Gazi Hamad’ın oğlu Abdullah Hamad da bulunuyor. Abdullah Hamad’ın müzakere heyetinin üyesi olduğu, savaş öncesinde Hamas yönetimine bağlı Rubat Askerî Koleji’nden mezun olduğu ve eğitimci olarak görev yaptığı aktarıldı. Abdullah Hamad, kuzeni Ahmed Said Hamad ile birlikte, tünelde Kassam komutanları ve diğer savaşçılarla aynı noktada öldürüldü.

Kaynaklar, Gazi Hamad’ın kardeşi Said Hamad’ın ise 7 Ekim saldırısına katılan damatlarının öldürülmesinin ardından üç kızını İsrail bombardımanında kaybettiğini belirtti.


İsrail, Hamas tarafından teslim edilen kalıntı örneklerini aldı

Geçtiğimiz ay Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli bir rehinenin cesedini almak için hasarlı binaların önünden geçen Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) aracı (Reuters)
Geçtiğimiz ay Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli bir rehinenin cesedini almak için hasarlı binaların önünden geçen Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) aracı (Reuters)
TT

İsrail, Hamas tarafından teslim edilen kalıntı örneklerini aldı

Geçtiğimiz ay Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli bir rehinenin cesedini almak için hasarlı binaların önünden geçen Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) aracı (Reuters)
Geçtiğimiz ay Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli bir rehinenin cesedini almak için hasarlı binaların önünden geçen Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) aracı (Reuters)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisi bugün, İsrail’in Hamas tarafından Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) aracılığıyla teslim edilen kalıntı örneklerini teslim aldığını duyurdu. Örneklerin adli tıp laboratuvarına gönderilmesi planlanıyor.

Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığına göre bir Hamas lideri, hareketin bugün Gazze Şeridi'nde kalan iki cesetten birini teslim edeceğini açıklamıştı.

İsrailli rehine Ran Gvili ve Taylandlı rehine Sudthisak Rinthalak'ın cesetleri halen Gazze'de bulunuyor.

Bu gelişme, İsrail güçlerinin bugün Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc Mülteci Kampı’nda bir Filistinliyi öldürmesi ve Gazze Şeridi'nin çeşitli bölgelerinde evlerin yıkılması ve bombardımanların devam etmesi ile birlikte gerçekleşti.

Filistin resmi haber ajansı WAFA, ‘işgal güçlerinin kuzeydeki Cibaliye Mülteci Kampı’na yoğun hava saldırıları düzenlediğini ve kuzey Gazze’de bazı konut binalarını yıktığını’ bildirdi. Ayrıca İsrail’e ait insansız hava araçları (İHA) et-Tuffah mahallesindeki es-Senafur kavşağı yakınlarında Filistinlilerin evlerine bombalar attı ve eşzamanlı olarak yoğun ateş açıldı.


Sudan'dan Rusya'ya cazip teklif: ABD ve AB kızabilir

Ordunun başındaki General Abdülfettah Burhan, Sudan'ı fiili olarak yönetiyor (AP)
Ordunun başındaki General Abdülfettah Burhan, Sudan'ı fiili olarak yönetiyor (AP)
TT

Sudan'dan Rusya'ya cazip teklif: ABD ve AB kızabilir

Ordunun başındaki General Abdülfettah Burhan, Sudan'ı fiili olarak yönetiyor (AP)
Ordunun başındaki General Abdülfettah Burhan, Sudan'ı fiili olarak yönetiyor (AP)

Orduyla paramiliter Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmaların sürdüğü Sudan'daki askeri yönetim, Rusya'yla daha yakın ilişkiler kurmak istiyor.

Wall Street Journal'ın (WSJ) Sudanlı yetkililere dayandırdığı habere göre, Moskova'ya Afrika'daki ilk deniz üssünü kurması teklif edildi.

Ekimde iletilen teklifin, Rusya'nın 25 yıl boyunca 300 askerini ve 4 savaş gemisini barındırabileceği bir üssü içerdiği aktarıldı.

Port Sudan ya da Kızıldeniz kıyısındaki bir başka yerde yapılabileceği bildirilen üs, bölgedeki kritik ticaret yollarına yakın olacak.

Küresel ticaretin yüzde 12'si, Avrupa-Asya alışverişinde önemli bir yere sahip olan Süveyş Kanalı üzerinden gerçekleşiyor.

WSJ, bunun Çin ve Rusya'yı kıtadaki limanlardan uzak tutmaya çalışan ABD için endişe verici bir gelişme olacağını vurguladı. 

Bu iki ülkenin Afrika'daki limanların kontrolü sayesinde buralarda savaş gemilerini tamir edip yeni silahlarla donatabileceği ve kritik denizyollarını kapatabileceği belirtildi.

Çin de denizaşırı ilk deniz üssünü 2017'de Cibuti'de kurmuştu. Kızıldeniz'i Aden Körfezi'ne bağlayan Babülmendep Boğazı'ndaki üs, bir uçak gemisinin demirleyebileceği kadar büyük.

ABD'nin Afrika'daki en büyük üssü Camp Lemonnier, Çin'inkinden yalnızca 10 kilometre uzaklıkta.

ABD'nin ayrıca Somali'de birlikleri var. 

Kremlin'in, Afrika'nın en büyük üçüncü altın üretici Sudan'dan madencilik konusunda imtiyazlar alabileceği de Amerikan gazetesinin haberinde ifade edildi. 

Sudanlı yetkililer tüm bunlar karşılığında hava savunma sistemleri gibi silahları ucuza almak istiyor.

WSJ, Sudan ordusundan bir yetkilinin, bu anlaşmanın AB ve ABD'yle aralarında sorun yaratabileceğinin farkında olduklarını söylediğini aktardı.

Bu hamlenin Moskova'yı kıtada yeniden güçlendirebileceği de haberde vurgulandı.

Paralı asker şirketi Wagner'in kurucusu Yevgeni Prigojin'in 2023'teki ölümünün ardından Rusya'nın Afrika planları sekteye uğradı.

Rusya Savunma Bakanlığı'na bağlı Afrika Kolordusu, Wagner'in operasyonlarını devralsa da kıtadaki yerini doldurmakta zorlandığı bildiriliyor.

General Abdülfettah Burhan'la işbirliği yapan General Muhammed Hamdan Dagalo, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin soykırımla suçladığı Ömer el Beşir'i 2019'da devirmişti. 

Ülkeyi sivil yönetime döndürme ve 100 bin kişilik paramiliter kuvvet HDK'yi ordu bünyesine dahil etme süreci nedeniyle iki general anlaşmazlığa düşmüş, 2023'te yeniden iç savaş patlak vermişti. 

Yeniden başlayan çatışmaların başlarında Moskova, Dagalo'ya bağlı HDK'yi destekliyordu. 

Başkent Hartum'dan HDK güçlerinin atılmasındaysa Ukrayna rol oynamıştı. 

WSJ, Rusların desteğini yetersiz bulan HDK'nin Kiev'e yanaştığını ve bunun üzerine Moskova'nın da Burhan'a bağlı orduyla ittifak kurduğunu aktarıyor.

Amerikan gazetesinin haberinde İran, Mısır ve Türkiye'nin Sudan ordusuna drone sağladığı da öne sürüldü.

Tahran'dan gelen deniz üssü kurma önerisinin, ABD ve İsrail'in tepkisiyle karşılaşmaktan korkan Hartum yönetimi tarafından geçen sene reddedildiği bildirildi. 

Diğer yandan ABD ve BM, Birleşik Arap Emirlikleri'ni (BAE) HDK'yi silahlandırmakla suçluyor. BAE ise bu iddiaları reddediyor.

Independent Türkçe, WSJ, AP