عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Gazze'den kaçan İsrail muhbirlerinin akıbetleri

İsrail adına casusluk yapmakla suçlananların yargılanma veya Tel Aviv'e kaçma seçenekleri sınırlı. (Independent Arabia- Ahmed Hasiballah)
İsrail adına casusluk yapmakla suçlananların yargılanma veya Tel Aviv'e kaçma seçenekleri sınırlı. (Independent Arabia- Ahmed Hasiballah)
    İstanbul/Şarku'l Avsat
TT
TT

Gazze'den kaçan İsrail muhbirlerinin akıbetleri

İsrail adına casusluk yapmakla suçlananların yargılanma veya Tel Aviv'e kaçma seçenekleri sınırlı. (Independent Arabia- Ahmed Hasiballah)
İsrail adına casusluk yapmakla suçlananların yargılanma veya Tel Aviv'e kaçma seçenekleri sınırlı. (Independent Arabia- Ahmed Hasiballah)

İzzedin Ebu Ayşe
İsrail ile Gazze Şeridi'ndeki muhbirlerin hayatları, ifşa olmalarının ardından tehlikeye girdi. Önlerinde iki seçenek var: Ya güvenlik güçlerinin eline düşüp yargılanacaklar ya da vaat edilen yardımı almak üzere Tel Aviv’e kaçacaklar. İkinci seçeneği tercih ettikleri takdirde onları birçok zorluk bekliyor.
‘Muhbirlik’ olarak adlandırılan İsrail’le iş birliği, kanunlara aykırı. Filistin yasalarına göre bu suçu işleyenlerin cezası duruma göre hapis veya idam. Buna ek olarak söz konusu kişi ve ailesi de mimleniyor.

Yalnızca vaat
Muhbirlere İsrail’le iş birliğine girmeden önce birçok vaatte bulunuluyor. Güvenlik Bilimleri Uzamanı Muhammed Ebu Herbiyd, İsrail’de güvenlik güçlerinin muhbirlere güvence verdiğini, onlarla ilgilendiğini, ifşa olmaları halinde topraklarına kaçış yolunun açık olduğunu belirtti. Ayrıca toplumsal ve ekonomik anlamda yaşam şartlarının iyileştirilmesi yönünde güvence verildiğine dikkat çekti.
Gerçekte ise Tel Aviv’le iş birliği içinde olan muhbirlerden çok azı Gazze’deki güvenlik güçleri tarafından ifşa edilmelerinin ardından kaçmayı başarmış durumda. Sadi takma ismini kullanan bir muhbirin anlattıklarına göre vaat edilenleri elde edemedikleri gibi yaşamlarına oldukça zor şartlar altında devam ediyorlar.
Sadi konuya dair şunları söyledi:
“İsrail’le iş birliği yaptığım ortaya çıktıktan sonra istihbarat yetkilisinden güvenle kaçmamı sağlamasını talep ettim. Önce bunu reddetti. Ancak maruz kaldığı baskı ve liderleriyle gerçekleştirdiği birçok istişarenin ardından kaçış yolumu güvence altına aldı. Oraya ulaştığımda ise şoka uğradım.”

Herhangi bir açıklama yapılmıyor
Sadi başlangıçta İsrail istihbarat güçleri (Shin Bet) memurları tarafından sorgulandı. Beş günden fazla gözaltında kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra ise İsrail’de yalnızca 5 ay ikamet etmesine izin verildi.
İsrail genellikle Filistinlilere dört türde izin veriyor. Birincisi bölgelere giriş izni. Bu, Filistin topraklarından İsrail’e geçişle sınırlı. Bu izin ağırlıklı olarak hastalara ve ya heyetlere veriliyor. İkincisi geçici ikamet izini. Bu, muhbirlere birden çok kez verilen ve 6 ayı aşmayan kısa sürelik bir izin. Üçüncüsü ikamet izni. Genellikle bir yıldan uzun bir süre için veriliyor. Sonuncusu ise çalışma izni. Tel Aviv bunu topraklarında çalışmak isteyen Filistinliler için çıkartıyor. Bu izin de belirli bir süreyle sınırlı tutuluyor. İşçiler ve tüccarlar genellikle bu izni alıyor.
İnsan Hakları İçin Doktorlar Göçmenlik Dairesi Direktörü (sivil toplum kuruluşu olan insan hakları örgütü ve uzmanlık alanı sağlık hizmetleriyle sınırlı değil) Zoe Gutzeit, İsrail topraklarına izinsiz giriş yapan Filistinlilerin Gazze Şeridi ve ya Filistin topraklarına iade edildiklerini aktardı. Muhbirlerin büyük çoğunluğu da bundan endişe ediyor.

Birçoğu hasta ve bakıma muhtaç
Sadi, başından geçenleri anlatırken beş aylık sürenin sona ermesinin ardından güvenlik birimlerinin kendisine izin vermeyi reddettiğini söyledi. Kendisiyle kesinlikle muhatap olunmadığını ve yaşam şartlarının orada daha da kötüleştiğine dikkat çekti. Kanser olduğunu belirten Sadi sözlerini şöyle sürdürdü:
“İsrail’deki hiçbir hastanede tedavi görmeme müsaade edilmedi. Bunun ardından tedavi görmek üzere Batı Şeria’ya gitmeyi düşündüm. Orada da akıbetim tutuklanıp yargılanmak. Ancak yine de muhbirliğe bulaştıktan sonra tedavisiz kalmaktan daha iyidir.”
Sadi iki sebepten ötürü doktora gidip tedavi alamadığını işaret etti. Bunlardan ilki tedavi olabilmek için gerekli olan izin belgesi ve resmi evrakları olmaması, ikincisi ise maddi durumunun yetersizliği.
Maddi durumunun oldukça kötü olduğu belirten Sadi, İsrail’de gece gündür çalıştığını ancak tüm elde ettiğinin boğaz tokluğu olduğunu, bunun da kendisini oldukça yorduğunu kaydetti. Sadi, geçici ikamet iznin sona ermesinin ardından işsiz kaldı. İşverenler, Sadi’nin kaçak konumunda olmasının Tel Aviv açısından bir tehdit unsuru kabul edilmesi nedeniyle kanuna aykırı ruhsatsız işçi çalıştırmayı reddediyor.
Gutzeit, muhbirlerin hepsinin zorlu psikolojik ve sağlık koşullardan muzdarip olduklarını, İsrail’in onlara ne tıbbi anlamda ne de hayati olarak hak tanımadığını ifade etti. Bunların ve izni olmayan diğer kişilerin tedavi olabilmeleri için çok para ödemeleri gerektiğini kaydetti. Gutzeit  üç kişinin gerekli tedavi ve bakımı alamaması nedeniyle yaşamını yitirdiğine dikkat çekti.

Evlilik de çözüm değil
Sadi, bu durumdan ‘kurtulma’ çabasıyla İsrailli bir kadınla evlendiğini ve 4 çocuk sahibi olduğunu söyledi. Kendisi hariç tüm aile bireylerinin İsrail vatandaşlığı var. Buna rağmen İsrail’den izin alamadığını, güvenlik yetkililerinin kendisine ısrarla yardımcı olmadığını kaydetti.
Hayatı tehdit altında olmasına rağmen ikamet izninin geçtiğimiz yıl iptal edildiğini belirten Sadi, izni sona erdiğinde kaçak duruma düştüğünü aktardı. Ardından Filistin Yönetimi’nin kendisine ülke topraklarında herhangi bir hayati tehlikesi bulunmadığını ve şayet Gazze Şeridi’ne dönmekten korkarsa Batı Şeria’ya gidebileceğini ilettiğini söyledi.
Gutzeit’e göre 2003 yılında İsrail yasasında yapılan bir değişiklik ile İsrailli kadınlarla evli olan Filistinlilere kimlik kartı yerine yalnızca belge verilmesi yönünde bir sınırlama getirdi. Bu değişiklik, insan hakları örgütlerini öfkelendirdi ve yasada değişiklik talep etmelerine neden oldu. 2009 yılında İnsan Hakları İçin Doktorlar örgütü (PHR) Yüksek Adalet Divanı’na başvuruda bulunarak bu yasanın askıya alınması talebinde bulunuldu. Ardından İsrail’in bu yasayı askıya aldığını belirten Gutzeit ancak hiç kimseye hayat ve sağlık sigortası da dahil herhangi bir belge verilmediğini söyledi. PHR’nın İsrail Sağlık Bakanlığı'nı İsrailli kadınlarla evli olan Filistinlilere en azından sağlık sigortası sağlamaya ve onları Filistinli ve vatandaş olarak ayırmamaya zorladığını kaydetti.

İsrail yalnızca çıkış garantisi veriyor
İsrail’e kaçarken yanına kimlik kartını almadığını, bunun izin almasını ve ikametini yenilemesini zorlaştırdığını belirten Sadi sözlerini şöyle sürdürdü:
“İsrail, Batı Şeria'dan belgeler (kimlik kartı, iyi hal belgesi) almamı istiyor. Ancak bu imkansız. Bu belgeleri tedarik etme riskini göze alamam. İster Gazze'de ister Batı Şeria'da olsun yöneltilen suçlama aynı.”
Gutzeit, muhbirler konusunun çok karmaşık olduğunu, İsrail’in onları bilgi elde etmek için kullandığını ancak topraklarına geldiklerinde ise reddettiklerini belirtti. Onlara ne barınma ne de temel yaşam gereksinimlerini sağlamadığını aktardı. Gutzeit ayrıca aralarından bir bazılarının çalışma hakkına da sahip olmadığına dikkat çekti.
Diğer yandan İsrail muhbirlere genellikle topraklarına ulaşmanın tüm yollarını sağladığından işçiler için yaşam güvencesi vermemesini haklı çıkarmaya çalışıyor. Vaat edilen koruma şeklinin bu olduğunu iddia eden İsrail bu insanlara sağlanabilecek tek olanağın Gazze veya Filistin topraklarından çıkmak olduğunun altını çiziyor.  Bundan sonra muhbirlerin hayatlarını istedikleri şekilde yönetmesi gerektiğine dikkat çeken İsrail sağlık sigortası, tedavi, barınma ve aylık maaş gibi hiçbir gereksinimi karşılamakla ilgilenmediğini vurguluyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Heglig petrol sahasının kaybı Sudan devletinin temellerini yeniden şekillendirecek mi?

Sudan ve Güney Sudan'ın paylaştığı stratejik Heglig petrol sahası (Arşiv – Reuters)
Sudan ve Güney Sudan'ın paylaştığı stratejik Heglig petrol sahası (Arşiv – Reuters)
TT
TT

Heglig petrol sahasının kaybı Sudan devletinin temellerini yeniden şekillendirecek mi?

Sudan ve Güney Sudan'ın paylaştığı stratejik Heglig petrol sahası (Arşiv – Reuters)
Sudan ve Güney Sudan'ın paylaştığı stratejik Heglig petrol sahası (Arşiv – Reuters)

Heglig, Babanusa ve tüm Batı Kordofan eyaletinin Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) kontrolüne geçmesiyle birlikte, Sudan’daki savaşın haritası sahadaki askeri ve jeopolitik dengeleri yeniden şekillendirmeye doğru gidiyor. Özellikle Heglig’te yaşananlar, petrol hattının kesilmesine ve bölgedeki ordu savunma hatlarının çökmesine yol açtı. Bu gelişme, nüfuz alanlarının yeniden düzenlendiği yönünde değerlendirmelere neden olurken, Port Sudan’daki hükümetin askeri ve siyasi hesaplarını gözden geçirip durumu geçici bir gelişmeye çevirmekte başarılı olamaması halinde, güç dengesinin HDK lehine kayacağı yorumlarını güçlendiriyor.

Uzmanlar, iki taraf arasındaki çatışmaların daha da genişleme ihtimalinin yüksek olduğunu belirtiyor ve bunun Darfur’un en batısından başlayarak üç stratejik eyaleti kapsayan Kordofan’a kadar uzanan yeni bir askeri tabloyu yansıtabileceğini ifade ediyor. Analizlere göre HDK’nin bir sonraki hamlesi, Güney Kordofan’daki şehirler (başkent Kadugli, Dilling ve Ebu Cubeyhe) yönünde ilerlemek olabilir. Ayrıca Kuzey Kordofan’ın merkezi el-Ubeyd’in, ardından Um Ruvabe ve er-Rahd’ın hedef alınması da muhtemel görülüyor. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda, HDK’nin Kordofan ve Darfur bölgelerinin tamamını kontrol altına alması söz konusu olacak ki bu iki bölge Sudan yüzölçümünün yüzde 46’sından fazlasını oluşturuyor.

Petrolün kaybı manzarayı değiştirecek mi?

HDK’nin Babanusa, Heglig petrol sahası ve tüm Batı Kordofan’ı kontrol altına alması, yalnızca ilerleme isteğini değil, devletin temellerini, sınırlarını ve hem merkezi hem de taşra alanlarının geleceğini yeniden şekillendirme arzusunu da ortaya koyuyor. Port Sudan hükümeti için son mali dayanak olarak kalan petrol, bugün Kordofan ve Darfur’daki çatışma hatlarıyla doğrudan kesişiyor.

Emekli Tümgeneral ve askeri uzman Kemal İsmail, mevcut askeri tabloyu ve savaşın Sudan toplumuna etkilerini Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede sert bir şekilde özetledi: “Bu savaşta kazanan yok ve hiçbir tarafı zafer elde edemez. Tek kaybeden, yalnızca Sudan halkıdır.”

İsmail, ordunun el-Faşir, Babanusa ve Heglig’ten geri çekilmesini klasik bir askeri çekilme olarak nitelendirmeyerek şu ifadeleri kullandı: “Olan bir çekilme değil, açık bir kaçış ya da en iyi ihtimalle düzensiz bir geri çekilme… Her bir asker silahını bırakıp kaçıyor; bu bir çekilme değil.”

Garnizonların düşüşü bir felaket

Yaşananları ordunun moralinin zayıflaması olarak değerlendiren İsmail sözlerini şöyle dedi: “Ne bir komuta yapısı ne de kontrol var; sahada bulunanlar arasında operasyonel bir koordinasyon yok.” Bu durumun subay, astsubay ve askerlerin moralini ciddi şekilde düşürdüğünü ve tamamen çöktüğünü belirten İsmail, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bence durum çöküşe doğru gidiyor; her gün yeni garnizonlar düşüyor ve bu çok büyük bir felaket.”

dfgtrh
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı almak için sıraya giren yerinden edilmiş insanlar (AFP)

İsmail’in değerlendirmesi yalnızca askeri çöküşle sınırlı kalmıyor; aynı zamanda bunun bölünme ve nüfuz alanları üzerindeki risklerle bağlantılı olduğunu ve sivil halka, bölünme sürecini kontrol altına alma sorumluluğu düştüğünü vurguluyor.

Ancak büyükelçi Muaviye et-Tom, ordunun karakollardan ve şehirlerden çekilmesini savunan ordu yanlısı platformlarda yayılan açıklamalara katılmıyor. Et-Tom, “Savaş bağlamında bir mevziyi kaybedebilirsiniz ama bu, savaşı kaybettiğiniz anlamına gelmez; özellikle disiplinli ve profesyonel ordular için. Resmî ve analitik raporlarla gözlemlenen çekilme, büyük kayıplardan kaçınmak veya başka zaman ve yerde karşı saldırıya hazırlanmak için yapılan taktiksel yeniden konumlanma ile uyumludur” ifadelerini kullandı.

Yeni bir siyasi gerçeklik

Siyasi düzeyde ise analist Hatem İlyas, durumun yalnızca bir devlet içi güç dengesinin değişmesinden ibaret olmadığını vurguladı: “Aslında bu bir güç dengesi değişikliği değil; karşımızda Sudan devletinin ayrılma eşiği ya da en azından yeni bir siyasi gerçeklik, hatta yarı devlet niteliğinde bir oluşum var.”

İlyas, “Dünya boşluklardan korkuyor; çünkü bu boşluğu kimin dolduracağını tahmin edemiyor. Özellikle de aşırı cihatçı hareketlerin etkisi devam ettiği sürece, bu gruplar boşluğu doldurmaya en yakın olanlar” dedi. Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte ordunun ve müttefiklerinin tükenmişlik ve zayıflık içinde olduğunu, bunun ‘çöküşe en yakın durum’ olduğunu belirten İlyas, “HDK’nin Güney Kordofan ve şehirlerindeki kontrolü, uzun sürmeyecek bir zaman meselesi. Dünya Sudan’ın merkezi otorite altında birleşik kalmasından söz ediyor, ama gerçekler ve dönüşümler onu yeni oluşan askeri ve siyasi bir gerçeği tanımaya zorlayabilir” şeklinde konuştu.

İstila korkusu

Bu dönüşümlerin merkezinde Güney Kordofan öne çıkıyor. Sudan Halk Kurtuluş Hareketi – Kuzey (SPLM-N), HDK ile birlikte Sudan Kurucu İttifakı içinde yer alan müttefik olarak, “Kadugli ve Dilling’in kurtarılmasının sadece zaman meselesi” olduğunu açıkça ilan etti.

SPLM-N, ‘Kadugli ve Dilling’in kurtarılmasının yalnızca zaman meselesi olduğunu, şehirlerin teslim edilmesinin ise masum sivillerin kanının dökülmesini önlemek ve kentleri yıkımdan korumak için en doğru adım olacağını’ belirtti.

HDK’nin desteklediği SPLM-N, yayımladığı açıklamada, Sudan ordusu ve müttefikleri içindeki ‘onurlu ve sağduyulu’ unsurlara acil geri çekilme ve çatışmasız teslim çağrısı yaptı. Ayrıca sivillerin tahliyesi için güvenli koridorlar açılması isteniyor. Bu açıklamayla SPLM-N, Kadugli ve Dilling’i fiilen doğrudan tehdit altına alıyor; düzenli ordunun çekilmesini ve siviller için çıkış hatlarının açılmasını talep ediyor. Bu tablo, daha önce benzer kaderi yaşamış diğer Sudan kentlerinin tecrübelerini hatırlatıyor.

Heglig'ten sonraki tiyatro

Heglig ve Babanusa’nın kontrol altına alınmasının ardından muhtemel askeri gelişmelere ilişkin saha analizinde bulunan siyaset aktivisti Muhammed Halife, bir sonraki aşamaya dair ayrıntılı bir tablo ortaya koydu. Halife, HDK’nin ikinci hamlesinin Güney Kordofan ve buradaki Kadugli, Dilling ve Ebu Cubeyhe şehirlerine doğru olacağını söyledi.

Halife, beklentilerin aksine bir sonraki hedefin Kuzey Kordofan’ın merkezi olan el-Ubeyd olmayabileceğini belirtti. Halife, “Benim izlenimlerime göre, HDK’nin Heglig’ten sonraki hamlesi, Güney Kordofan’a doğru olacak; burada müttefiki SPLM-N’ye destek vermek için. Bu hareket Kauda kasabasını kontrol ediyor” değerlendirmesinde bulundu.

Halife’ye göre HDK’nin savaş stratejisi, ordunun kontrolündeki bölgeleri ‘izole adalara’ dönüştürmek üzerine kurulu.

yh6u7
Hızlı Destek Kuvvetleri'nin (HDK) Kordofan eyaletindeki el-Ubeyd şehrine düzenlediği saldırının yol açtığı yıkım (Sosyal medya)

Halife, HDK’nin askeri stratejisinin ilk bölümünü tamamladığını ve ikinci aşamayı hayata geçirmek için sahayı hazırladığını belirtti. Bu strateji, Babanusa ve Heglig’in ele geçirilmesi ile Kadugli ve Dilling’in kuşatılmasını kapsıyor.

HDK’nin Heglig’i lojistik bir merkez ve ikmal noktası olarak kullandığını vurgulayan Halife, “Kadugli ve Dilling üzerindeki kuşatmayı yoğunlaştıracaklar, ki bu şehirler zaten insani krizle karşı karşıya” dedi.

Halife, Kadugli sakinleri arasında endişelerin arttığını ve bazı kişilerin şehri terk etmeye çalıştığını, ancak askeri makamların çıkışlarına izin vermediğini belirtti. Halife, “Bu büyük bir suç ve olası bir Kadugli savaşında sivillerin canlı kalkan olarak kullanılmasının altyapısı” diye uyardı.

Halife, yetkililere vatandaşların güvenli bir şekilde şehirden çıkışına izin verme çağrısında bulundu ve sivillerin, muhtemel ihlallerin medya üzerinden uluslararası kamuoyuna yansıtılmasında araç olarak kullanılmaması gerektiğini vurguladı.

Halife’nin değerlendirmesi, Heglig’in lojistik ağırlığı ile Kadugli ve Dilling üzerindeki kuşatmanın sıkılaştırılmasını, şehirlerde yaşanan insani krizleri ve sivillerin dışarı çıkışının engellenmesini, şehrin kapalı bir savaş alanına dönüştürülmesini bir bütün olarak ele alıyor.

Sırada ne var?

Tümgeneral Kemal İsmail’in ‘ordunun tamamen çökmesi’ ve Sudan’ın bölünme tehlikesi uyarıları ile Hatem İlyas’ın ‘yarı devlet’ tanımı arasında, askerî açıdan karanlık bir tablo ortaya çıkıyor. Bu durum, savaşın artık yalnızca iktidar mücadelesi veya hükümet değişikliğiyle sınırlı olmadığını gösteriyor.

Yaşanan gelişmeler, ekonomik, askerî ve siyasi haritaları yeniden çizdi; yerleşim bölgelerini çatışma hatlarının içine yerleştirdi. Ancak hâlâ yanıt bekleyen soru şu: “Savaşın durdurulmasını talep eden sivil ses başarıya ulaşabilecek ve silahların gürültüsü ile çatışan güçlerin hesaplarına karşı etkili olabilecek mi, yoksa Sudan parçalanarak birbirine düşman adacıklara mı bölünecek; bu adacıkları savaş ve ekonomi mi yönetecek, yoksa devletin ve hukukun mantığı galip gelecek mi?”

ARAP DÜNYASI

Hamas yanlısı bir araştırmacının özür tweeti, destekçileri arasında öfkeye yol açtı

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
TT
TT

Hamas yanlısı bir araştırmacının özür tweeti, destekçileri arasında öfkeye yol açtı

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)

Hamas yanlısı Filistinli bir araştırmacının, hareketin siyasi büro üyelerinden birinden kamuoyu önünde özür dilemesi, özellikle bu özrün söz konusu üyenin siyasi bir açıklamasına yöneltilen eleştirinin ardından gelmesi nedeniyle Hamas destekçileri arasında tepkiye yol açtı.

Katar’da yaşayan ve Hamas’a desteğiyle bilinen Filistinli siyasi araştırmacı Mahmud Hamid el-İle, salı akşamı X platformunda, hareketin yine Katar’da bulunan siyasi büro üyesi Muhammed Nazzal’dan özür diledi. El-İle, özrünü bir ay önce aynı platformda Nazzal’ın Hamas’ın silahları ve Gazze Şeridi’ndeki geleceğine ilişkin açıklamalarının ardından paylaştığı bir mesajda yer verdiği ifade nedeniyle yaptı.

Krizin kökeni, geçen yıl ekim ayında Reuters’ın yayımladığı bir habere dayanıyor. Haberde, Nazzal’a Hamas’ın Gazze Şeridi’nde silah bırakıp bırakmayacağı sorulduğunda verdiği yanıt aktarılmıştı. Nazzal, “Evet ya da hayır diyemem” ifadesini kullanmış, ardından “Silah meselesi genel bir ulusal konudur ve yalnızca Hamas’la ilgili değildir. Sahada silahlı gücü olan başka gruplar da var” demişti.

Bu açıklamalar Hamas içinde geniş çapta tepki çekti. Tepki gösterenler arasında, sözlerin muğlaklığı nedeniyle eleştiriler yönelten araştırmacı Mahmud el-İle de vardı. El-İle, açıklamaların hem siyasi büro üyesi tarafından yapılmış olmasına hem de hareketin farklı kademelerindeki, özellikle Gazze’de yaşayan veya aslen Gazze kökenli olan diğer yöneticilerin tutumlarıyla çelişmesine dikkat çekmişti.

Nazzal’ın sözlerine yönelik itirazların büyümesi üzerine Hamas bir açıklama yayımlayarak beyanların ‘bağlamından koparıldığını’ bildirdi.

Paylaşımına gelen tepkilerin ardından birkaç gün sonra eleştirisini silmek zorunda kalan el-İle, krizin bu noktada sona erdiğini düşünüyordu.

Özrün sebebi neydi?

Ancak özrün yayımlanması, bunun nedenine ilişkin yeni soru işaretleri doğurdu. Daha sonra X platformundaki bazı Hamas yanlısı kullanıcıların paylaşımlarına ve Katar’daki hareket kaynaklarının Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamalara göre, olayın arka planında Muhammed Nazzal’ın attığı adım bulunuyor. Buna göre Nazzal, uzun yıllardır ikamet ettiği Doha’da Katar resmi makamlarına Mahmud el-İle hakkında şikâyette bulunarak, kendisine hakarette bulunduğu ve manevi zarar verdiği iddiasını gündeme getirdi.

ghy
Katar'ın başkenti Doha'da İsrail’in hava saldırısı düzenlediği bina (Reuters)

Kaynaklardan birine göre, pek çok kişi, aralarında bazı üst düzey yöneticiler de olmak üzere, arabuluculuk yaparak anlaşmazlığı çözmeye çalıştı, ancak Nazzal, kendisine yönelik ifadeler nedeniyle X platformu üzerinden kamuoyuna açık bir özür yayınlanmasında ısrar etti. Bu şart yerine getirilince, Nazzal’ın başka bir talepte bulunmaması ve anlaşmazlığın kapanması üzerinde uzlaşıldı. Buna rağmen Nazzal’ın ‘maddi tazminat talebinde ısrar ettiği’ ifade edildi.

Hareketle ilişkili başka kaynaklar ise ‘Mahmud el-İle’nin özrünün krizi çözmek için yalnızca ilk adım olduğunu, sürece müdahil olan bazı kişilerin Nazzal’ın öfkesini yatıştırmak ve onu şikâyeti geri çekmeye ikna etmek amacıyla el-İle’yi bu yöne yönlendirdiğini’ aktardı.

Aktivistler arasında öfke

Hamas’ın içinden ve dışından birçok isim özür meselesine tepki gösterdi. Tepki verenler arasında Filistinli gazeteci Muna Havva da vardı. Havva, sosyal medya hesabında, “Filistin’deki özgürlük hareketlerinin tarihinde, ne yaşanırsa yaşansın, bir liderin kendi mensuplarından birini üçüncü bir tarafa ya da başka bir otoriteye şikâyet ettiği tek bir örnek dahi yoktur. Bu davranış ne ulusal örgütlerin ahlakıyla ne de kabile geleneklerinde kabul gören en basit sığınma kurallarıyla bağdaşır. Utanç verici, acı verici, üzücü” diye yazdı.

Havva bir başka paylaşımında ise şu ifadeleri kullandı: “İsrail’in bugünkü genişlemesi kadar tehlikeli bir dönem görülmedi; tarih de Gazze’de halkımızın yaşadığı kadar vahim bir katliama tanıklık etmedi. Bu felaketin ortasında, halkımızın önde gelen isimlerinden biri, bir gencin attığı bir tweet yüzünden onu başka bir devlete şikâyet ediyor; geçimini ve güvenliğini riske atıyor. ‘Direniş’in liderleri halkımızdan ateş altında direnmelerini isterken, tek bir eleştiri cümlesine dahi tahammül edemiyor.”

Ayrıca Hamas gibi gruplara verdiği destekle bilinen aktivist Cemil Mikdad da konuya ilişkin paylaşım yaptı. Mikdad, “Hamas’tan bir yönetici, Katar’da yaşayan bir Filistinliyi, hakkında Katar mahkemelerinde dava açtıktan sonra uzun bir özür metni yayımlamaya zorladı; üstelik yalnızca kendisini eleştirdiği bir önceki paylaşım yüzünden!” ifadesini kullandı. Mikdad sözlerini şöyle sürdürdü: “Harika gerçekten… Nereye geldik? Halk olarak eleştirme hakkına sahip olduğumuz ve bizi dinlemekle yükümlü olan liderlerimiz, şimdi Arap mahkemelerini bize karşı bir güç olarak kullanıyor. Bu da ne demek oluyor? Siz ne hale geldiniz böyle, cahiller?!”

Hamas’ın silahlı yapısının geleceği, hareketin üst düzey isimlerinin açıklamalarında uzun süredir farklılık gösteren bir başlık olarak öne çıkıyor. Hamas’ın yurt dışı sorumlusu Halid Meşal, geçtiğimiz cumartesi günü İstanbul’da düzenlenen bir panelde, “Hamas’ın ancak bir Filistin devleti kurulması hâlinde silah bırakabileceğini” söyledi.

Buna karşın, Meşal’in açıklamasından yalnızca bir gün sonra, Hamas yetkilisi Basim Naim AP’ye yaptığı değerlendirmede, hareketin kapsamlı bir güvenlik ve siyasi düzenlemenin parçası olmak kaydıyla ‘silahların depolanması ya da dondurulması gibi seçeneklerin görüşülmesine açık olduğunu’ belirtti.

Hamas’ın siyasi büro üyelerinden Husam Bedran ise salı günü yaptığı açıklamada, sürecin ikinci aşamaya geçmesinin ‘İsrail’in ihlalleri durdurmasına’ bağlı olduğunu ifade etti. Öte yandan Hamas’ın birçok lideri ve sözcüsü, aralarında Halil el-Hayye ve Hazım Kasım’ın da bulunduğu isimler, hareketin ikinci aşamaya geçmeye ‘hazır olduğunu’ vurgulayan açıklamalarını sürdürdü.

ARAP DÜNYASI

Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
TT
TT

Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)

ABD'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Mike Waltz dün Kudüs'te yaptığı açıklamada, Başkan Donald Trump'ın Gazze barış planının ikinci aşamasına ilişkin gelişmeler hakkında "yakında" duyurular beklediğini belirterek, Washington'un Hamas'ın yeniden yapılanmasına izin vermeyeceğini vurguladı.

Waltz, planın ana bileşenlerinin, hizmetleri yönetecek teknokrat bir Filistin yönetimi, ilgili tarafların maliyetleri karşılamasını sağlayacak bir finansman mekanizması ve son olarak uluslararası bir istikrar gücü olduğunu açıkladı.