Sudan ile İsrail normalleşme konusunda prensipte anlaştı

İsrail ile Arap dünyası arasında sonuncusu Abu Dabi’de yapılan anlaşma maratonunun ardından ABD aracılığıyla Sudan-İsrail arasında da prensipte anlaşma sağlandı.
Üst düzey askeri bir komutanın Şarku’l Avsat’a verdiği bilgiye göre Çarşamba günü Hartum’da, ABD ile İsrail’den gelen üst düzey temsilcilerle yapılan görüşmelerin ardından İsrail ile Sudan arasındaki düşmanlığa son verilmesi konusunda tam anlaşma sağlandı. Sudan-İsrail ilişkilerinin normalleşmesi konusunda ise prensipte anlaşıldı. Bu görüşmeler, daha önce yapılanların devamı niteliğinde aynı heyetlerle gerçekleşti.
Bağımsız bir kaynağın Şarku’l Avsat’a aktardığına göre, 21 Eylül'de Abu Dabi'de Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan ile görüşen heyetin Hartum’a gelerek el-Burhan ve Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk'un huzurunda gizli müzakereler gerçekleştirdi. İsrailli kaynakların bildirdiğine göre heyet, Netanyahu'nun Özel Kalemi ve Arap Ülkeleriyle İlişkiler Temsilcisi Ronen Peretz ile ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Körfez ve Kuzey Afrika'nın kıdemli yöneticisi General Miguel Correa ve ABD'nin İsrail Büyükelçisi David Friedman'ın kıdemli danışmanlarından Aryeh Lightstone bulundu. Heyet, Sudan'ın başkenti Hartum'a yıldırım gibi gizli bir ziyaret gerçekleştirdi ve orada bir dizi üst düzey yetkiliyle görüştü.
Tel Aviv'deki kaynaklar, İsrail-Sudan ilişkilerinde "derin gelişmeler" olduğunu ortaya koydu. İki devlet arasında barış anlaşması imzalanması için hazırlıklar yapılıyor. Görüşmelerin son birkaç aydır hararetli ve aralıksız gerçekleşen birçok temasın doruk noktası olduğu ve önümüzdeki birkaç gün içinde anlaşmayı ilan etmek için koşulların olgunlaştığı vurgulandı. Kaynaklara göre, ABD Başkanı Donald Trump bu duyuruyu 3 Kasım’da yapılacak olan ABD seçimlerinden önce açıklayacak.
Tel Aviv kaynaklarına göre İsrail-Amerikan heyeti, Tel Aviv yakınlarındaki Ben Gurion Havalimanı'ndan Hartum Havalimanı'na özel bir uçakla direkt olarak geldi ve yedi saat sonra İsrail'e döndü.
İsrail-ABD heyeti, terörizmi destekleyen ülkeler listesinden Sudan'ın çıkarılması, Sudan'a Washington mali yardımının tahsis edilmesi, Amerika Birleşik Devletleri'nde bloke edilen Sudan fonlarının açılması ve İsrail ile tam ilişkiler kurulmasını içeren geniş bir anlaşma üzerine görüşmeler gerçekleştirdi.
İsrailli yetkililer, bu görüşmeleri, önceki gün ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Sudan'ın 335 milyon doları özel bir hesaba aktarmasının ardından Sudan'ın terörist ülkeler listesinden çıkarılma sürecinin başladığını duyurduğunu açıkladı. Bu tazminat, 1998'de Nairobi ve Darüsselam'daki ABD büyükelçiliklerinin bombalanması ve 2000'de Aden limanında ABD Donanması'na bağlı USS Cole (DDG-67) muhribine düzenlenen saldırının kurban aileleri için verildi. Pompeo, İsrail ile normalleşmenin Sudan hükümetinin bağımsız kararı olduğunu, ancak ABD'nin Sudan'ın bunu bir an önce hayata geçireceğini umduğunu vurguladı.
Tel Aviv'den İbranice yayın yapan Walla haber sitesi, ABD, Sudan ve İsrail arasındaki prensip anlaşmasına ilişkin görüşmelerin sona erdiğini, ancak İsrail ile Sudan arasındaki ilişkilerin ne zaman, nerede ve nasıl açıklanacağına dair birkaç lojistik ayrıntı kaldığını belirtti.
BAE Enstitüsü'nde araştırmacı olan Dr. Necat es-Said, dünyadaki Arapların yüzde 81'inin İsrail ile barış anlaşmalarını desteklediğini ve yüzde 45'inin bu barışın Ortadoğu'da kapsamlı barış ve istikrarın tesisine katkı sağlayacağına inandığını belirten bir kamuoyu yoklamasının sonuçlarını açıkladı. Buna göre Araplar, İsrail ile yapılan barışın Filistin sorununun çözümüne katkıda bulunacağına inanıyor.
Bu açıklama İsrail, Arap ve Amerikan medyasının ve araştırmacı şirketlerin katıldığı "Israel Hayom gazetesinin düzenlediği uluslararası bir sempozyumda dile getirildi. Said anketin 3 bin 500 kişilik temsili bir örneklemin katılımıyla yapıldığını söyledi. Gazetenin genel yayın yönetmeni Boaz Bosmout, BAE ile yapılan barış anlaşmasının İsraillileri barış sürecine ikna ettiğini, çünkü anlaşmanın sadece liderlere değil, halklara da dayandığını söyledi.
İsrail İstihbarat Bakanı Eli Cohen “Kanal 13”e yaptığı açıklamada, Sudan ile normalleşme anlaşmasının "yakında" gerçekleşeceğini söyledi. İsrail gazetesi Yediot Ahronot ise Hartum görüşmelerinde iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi konusunda bir ön anlaşmaya varıldığını açıkladı. Sudanlı bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “iki tarafın düşmanlığı bitirmek ve iki ülke arasındaki ilişkileri yavaş yavaş normalleştirmeye başlamak için” anlaşmaya vardıklarını doğruladı. Kaynak, tarafların normalleşme konusunda doğrudan müzakerelere girmesinden önce, günler içinde Sudan'ın teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarılacağı beklentisini dile getirdi. ABD-İsrail heyetinin Sudan'ın İsrail ile ilişkilerini normalleştirmek için "ön onay" aldığını beklediklerini belirtti.
İki taraf Şarku’l Avsat’ın o dönem açıklamış olduğu gibi Abu Dabi’de Sudan’ın Arap-İsrail barış anlaşmalarında rol alması karşılığında ülkenin terörizme destek veren ülkeler listesinden çıkarmak konusunda anlaşmaya varmışlardı. Buna göre, Sudan, teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarıldı, ancak iki taraf teknik detaylar üzerinde anlaşamadı.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da basına yaptığı açıklamada, ABD'li terör kurbanları ve aileleri için Washington yönetiminin talep ettiği 335 milyon doları ödemesinin ardından Sudan'ı terörü destekleyen ülkeler listesinden çıkarma işlemlerine başladıklarını ifade etmişti. Bunun nihai sonuca ulaşmasının İsrail ile normalleşme sürecine de bağlı olduğunu ifade eden Pompeo, Hartum yönetiminden normalleşme sürecinin hızlı şekilde gerçekleştirilmesini umduğunu söylemişti. Pompeo ülkesinin, enerji ve sağlık hizmetlerine yönelik büyük projelerde işbirliği yapmak için 15 Ekim'de Sudan hükümeti ile bir anlaşma imzaladığını da ifade etti.

Suriye güvenlik güçleri, son iki gündür yaşanan çatışmaların ardından bugün Dürzilerin çoğunlukta olduğu Suveyda kentine girerek, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera hükümetinin aralık ayında iktidara gelmesinden bu yana hükümet güçlerinin kente ilk kez konuşlanmasını sağladı.

Konuşlanma, hükümet güçlerinin kentte konuşlanmasına karşı çıkan Dürzi liderlerin Dürzi savaşçılara silahlarını bırakmaları ve hükümet güçlerinin kente girmesine izin vermeleri çağrısında bulunmalarının ardından gerçekleşti.

Suriye güvenlik güçleri, Dürzilerin çoğunlukta olduğu Suveyda kentinde Bedevi aşiretler ve Dürzi militanlar arasındaki çatışmaların ardından ed-Dur kasabasının girişinde konuşlandı. (EPA)

Suveyda Vilayeti İç Güvenlik Komutanı Tuğgeneral Ahmed ed-Dalati yaptığı açıklamada, “İçişleri ve Savunma bakanlıklarına bağlı güçler Suveyda kentinin merkezine girmeye başlayacak” dedi ve eş zamanlı olarak ‘ikinci bir duyuruya kadar sokağa çıkma yasağı’ ilan etti.

Diğer yandan Suriye İçişleri Bakanlığı, ‘dini otoriteleri ve silahlı grupların liderlerini’ tam bir iş birliği yapmaya çağırdı.

Dürzi ruhani liderliği

Dürzi ruhani liderliği ise hükümet güçlerinin Suveyda’ya girişini memnuniyetle karşılayarak, silahlı gruplara ‘girişlerine direnmemeleri ve silahlarını İçişleri Bakanlığı’na bağlı güçlere teslim etmeleri’ çağrısında bulundu.

Önde gelen Dürzi din adamı Hikmet el-Hicri bu sabah yaptığı açıklamada, “İçişleri Bakanlığı güçlerinin vilayete girişini memnuniyetle karşılıyoruz” diyerek Suveyda'daki tüm silahlı grupları kendileriyle iş birliği yapmaya çağırdı.

El-Hicri, “Olayların yansımalarını ele almak ve vilayet halkıyla iş birliği içinde devlet kurumlarını harekete geçirmek için Suriye hükümetiyle diyalog başlatılması çağrısında bulunuyoruz” ifadesini kullandı.

Ed-Dalati, Dürzilerin ruhani liderliğinin duruşunu memnuniyetle karşıladı ve ülkenin dini otoritelerini İçişleri Bakanlığı'nın eylemlerini desteklemek için ‘ortak bir ulusal duruş sergilemeye’ çağırdı. Ed-Dalati, “Yasadışı silahlı grupların liderlerini İçişleri ve Savunma bakanlıklarının güçlerinin girişini engelleyen her türlü eylemi durdurmaya ve iç barışı korumak için silahlarını yetkili makamlara teslim ederek tam bir iş birliği yapmaya çağırıyoruz” dedi.

Top mermileri ve patlamalar

Suveyda'nın eteklerindeki el-Mezraa köyünde bulunan bir AFP muhabiri, top mermileri ve patlamalar duyduğunu ve askeri konvoyların Suveyda şehri yakınlarına girdiğini gördüğünü, Savunma ve İçişleri Bakanlığı güçlerine ait roketatarların ve ağır topların şehrin yakınlarına konuşlandırıldığını aktardı.

Muhabir, bazı kasabalarda çatışmaların devam ettiğini ve askeri birliklerin şehre girmeye hazırlandığını söyledi.

Geçtiğimiz iki gün boyunca Suveyda vilayeti, hükümet güçlerinin müdahalesinden önce Dürzi militanlar ile Bedevi silahlı gruplar arasında eski Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesinden bu yana en şiddetli çatışmalardan birine sahne oldu.

Suriye güvenlik güçlerinin bir üyesi Suveyda'daki çatışmaların ardından bir cesedin yanından geçiyor. (EPA)

Pazar günü bir dizi adam kaçırma olayının ardından patlak veren çatışmalarda 18'i asker olmak üzere en az 90 kişi öldü.

İsrail bölgedeki ‘birkaç tanka’ yönelik saldırı gerçekleştirdiğini duyururken, İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz daha sonra Dürzilerin hedef alınmaması konusunda uyarıda bulundu.

Geçtiğimiz mayıs ayından bu yana Dürzi militanlar, yerel gruplar ve yetkililer arasında yapılan bir anlaşma uyarınca Suveyda'da güvenliği sağlıyor. Ancak silahlı Sünni Bedevi aşiret mensupları da vilayet kırsalında konuşlanmış durumda.

Suriye güvenlik güçleri, Dürzilerin çoğunlukta olduğu Suveyda kentinin dışında Bedevi aşiretler ve Dürzi militanlar arasında yaşanan çatışmaların ardından bölgeye konuşlandı. (EPA)

Yeni yönetim iktidarı devraldıktan sonra Şam'ı ziyaret eden uluslararası toplum temsilcileri ve Batılı delegeler, özellikle çeşitli bölgelerde yaşanan mezhepsel şiddet ve ihlallerin ardından dışlanmaları korkusuyla, azınlıkların korunması ve geçiş döneminin yönetimine katılımlarının sağlanması için yetkililere çağrıda bulundu.

Sudan ile İsrail normalleşme konusunda prensipte anlaştı

Netanyahu ve Trump danışmanları Hartum'u ziyaret ederek saatlerce el-Burhan ve Hamduk ile görüştü