Mueyyid et-Tarafi
Adil Abdulmehdi hükümeti, Irak’taki siyasi arenanın alışık olmadığı bir senaryoyla, 1958 yılından bu yana halk protestoları ile devrilen ilk hükümet. 25 Ekim 2019 tarihinde ülkeyi vuran eylemlerin birinci yılı anısına protestoların geri dönüşüyle birlikte, bu durumun bir kez daha tekrarlanması ise zor görünüyor. Sebepler farklı, en önemlisi de protestolardan önce ve sonra siyasi sahneyi etkileyen büyük bir karmaşıklık mevcut.
İran’a bağlı silahlı kanatları olan eski hükümet ve bazı siyasi taraflarca protestoların bastırılmasının neden olduğu siyasi ve toplumsal sorunlar, bir bakıma eylemcilerinin taleplerinin, ‘yolsuzlukla mücadeleden ve seçim yasasını değiştirmekten Irak’taki bu kanatların ve diğer grupların etkisini sınırlandırmaya dönüşmesini’ sağladı.
Öyle görünüyor ki mevcut hükümetin hayatın farklı alanlarındaki milis faaliyetlerine ilişkin tavrı, sosyal medyada bile olsa çekingen ve ülkedeki koşulları değiştirmek için yetersiz. Ancak gelecekte bu hususta kademeli de olsa ilerleme kaydedilmesi ümit ediliyor.
Kazimi hükümeti, milislerin karşısında duruyor
Necefli aktivist Yasir Mekki, eski Başbakan Adil Abdulmehdi’nin değişmesine eşlik eden koşulların mevcut şartlara benzemediğini belirtti. İlk olarak Abdulmehdi’nin, milislerin ve kollarının karşısında zayıf olduğunu, ancak Kazimi’nin hükümetinin zayıflığına rağmen milislere karşı durduğunu vurguladı. Mekki, eylemcileri öldürmek gibi iğrenç hatalar yapmadığı takdirde Kazimi’nin değişmesinin talep edilmeyeceğini kaydetti. Aktivist, eylemcilere, ‘Irak’ta parlamento değişiminde önemli eksen ve bir yönetim şekli olacak olan seçimlere hazırlanmaları için’ bir ivme kazandıran, bireysel adaylığı tanımlayan seçim yasasına da övgüde bulundu.
Şarku’l Avsat Independent Arabia’dan aktardığı habere göre, çok sayıda aktivist, hükümet şeklini değiştirme talebinin masada olmadığına ve tüm çabaların, özellikle de seçim yasasının yeni halinin onaylanması çerçevesinde ‘bunun sandıklar aracılığıyla gerçekleşmesi’ ihtiyacı etrafında döndüğüne inanıyor. Bu çerçevede aktivist Kasım el-İbadi, halkın iradesini temsil eden bir parlamento ve onların isteklerini temsil eden bir hükümetle sonuçlanacak adil seçimler yapılmasını umduğunu dile getirdi. İbadi, “Protestolar durdu ama hükümetin protestocuların taleplerine cevap vermemesi durumunda başka bir dalga çıkması muhtemel” dedi.
Aktivist ayrıca, “Siyasi partiler aracılığıyla barışçıl protestoları bozma girişimi yürütülüyor. Bu nedenle herkes, yaklaşan seçimler için umutlara sahip” ifadelerini kullandı.
Oy sandıkları aracılığıyla değişim
Aktivist Rafi Şakir, değişimin sandıkta gerçekleşeceğine inanırken, hükümetin istifası talebinin mevcut olmayacağını söyledi. Şakir, “Eylemciler, ülkenin çıkarlarını düşünüyor ve değişimin ancak oylama ile sağlanabileceğine inanıyorlar” dedi.
Irak parlamentosu, bu ayın 24’ünde seçim yasasındaki değişiklikle 18 seçim bölgesinin 16’sı onaylandı. Büyük siyasi bloklar, seçimlerde kazanma oranlarını düşüreceği, küçük bloklara parlamentoda koltuk edinme fırsatı vereceği ve böylece mevcut seçim sistemi, eylemcilerin talepleriyle uyumlu hale geleceği dolayısıyla vilayet düzeyinde birden fazla seçim bölgesini reddediyor.
Irak hükümetine göre erken seçimler, 6 Haziran 2021’de yapılacak.
Çözümlenmemiş talepler
Yazar ve gazeteci Ali Beyder, eylemcilerin, başbakanın kimin olacağıyla taleplerini yerine kimin getireceği kadar ilgilenmediğini belirtti. Henüz çözümlenmemiş birçok talebin olduğunu söyleyen Beyder, “Eylemciler, ivmelerini kaybetti. Son dönemde çok sayıda eylemci, yasa dışı silahlı gruplar tarafından tehdit edildi. Bazıları, Adil Abdulmehdi hükümetinin değişmesiyle birlikte gösterileri terk etti” dedi.
Mevcut Başbakan Mustafa el-Kazimi’nin reform iradesine rağmen Beyder, ekonomik imkanlar nedeniyle kendisinin hiçbir şey başaramadığını ve bazı projelerin uygulanması için uzun vadeli stratejilere ihtiyaç duyduğunu söyledi. Eylemcilerin katilleri de dahil, çok sayıda davanın çözülemediğini belirten Ali Beyder, “Derin devlet, dolaylı olarak ülkenin işlerini yürütüyor” ifadelerini kullandı.
Eylemciler kazandı
Siyaset bilimi profesörü İsam el-Fili, eylemcilerin, yolsuzluğa ve kitlesi olmayan siyasi güçlerin yükselmemesine kapıyı kapatacak seçim yasası ve elektronik seçmen kartı ile bazı kazanımlar elde ettiğini ve böylece değişim sürecinin mümkün hale geldiğini belirtti. Fili, “Seçmenler için 27 milyon biyometrik kart hazırlamamız gerekiyor ve bu mevcut şartlar altında çok zor” dedi. Yeni seçim yasasının bölgelerinde bir grup tanınmış şahsiyete ve sayıları az olmasına rağmen gençlere ulaşmaya çalışacağını söyleyen İsam el-Fili, ancak durumun parlamentodaki muhalefet gücünün azalmaya başlamasıyla birlikte çok sayıda dosyayı açacağını kaydetti. Profesör ayrıca, “Böylece hiç kimsenin açmaya cesaret edemediği dosyaları açan bir parlamenter hareket ortaya çıkacaktır” dedi.
