Topal ördek ... Eski ve yeni yönetim arasındaki koordinasyon dönemi

Obama, 20 Ocak 2017'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak göreve başladıktan sonra Trump'ı tebrik ederken (Getty Images)
Obama, 20 Ocak 2017'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak göreve başladıktan sonra Trump'ı tebrik ederken (Getty Images)
TT

Topal ördek ... Eski ve yeni yönetim arasındaki koordinasyon dönemi

Obama, 20 Ocak 2017'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak göreve başladıktan sonra Trump'ı tebrik ederken (Getty Images)
Obama, 20 Ocak 2017'de Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak göreve başladıktan sonra Trump'ı tebrik ederken (Getty Images)

Başkanlık seçimini kim kazanırsa kazansın sonuç açıklandıktan hemen sonra Beyaz Saray'daki ofisine gidemeyip hemen göreve başlayamayacak, bunun için Yüksek Mahkeme'nin önünde yemin etmek için 20 Ocak'a kadar beklemesi gerekiyor. Bu, mevcut başkanın - kaybetmesi durumunda 20 Ocak'tan sonra yeni başkan göreve başlayana kadar görevde kalacağı anlamına geliyor. Bu döneme "topal ördek" deniyor ve sadece başkanlık ile sınırlı değil, aynı zamanda ABD Kongresi için de kullanılıyor.
Kongre üyeleri de aynı tarihte, yani Kasım ayının 3'ünde milletvekili seçimleri için yarışıyor, ancak yeni üyeler koltuklarına hemen oturamıyor, yemin etmek için 3 Ocak'a kadar beklemeleri gerekiyor. Senato'da yeni üyeler, Başkan sıfatıyla yeni ABD Başkan Yardımcısının önünde yemin ederken, Temsilciler Meclisinin tüm üyeleri de yeni Temsilciler Meclisi Başkanı önünde yemin eder.
"Topal ördek" terimi ilk kez İngiltere'de 18. yüzyılda, iflas etmiş işadamlarının hasta bir kuşa benzetilerek topal ördek tanımlamasıyla kullanıldı. 1830'da bu terim, çalışma sürelerinin bitimini bilen çalışanları ifade etmek için kullanılmaya başlandı. Dolayısıyla bu terim, başkanlık ve Kongre için Kasım (Kasım) ile Ocak (Ocak) arasındaki dönem için geçerli ve ABD Başkanı'nın ikinci (son) döneminde tekrar aday olamayacağı için de kullanılabilir.
Mevcut Başkanın seçimlerde kaybetmesi durumunda, topal ördek dönemi, kaybeden ve kazanan başkanların yönetimlerinde geçiş konseyleri arasında koordineye ayrılmıştır. Bu dönemde iktidarın devredilmesini kolaylaştırmak için iki ekip arasındaki yoğun toplantılara tanık olunur. ABD Başkanı Donald Trump'ın ekibi, 2016 seçimlerini kazandıklarında, eski Başkan Barack Obama'nın ekibiyle siyasi farklılıklar nedeniyle koordinasyon eksikliğinden şikayet etmişti.
Bazıları Trump’ın seçimi kaybetme senaryosunda onun üç aylık süreçte keskin bazı kararlar alabileceği konusunda uyarıda bulunuyor. Ancak topal ördek döneminde Başkanın kararı federal mahkemece mahkum olmuş kişileri affetmekle sınırlı bulunmaktadır. Örneğin, seçim kampanyası döneminde Başkan Trump’ın danışmanlığını yapan ve "Kongreye yalan söylemek" ile "adaleti engellemek" gibi suçlardan hapis cezasına çarptırılan Stone'a özel af uygulaması gibi.
Ancak Trump’ın şirketleri ve mali kaynakları hakkında New York eyaletinin soruşturma başlatmasıyla ilgili olarak bazılarının dediği gibi kendisini affetmesi mümkün olmayacak. Bu beklenti yanlıştır. Çünkü seçimi kaybetmesi halinde kanun Başkana bu yetkiyi vermemektedir.
ABD Başkanı yeni yasa tasarılarını onay için imzalayamayacak, çünkü Kongre de bahsedilen topal ördek dönemindedir ve bu dönemde herhangi bir yasa tasarısının geçme olasılığı çok nadirdir. Ancak koronavirüs ve iki taraf arasında mutabık kalınması halinde ekonomik toparlanma projesinin geçme olasılığı nedeniyle bu yıl istisna meydana gelebilir.
Geçmişte “topal ördek” dönemi Kasım ayından Mart ayına kadar sürmesi dikkat çekicidir. Ancak 1933'te, yirminci değişiklik olarak ABD Anayasası'nda bir değişiklik yapıldı ve ABD Başkanı'nın göreve başlama tarihi 4 Mart'tan 20 Ocak'a çekildi.  Yeni Kongre'nin göreve gelme tarihi de Mart yerine 3 Ocak olarak değiştirildi.



İklim değişikliği, katil mantarı Avrupa'ya yayabilir

Mantar, ılık sıcaklıklarda hayatta kalabildiği için insanlarda çoğalabiliyor (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri/Wikimedia)
Mantar, ılık sıcaklıklarda hayatta kalabildiği için insanlarda çoğalabiliyor (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri/Wikimedia)
TT

İklim değişikliği, katil mantarı Avrupa'ya yayabilir

Mantar, ılık sıcaklıklarda hayatta kalabildiği için insanlarda çoğalabiliyor (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri/Wikimedia)
Mantar, ılık sıcaklıklarda hayatta kalabildiği için insanlarda çoğalabiliyor (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri/Wikimedia)

Yeni iklim değişikliği araştırmasına göre ölümcül bir mantar, sıcaklıkların artması nedeniyle Avrupa'nın yeni bölgelerine yayılmaya başlayacak.

İnsanlara bulaştığında akciğer ve solunum sorunlarına yol açabilen küf türü Aspergillus'un, artan sıcaklıklar nedeniyle Avrupa, Asya ve Amerika'da daha kuzeydeki ülkelere yayılmasıyla yılda milyonlarca insanı enfekte edebileceği belirtiliyor.

Çalışmanın yazarlarından, Manchester Üniversitesi Wellcome Trust araştırma görevlisi Norman van Rhijn, evlerin içi de dahil çok çeşitli ortamlarda çoğalan mantar patojenlerinin yükselişiyle dünyanın dönüm noktasına yaklaştığını söyledi.

Rhijn, mantar enfeksiyonlarının her yıl dünya çapında milyonlarca ölümde etken olacağını söyledi.

Aspergillus sporlarının neden olduğu ve diğer insan organlarına da yayılabilen akciğer hastalığı Aspergillosis, bu rahatsızlıklardan biri.

Van Rhijn, Financial Times'a (FT) şöyle konuştu:

Yüz binlerce yaşamdan ve türlerin dağılımındaki kıtasal değişimlerden bahsediyoruz. 50 yıl içinde, nerede neyin yetiştiği ve hangi hastalıklara yakalanacağınız tamamen değişmiş olacak.

Olumlu faydaları olabilen Aspergillus, endüstride ve gıda üretiminde kullanılıyor. Soya sosu ve sake fermantasyonu, bunlardan bazıları. 

Sporlarını solumak herkesi hasta etmiyor ancak ölümcül mantar, astım, kistik fibroz veya zayıf bağışıklık sistemi gibi rahatsızlıkları bulunanlar için özellikle tehdit edici olabiliyor.

Ancak FT'ye göre mantar araştırmaları, Aspergillus fumigatus'un dünyanın fosil yakıtları yoğun şekilde kullanmasının sonucunda 2100'e kadar toprakların yüzde 77'sine daha yayılabileceğini ve Avrupa'da 9 milyon insanı enfeksiyona maruz bırakabileceğini gösteriyor.

Bu tür, komposttaki yüksek sıcaklıklarda hızla büyüyebiliyor ve bu da insan vücudunun 37 santigrat derecelik iç sıcaklığında neden geliştiğini açıklıyor.

Exeter Üniversitesi MRC Tıbbi Mikoloji Merkezi eş direktörü Profesör Elaine Bignell, "Doğal ortamdaki yaşam tarzı, Aspergillus fumigatus'a insan akciğerlerini kolonize etmek için gereken uygunluk avantajını sağlamış olabilir" dedi.

Araştırmacılar, bir başka tür aspergillus flavus'un ekinler üzerinde yaşadığını ve 2100'e kadar kuzey Çin, Rusya, İskandinavya ve Alaska'daki toprakların yüzde 16'sına yayılabileceğini de sözlerine ekledi. Afrika ülkeleri ve Brezilya'daki bazı mevcut alanlar da yaşamaya elverişsiz hale gelebilir ve bu da yerel ekosistemlere zarar verebilir.

Imperial College London'dan bulaşıcı hastalıklar ve tıbbi mikoloji profesörü Darius Armstrong-James, FT'ye şunları söyledi:

Bu organizmanın hem insan sağlığı hem de gıda güvenliğine yönelik ciddi tehditleri var.

Independent Türkçe