Koronavirüs salgınında Avrupa ülkeleri çareyi karantinada buldu

Fotoğraf (İHA)
Fotoğraf (İHA)
TT

Koronavirüs salgınında Avrupa ülkeleri çareyi karantinada buldu

Fotoğraf (İHA)
Fotoğraf (İHA)

Dünya genelinde hızla yayılmaya devam ederek insanlar için tehdit oluşturan koronavirüsün yayılma haritası çıkarılarak ülke ve bölgelere göre analizi yapılıyor. En çok vaka sayısının ABD ve Avrupa ülkelerinde görüldüğü salgında, önlemleri arttıran Avrupa ülkeleri, çareyi karantina kararında buldu.
Dünya genelinde hızla yayılmaya devam eden yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınında, her geçen gün vaka ve can kaybı sayıları artıyor. Şimdiye kadar dünyada 48 milyon 487 bin 470 vakanın tespit edildiği koronavirüs nedeniyle 1 milyon 231 bin 825 kişi de hayatını kaybetti. İnsanlar için yaşamsal tehdit oluşturmaya devam eden koronavirüs dünyanın bazı bölgelerinde etkisini çok daha ağır sürdürüyor. Koronavirüsün yayılımıyla ilgili verileri, ülkelere, bölge ve eyaletlere göre sıralayarak raporlayan uzmanlar, koronavirüsün detaylı bir haritasını çıkardı. 64 ülkede koronavirüs vak'aları hala artmaya devam ederken 46 ülke enfeksiyon zirvesine yaklaşmaya devam ediyor. Her ülkede salgının boyutuna göre enfeksiyonların nerede arttığını veya düştüğünü çizelgelerle belirten uzmanlar, ülkelerin rapor ettiği yeni verilerin 7 günlük ortalamalarını hesaplayarak ülkelerin anlık koronavirüs analizini paylaşıyor ve virüsün yüksek olduğu bölgeleri belirtiyor.
Veriler büyük ölçüde resmi ülke, eyalet, ilçe ve bölge hükumeti ve halk sağlığı departmanı web sitelerinden alınırken, basın konferanslarından ve bültenlerinden, hükumet yetkilileri tarafından doğrulanmış sosyal medya gönderilerinden bilgiler de toplanıyor. Raporda her ülke için toplam enfeksiyon oranları ve ölüm rakamlarına dair veriler yer alıyor. Son 7 günlük verilerin ortalamalarını hesaplayan sisteme göre, her gün en fazla yeni enfeksiyon bildiren ülkelerin başında ABD, Hindistan, Fransa, İtalya ve İngiltere geliyor. Koronavirüs nedeniyle en fazla hayatını kaybeden sayısının ise sırasıyla ABD, Hindistan, Meksika, Brezilya ve İran'da olduğu belirtiliyor.

ABD'de her 100 bin kişiden 186'sında Kovid-19 tespit ediliyor
ABD, koronavirüs pandemisinin yayılmaya başlamasından bu yana en yüksek vaka ve ölüm sayısının tespit edildiği ülke olurken, ülkedeki toplam vaka sayısı 9 milyon 802 bin 234'e yükseldi. Hayatını kaybedenlerin sayısı ise toplamda 239 bin 842’ye ulaştı. ABD'de şu anda her gün ortalama 87 bin 500 yeni enfeksiyon rapor ediliyor. Dünya çapında rapor edilen her 17 enfeksiyondan birinin ABD'de tespit edilirken, ABD'de yaşayan her 100 bin kişiden 186'sında Kovid-19 tespit ediliyor. ABD'de Son 24 saat içinde toplam 102 bin 591 yeni vaka tespit edilirken koronavirüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı son 24 saat içinde 949 olarak kaydedildi.
Koronavirüsün yayılmasını engellemek amacıyla çeşitli önlemler alınan ABD'de, pandeminin yayılmaya başlamasından Temmuz ortasına kadar bazı istisnalar dışında evden çıkmanın yasak olduğu tedbirler uygulandı. Eyaletlere göre sokağa çıkma yasağının uygulandığı ABD'de pandeminin zirve yaptığı dönemde ülke sınırlarını kapatarak uluslararası uçuşları engelledi. Şu anda korona virüste enfeksiyonun zirvesinde olan ABD'de virüsün en fazla görüldüğü eyaletlere Texas, California, Florida ve New York olurken bu bölgelerde enfeksiyonun hala yükselme eğiliminde olduğu belirtiliyor.

Avrupa'da vak'a ve ölümler yükseliyor
Bölgelere göre en yüksek koronavirüs vaka ve ölüm sayılarının hesaplandığı verilere göre Avrupa'nın dünya genelindeki en yüksek sayılara sahip olduğu belirtiliyor. Avrupa'yı takiben Asya ve Orta Doğu bölgesi ikinci en yüksek ölüm ve vak'a bölgesi olarak kaydediliyor. Vaka sıralamasında en yüksek üçüncü bölge Kuzey Amerika, ölümlerdeki en yüksek üçüncü bölge Güney Amerika olarak belirtiliyor. Afrika ve Okyanusya bölgelerinde vaka ve ölüm oranı diğer bölgelere nadiren daha az görülüyor.
Avrupa'da şu ana kadar toplam Kovid-19 vaka sayısı 10 milyon 980 bin 998 olarak kaydedilirken toplamda 279 bin 63 ölüm olduğu bildirildi. Avrupa'da pek çok ülkenin koronavirüs enfeksiyonunda zirvede veya zirveye çok yakın olduğu belirtiliyor. Avrupa'da Rusya'dan sonra en yüksek toplam vaka sayısına ulaşan ülke Fransa olurken, en yüksek toplam ölüm sayısı ise İngiltere'de kaydedildi.

Fransa'da toplam vaka sayısı bir milyon 500'ün üzerinde
Avrupa'daki en yüksek vak'a sayısına ulaşan Fransa'da Kovid-19 enfeksiyonun zirveye ulaştığı ve son 7 gün içinde her 100 bin kişinin 453'ünde enfeksiyon görüldüğü tespit edildi. Fransa'da kaydedilen ortalama günlük vak'a sayısının 43 bin 438 olduğu belirtilirken ülkede toplam vaka sayısı ise 1 milyon 502 bin 763'e ulaştı. Fransa'da pandemi başladığından beri toplam 38 bin 674 koronavirüs bağlantılı ölüm bildirildi.
Pandeminin başından Haziran ayına kadar çalışma alanlarını ve okulları kapatan Fransa'da, koronavirüsün yayılmasını engellemek amacıyla yeniden sokağa çıkma yasağı kararı alındı. Fransa, Avrupa'da en yüksek vaka sayısına sahip ülke olurken dünya sıralamasında ise beşinci. Koronavirüs nedeniyle kaydedilen ölüm sayılarında ise Avrupa'da İngiltere ve İtalya'dan sonra üçüncü konumda Fransa yer alıyor. Fransa'da hükumetin bildirdiği en son günlük verilere göre günde 52 bin 518 yeni koronavirüs vakası olduğu ve koronavirüs kaynaklı 418 ölüm gerçekleştiği belirtiliyor.

İngiltere zirveye yaklaşıyor
İngiltere, Avrupa'da koronavirüsün en fazla görüldüğü ülkelerin başında gelirken, İngiltere'de son 7 günde her 100 bin kişinin 203'ünde Kovid-19 tespit edildiği belirtiliyor. Avrupa'daki en yüksek ölüm sayısının kaydedildiği İngiltere'de günde ortalama 19 bin 538 yeni enfeksiyon bildiriliyor. İngiltere'deki en yüksek günlük vak'a sayısı ise 21 Ekim'de 26 bin 684 olarak kaydedildi.
Koronavirüse karşı alınan önlemler doğrultusunda 23 Mart'tan 15 Haziran'a kadar sokağa çıkma yasağının uygulandığı İngiltere'de 5 Kasım tarihinden itibaren 4 haftalık ikinci bir ulusal sokağa çıkma yasağı uygulanacak. Pandemi başladığından beri ülkede 1 milyon 99 bin 59 vaka ve 47 bin 742 koronavirüs bağlantılı ölüm bildirildi. İngiltere'de son 24 saatte 25 bin 177 yeni koronavirüs vakası tespit edilirken son 24 saatte hayatını kaybedenlerin sayısı 492 olarak belirtildi.

Almanya
Kovid-19 enfeksiyonun artış gösterdiği Almanya'da pandeminin başlamasından bu yana toplam 593 bin 580 vak'a görülürken 10 bin 999 korona virüs bağlantılı ölüm meydana geldi. Enfeksiyondan zirvenin yüzde 94'ünde olan Almanya'da son 7 günde 100 bin kişi başına 131 enfeksiyon bildirildi. Son 24 saat içinde 16 bin 449 yeni vakanın tespit edildiği Almanya'da günlük ölüm sayısının 116 olduğu belirtildi. Koronavirüs önlemlerini yeniden ağırlaştıran Almanya'da 2 Kasım'dan itibaren bir aylık ulusal kısıtlamalar uygulanmaya başladı. Ülkedeki restoran, bar, spor salonu ve eğlence merkezlerinin kapalı tutulacağı kısıtlamalarda mağazalar, okullar ve diğer iş yerleri açık kalıyor.

Avusturya
Son 7 günde 100 bin kişi başına 380 enfeksiyon bildiren Avusturya, koronavirüs enfeksiyonlarında arış gösteriyor. Avusturya'da her gün bildirilen ortalama yeni enfeksiyon sayısı günde 5 bin 226 olarak tespit edilirken, Avusturya'da şu ana kadar en yüksek günlük ortalama 6 bin 600 olarak kaydedildi. Ülkede pandemi başladığından bu yana toplamda 125 bin 99 vak'a görülürken koronavirüs nedeniyle tespit edilen ölüm sayısı ise bin bin 227 olarak kaydedildi. Avusturya'da son 24 saatte 6 bin 901 yeni vaka kaydedilirken son 24 saatte 35 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.

Belçika
Belçika'da koronavirüs enfeksiyonu zirvenin yüzde 91'ine ulaşırken, son 7 günde 100 bin kişi başına 989 enfeksiyon tespit edildi. Her gün bildirilen ortalama ölüm sayısının son 3 haftada 130 kişide arttığı kaydedilen Belçika'da her gün ortalama 16 bin 233 yeni vaka kaydediliyor. Belçika'da pandeminin başlamasından bu yana 468 bin 213 vaka ve 12 bin 331 ölüm kaydedildi. Son 24 saatte 5 bin 955 kişide koronavirüs vakasının tespit edildiği Belçika'da 268 yeni ölüm bildirildi. Belçika'da ülke genelinde kısıtlamalar uygulanıyor. Kuaför ve güzellik salonları gibi hizmetler sunan birincil ihtiyaç olmayan işletmelerin Aralık ayı ortasına kadar kapalı kalacağı belirtildi.

Çekya
Çekya koronavirüs pandemisinde zirveye doğru yaklaşırken ülkede son 7 günde 100 bin kişi başına 714 enfeksiyon bildirildi. Çek Cumhuriyeti'nde her gün ortalama 10 bin 892 yeni enfeksiyon bildirdiği ve pandeminin başlamasından bu yana en yüksek günlük ölüm sayısının 250 olduğu belirtildi. Verilere göre ülkede toplam koronavirüs vaka sayısı 378 bin 716 olup, ölüm sayısı ise 4 bin 133 olarak kaydedildi. Çekya son 24 saat içinde 7 bin 300 vaka, ve 176 yeni ölüm tespit edildi.

Polonya
Polonya'da koronavirüs pandemisinde son 7 günde 100 bin kişi başına 369 enfeksiyon bildirildi. Polonya'da günde ortalama 20 bin 69 vakanın tespit edilmesiyle Kovid-19 enfeksiyonları yükselmeye devam ediyor. Enfeksiyonun zirvesinde olan Polonya, pandeminin başlamasından bu yana toplam 439 bin 536 vaka ve 6 bin 472 ölüm kaydetti. Polonya'da. Son 24 saatte 24 bin 692 vaka ve 373 yeni ölüm kaydedildi.

İtalya
Kovid-19 nedeniyle Avrupa'da İngiltere'den sonra en yüksek ölüm sayına ulaşan İtalya'da vakalar gün geçtikçe artmaya devam ediyor. Son 7 günde 100 bin kişi başına 332 vak'a kaydeden İtalya'da pandeminin başlamasından bu yana toplam 790 bin 377 vak'a kaydedilirken toplam ölüm sayısı ise 39 bin 764'e ulaştı. İtalyada son 24 saatte 30 bin 550 yeni vak'a tespit edilirken yeni ölüm sayısı ise 352 olarak belirtildi.

İspanya
İspanya'da son 24 saatte 25 bin 42 yeni koronavirüs vak'ası tespit edilirken toplam vaka sayısı 1 milyon 356 bin 798'e yükseldi. Son 24 saatte koronavirüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı bin 623 olarak tespit edilirken pandeminin yayılmaya başlamasından yana ölüm sayısı toplamda 38 bin 118'e ulaştı. İspanya'da son 7 günde 100 bin kişi başına 302 vaka tespit edildiği bildirildi.

Portekiz
Portekiz'de son 7 günde 100 bin kişi başına 277 enfeksiyon kaydedildiği belirtilirken son 24 saate 7 bin 497 yeni vakanın tespit edilmesiyle toplam vaka sayısı 156 bin 940'a ulaştı. 24 saat içinde 59 kişinin koronavirüs nedeniyle hayatını kaybetmesi toplam ölüm sayısını 2 bin 694'e yükseltti.

Orta Doğu ve Asya'da koronavirüs
Dünya çapında şu ana kadar bildirilen enfeksiyonların 13 milyon 989 bini ve ölümlerin 248 bininin Orta Doğu ve Asya'da kaydedilen veriler olduğu belirtildi. Verilere göre, bölgede en çok vaka ve ölüm sayısının görüldüğü ülke Hindistan olurken, Hindistan’ı İran, Ürdün ve Endonezya takip ediyor. Orta Doğu ve Asya'da virüsün zirveye ulaştığı ülkeler arasında İran, Azerbaycan, Gürcistan, Ürdün, Ermenistan, Lübnan ve Kıbrıs bulunuyor.
Hindistan Asya ve Orta Doğu'daki en yüksek vaka ve ölüm sayısına sahip ülke olurken dünya genelinde ABD'de sonra en yüksek vaka sayısına sahip ikinci ülke olmaya devam ediyor. Hindistan ayrıca günlük vaka ve ölüm sayılarındaki artışlarla da Asya ve Avrupa'da en yüksek rakamlara sahip olurken dünya genelinde ABD'de sonra geliyor. Hindistan'a son 24 saatte 50 bin 465 yeni koronavirüs vakası tespit edilmesiyle toplam vaka sayısı 8 milyon 364 bin 86’ya yükseldi. Son 24 saat içinde 704 yeni ölümün kaydedildiği Hindistan'a toplam ölüm sayısı 124 bin 354'e yükseldi.
Orta Doğu ve Asya'daki en yüksek ikinci vaka ve ölüm sayısına ulaşan İran'da son 24 saatte 8 bin 452 yeni vakanın kaydedilmesi ile pandeminin başlamasından bu yana toplam vaka sayısı 646 bin 164'e ulaştı. 419 yeni ölümün tespit edildiği İran' da toplam ölüm sayısı ise 36 bin 579 olarak belirtildi.

Aşı çalışmaları devam ediyor
Öte yandan, koronavirüsü kontrol altına almak ve yayılmasını engellemek amacıyla Oxford Üniversitesi aşı denemelerinin sonuçlarını bu yıl sunmayı planladığını duyurdu. Oxford Aşı Deneme Baş Araştırmacısı Andrew Pollard, aşının bu yıl içinde sonuçlanacağını söylerken ancak hayatın normale dönmesinin biraz zaman alacağı konusunda uyardı.



ABD’nin Ukrayna planının ardındaki Rus ekonomist kim?

Dmitriev'le (solda) Witkoff, nisanda Rusya'da da bir araya gelmişti (Reuters)
Dmitriev'le (solda) Witkoff, nisanda Rusya'da da bir araya gelmişti (Reuters)
TT

ABD’nin Ukrayna planının ardındaki Rus ekonomist kim?

Dmitriev'le (solda) Witkoff, nisanda Rusya'da da bir araya gelmişti (Reuters)
Dmitriev'le (solda) Witkoff, nisanda Rusya'da da bir araya gelmişti (Reuters)

ABD öncülüğünde hazırlanan Ukrayna barış planında Kremlin'i temsilen görüşmelere katılan Harvard eğitimli Rus ekonomist Kirill Dmitriev'in oynadığı rol uluslararası basında mercek altına alındı. 

ABD Başkanı Donald Trump'ın yönetimince hazırlanan 28 maddelik barış planı bu hafta Kiev'e sunulmuştu. 

Trump'ın damadı Jared Kushner ve Başkan'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'la Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) Başkanı Kirill Dmitriev, geçen ay Miami'de bir araya gelerek planın detaylarını görüşmüştü. 

Reuters'ın analizinde, 2022'de patlak veren Ukrayna savaşının ardından Washington'ın RDIF'yi yaptırım listesine aldığı belirtiliyor. Adının paylaşılmaması koşuluyla konuşan bir ABD'li yetkili, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in uluslararası ekonomik işbirliğinden sorumlu özel temsilcisi Dmitriev'in ülkeye girişi için Beyaz Saray tarafından özel izin çıkarıldığını söylüyor. 

Miami'deki görüşmeler hakkında bilgi sahibi iki yetkili, Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Rüstem Ümerov'un da Witkoff'la planı görüşmek için şehre gittiğini belirtiyor. 

Kaynaklar, Witkoff'un bu ziyarette Ümerov'a planı anlattığını ifade ediyor. Ayrıca ABD'nin planı çarşamba günü Türkiye aracılığıyla Ukrayna'ya ilettiğini söylüyor. Beyaz Saray taslak metni perşembe günü doğrudan Kiev'e sunmuştu. 

Ümerov ise süreçte sadece "teknik rol" oynadığını ve ABD'li yetkililerle planın detaylarını görüşmediğini savunuyor. 

ABD'li yetkililer, Trump yönetiminin Dmitriev'le görüşmesinin "istihbarat içinde endişe yarattığını" da belirtiyor. CIA'in yorum taleplerine yanıt vermediği aktarılıyor. 

Gençken Stanford ve Harvard gibi prestijli Amerikan üniversitelerinde eğitim gören Dmitriev'in adı, ABD'de 2016'da yapılan başkanlık seçimlerine Rusya'nın müdahale ettiği iddialarına yönelik soruşturmayı yürüten eski Özel Yetkili Savcı Robert Mueller'in raporunda da geçiyor. 

Dmitriev'in Trump'ın ilk döneminde Washington-Moskova ilişkilerini yeniden tesis etmek için temaslarda bulunduğu belirtiliyor. Bu dönemde Dmitriev özellikle Kushner'la birebir diyaloğa geçmiş.

Raporda, Dmitriev'in Irak savaşında sivillerin öldürülmesindeki rolüyle gündeme oturan ABD'li özel güvenlik şirketi Blacwater'ın CEO'su Erik Prince'le 2019'da görüştüğü de belirtiyor. Trump destekçisi Prince'le Rus ekonomistin ABD-Rusya ilişkilerini ele aldığı yazılıyor.

Diğer yandan Dmitriev, Trump yönetiminden eleştiri de almıştı. Ekonomist, Trump'ın Rus petrol devlerine geçen ay yaptırım uygulama kararını eleştirmiş, bunun fiyatları artıracağını söylemişti. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ise Dmitriev'e çıkışarak onu "Rus propagandacısı" diye nitelemişti. 

Independent Türkçe, Reuters, BBC, Guardian


Trump'ın iki kutuplu bakış açısı, çok kutuplu dünyayı yorumlamada neden yanlış?

Al Majalla
Al Majalla
TT

Trump'ın iki kutuplu bakış açısı, çok kutuplu dünyayı yorumlamada neden yanlış?

Al Majalla
Al Majalla

Shirley Yu

ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz ekim ayında Güney Kore’nin Busan şehrinde Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile yapacağı görüşme öncesinde yaptığı “G2 yakında toplanacak!” açıklaması sadece diplomatik bir nezaket gösterisi değildi. Trump, tek kutuplu dünyanın sonrasındaki dönemde ABD’nin rolünü radikal şekilde yeniden tanımlayan bir hamleyle Amerikan siyasetinde uzun süredir modası geçmiş olarak kabul edilen bir kavramı yeniden gündeme getirdi.

Trump’ın ‘G2’ anlayışı Soğuk Savaş dönemindeki iki kutupluluğa geri dönüş anlamına gelmediği gibi, ABD dış politikasının pragmatik olarak yeniden düzenlenmesinde de gerçek anlamda küresel güç paylaşımına doğru bir dönüşümün işareti olmadığı kesin. Aksine, bu yeni çerçeve, Washington’a tek kutuplu bir güç olarak eski sorumluluklarını yüklemeden ABD’nin çıkarlarına hizmet ediyor. Daha da önemlisi, Pekin’in fiili tepkisi, Çin’in ‘G2’ ya da diğer bir deyişle ‘İkili Grup’ etiketini sembolik olarak kabul etmesine rağmen, halen çok taraflılığa dayalı, ikili ilişkiler yerine çok taraflılığa dayalı tamamen farklı bir dünya düzeni vizyonuna bağlı olduğunu ortaya koyuyor.

Trump’ın G2’si ile Bush’un G2’si aynı değil

G2 kavramı, Amerikan siyasi çevrelerinde, şu anda yeniden kullanıldığı şekilden daha mütevazı bir biçimde ortaya çıktı. Bu kavram, 2005 yılında ABD’li ekonomist Fred Bergsten tarafından, eski ABD Başkanı George W. Bush yönetimi döneminde Çin'in ekonomik yükselişinin ardından ortaya çıkan zorluklara pratik bir çözüm olarak önerildi.

Çin'in küresel sistemde sorumlu bir aktör haline gelmesini gerektiren uluslararası konularda iki ülke arasında iş birliği mekanizmalarına acil ihtiyaç vardı. G2 kavramı, Pekin’in küresel ekonomik çöküşü önlemek için koordinasyon çabalarında önemli bir rol oynadığı 2008 küresel finans krizi sırasında zirveye ulaştı.

Çin bugün, bu kavramın ilk ortaya atıldığı zamana göre daha büyük bir ekonomiye ve daha gelişmiş teknolojiye sahip. Askeri modernizasyonu sayesinde ABD ile arasındaki farkı önemli ölçüde azalttı.

Ancak Washington, G2 kavramının Amerikan karar vericilerin kabul edilemez bulduğu; ABD ile Çin arasında eşitliğin dolaylı olarak tanınmasına atıfta bulunması nedeniyle bu çerçeveyi hızla terk etti. Eski ABD Başkanı Barack Obama yönetiminin son döneminde, bu fikir sessizce rafa kaldırıldı ve yerine stratejik rekabet retoriği ve ‘Amerikan Yüzyılı’ doktrini geldi.

Pekin G2’yi resmi olarak tanımadı, ancak sembolik çekiciliğini de kaybetmedi. Şi Cinping yönetimindeki Çin tarafından yapılan ‘Doğu'nun yükselişi ve Batı'nın gerileyişi’ hakkında tekrar eden açıklamalardan da anlaşılacağı üzere Pekin, kendini bir süper güç olarak konumlandırmaya çalışıyor. G2 de özünde Çin'e istediğini veriyor. Zira Çin, ABD'ye neredeyse eşit bir rakip haline geldiğinin dolaylı olarak kabul edilmesini istiyor.

29 Eylül 2022 tarihinde çekilen bu örnek fotoğrafta Çin yuanı ve ABD doları banknotları görülüyor (Reuters)29 Eylül 2022 tarihinde çekilen bu örnek fotoğrafta Çin yuanı ve ABD doları banknotları görülüyor (Reuters)

Karşılıklı zarar verme garantisi ve yeni baskı

ABD Başkanı Donald Trump'ın 2025 yılında ‘iki süper güç grubu’ fikrini benimsemesi, stratejik hesaplamalarda temel bir değişimi yansıtıyor. Bu değişim, yükselen güçlerin ABD liderliğinde küresel sorumlulukları üstlenmelerini amaçlayan Wilson dış politikası kapsamında ortaya çıkan kavramdan tamamen farklı. Trump ise Çin'i kontrol altına alınamayacak bir güç olarak gören ve çıkarlar mantığına göre onunla bir arada var olmanın gerekli olduğunu savunan, daha katı bir Jacksoncı gerçekçiliğe dayanıyor.

Çin bugün, bu kavramın ilk kez ortaya atıldığı zamana göre daha büyük bir ekonomiye ve daha gelişmiş teknolojiye sahip. Askeri modernizasyonu sayesinde de ABD ile arasındaki farkı önemli ölçüde azalttı. Trump, teknolojik kısıtlamalar ve ittifaklar yoluyla baskı uygulayarak Çin'i dizginleme girişimlerinin artık mümkün olmadığı ve bir düşmanı yenmek imkansız olduğunda, hassas bir güç dengesi içinde onunla başa çıkmanın daha iyi olduğu sonucuna varmış gibi görünüyor.

ABD ve Çin şu anda ekonomik olarak birbirleriyle derin bir şekilde iç içe geçmiş durumdadır ve her iki liderin de kabul ettiği gibi, aralarındaki tam bir ayrılık gerçekçi ve olası değil.

Bu açıdan bakıldığında, 30 Ekim'de Güney Kore'nin Busan kentinde ABD ve Çin liderleri arasında gerçekleşen görüşme, Washington ile Pekin arasında uzun süredir devam eden çatışmada geçici bir ateşkes olarak değerlendirilebilir. Trump'ın gerilimi durdurma kararı, iki gücün hayati küresel alanlarda hakimiyet kurduğunu ve her ikisinin de birbirine eşit zarar verebilecek durumda olması nedeniyle tek taraflı baskının artık etkili olmadığını kabul ettiğini yansıtıyor. Ancak, ekonomik zararda bir denge sağlanması, mutlaka istikrarlı bir ortaklık kurulduğu anlamına gelmiyor. Bu daha çok, karşılıklı kayıpların garantisi üzerine kurulu kırılgan bir istikrarı, güven veya gerçek iş birliği yerine karşılıklı yıkım korkusuna dayalı bir istikrarı işaret ediyor.

ABD’nin tutumundaki bu değişiklik özünde gerçekçi olsa da ilkelere veya değerlere dayanmıyor. Trump, Şi ile yaptığı görüşmeyi ‘harika’ olarak nitelendirerek, bunun sonucunda ‘muazzam miktarda soya fasulyesi ve diğer tarım ürünleri’ elde edildiğini belirtti. Bu ifadeler, iki tarafı bir araya getiren konuların eşit ülkeler arası küresel ortaklık değil, iki büyük güç arasındaki ticari bir anlaşma olduğunu gösteriyor. Trump, G2 çerçevesini, çok taraflı çerçevelerin ve geleneksel ittifakların kısıtlamaları dışında ikili anlaşmalara varmak için uygun bir araç olarak görüyor. Böylece Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Avrupa Birliği (AB) ve Washington’ın diğer ortakları gibi kurumlardan uzak bir şekilde müzakere etme imkanı buluyor.

Gümrük vergisi indirimi anlaşmaları, nadir toprak elementleri düzenlemeleri ve fentanil kaçakçılığıyla mücadele kapsamındaki taahhütler, bu anlaşma temelli diplomasinin en göze çarpan özellikleri olarak ortaya çıkıyor. Ancak bunlar hiçbir şekilde iki gücün liderliğindeki ortak bir küresel düzenin temelini oluşturmuyor.

Trump’ın G2 vizyonu, Soğuk Savaş'a geri dönüş demek değil

Trump'ın G2 vizyonu, Bush döneminde ortaya çıkan vizyonla aynı değil. Bunun yanında hiçbir şekilde Soğuk Savaş döneminin iki kutuplu dünyasına geri dönüşü de temsil etmiyor. O dönemde dünya, ideolojik ve askeri ayrılıklarla karşı karşıya olan iki süper güç olan Sovyetler Birliği ve ABD arasında bölünmüştü. Çoğu ülke bu iki süper güçten birine katılmak zorunda kalmıştı. Avrupa bağımsız bir güce sahip değildi, Asya ise ideolojik vekalet savaşlarının yaşandığı arenaydı.

Ancak bugün dünya tamamen farklı yapısal koşullar altında işliyor. Avrupa, gücü azalmasına rağmen, önemli ekonomik ve normatif ağırlığa sahip bağımsız bir kutup olmaya devam ediyor. Japonya ve Güney Kore artık sadece ABD’nin müttefikleri değil, kendi bölgesel hedefleri olan stratejik aktörler. Hindistan, ABD ve Çin'in etkisi arasında bağımsız konum arayan gerçek bir süper güç olarak ortaya çıkmıştır. Brezilya'dan Nijerya'ya ve Vietnam'a kadar uzanan Küresel Güney, rakip bloklarla ittifak kurmak yerine stratejik bağımsızlık peşinde.

Karşılıklı olarak ekonomik bağımlılık, iki kutupluluğun anlamını tamamen değiştirdi. Soğuk Savaş döneminde, ABD ve Sovyetler Birliği ekonomik olarak birbirinden ayrıydı. Güçleri, küresel ekonomiye entegrasyonlarına değil, askeri güçlerine ve ideolojik çekiciliklerine dayanıyordu. Bugün ise ABD ve Çin ekonomik olarak derin bir şekilde iç içe geçmiş durumdalar ve her iki ülkenin liderinin de kabul ettiği üzere tamamen ayrılmaları ne gerçekçi ne de olası bir durum.

Trump'ın G2 kavramını yeniden canlandırması, Washington ve Pekin'in ikili müzakereler yoluyla küresel düzeni yeniden şekillendirme yeteneğini abarttığı için bir takım gerçek riskler taşıyor.

Bu da Trump ve Şi, G2 konusunda açık bir anlaşmaya varmış olsalar bile (ki varmadılar) bunun etkisinin sınırlı olacağı anlamına gelir. Süper güçler Soğuk Savaş döneminde dünyayı ideolojik bloklara bölüp vekalet savaşları ve propaganda yoluyla iradelerini dayatabilmişlerdi. Bugün ise dünyayı bölmeye yönelik herhangi bir girişimin, itiraz etme kapasitesine sahip diğer güçler tarafından derhal reddedileceğine şüphe yok. Örneğin Suudi Arabistan, ABD’nin askeri koruması karşılığında Çin ile ekonomik bağlarını koparmayacak, Vietnam dengeleme stratejisinden vazgeçmeyecek ve Hindistan, dış politikasının ABD'nin iradesine tabi olduğu bir dünyayı kabul etmeyecektir.

Pekin'in bakış açısıyla Trump'ın ikili yaklaşımının yumuşak şekilde reddedilmesi

Bu bağlamda Pekin'in, ABD Başkanı Donald Trump'ın G2 konsepti önerisine verdiği tepkisi dikkati çekiyor. Bu öneri, ABD ile Çin arasındaki göreceli eşitliği zımnen kabul etmek anlamına gelse de küresel sistemin ikili liderlik fikrini gerçek anlamda kabul etmekten uzak. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre aksine, Trump'ın sanayi politikalarından teknoloji liberalleşmesine ve Amerikan imalat sektörünün canlandırılmasına kadar uzanan ‘Önce Amerika’ gündemi, esasen 21’inci yüzyılda ABD’nin mutlak hegemonyasını pekiştirmeyi amaçlıyor.

ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 30 Ekim'de Güney Kore'nin Busan kentinde düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesi kapsamında yapılan ikili görüşmenin ardından Gimhae Uluslararası Havalimanı'ndan ayrılırken (Reuters)ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 30 Ekim'de Güney Kore'nin Busan kentinde düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) zirvesi kapsamında yapılan ikili görüşmenin ardından Gimhae Uluslararası Havalimanı'ndan ayrılırken (Reuters)

Pekin, G2 çerçevesini açıkça reddetmiyor. Çünkü bunu yaparsa, diğer hiçbir başkanın yapmadığını yapan bir ABD başkanıyla gereksiz şekilde gerilime yol açabilir. Ancak tam olarak kabul de etmiyor. Bunun yerine Çinli yetkililer bu kavramı, iki gücün dünyaya iradesini dayattığı iki kutuplu bir sistem olarak değil, çok taraflılığa daha geniş bir bağlılık çerçevesinde iki büyük gücün ortak konularda koordinasyon kurmasına olanak tanıyan düzenleme şeklinde yeniden tanımlamaya çalışıyor. Çin Dışişleri Bakanlığı’nın bir sözcüsü yaptığı açıklamada, Çin'in gerçek çok taraflılığa bağlı kalmaya ve çok kutuplu, eşitlikçi ve düzenli bir dünya için çalışmaya devam edeceği yönündeki ülkenin kesin tutumunu bir kez daha vurguladı.

Pekin, bu şekilde G2 çerçevesini resmi olarak kabul etmekle birlikte, onun özünü reddediyor. Evet, Çin ve ABD küresel etkiye sahip büyük güçlerdir, ancak bu etki iki kutuplu dünyada değil, çok kutuplu bir dünyada geçerli.

G2 çerçevesi dışındaki güçler

Trump'ın G2 kavramını yeniden canlandırması, Washington ve Pekin'in ikili müzakereler yoluyla küresel düzeni yeniden şekillendirme yeteneğini abarttığı için bir takım gerçek riskler taşıyor. Bu ifadenin kullanılması, müttefik başkentlerde ABD yönetiminin onların aleyhine Çin ile anlaşmalar yapacağından endişe duyulmasına neden oldu.

Trump, her zamanki açık sözlü tavrıyla, Washington ve Pekin'in karşılıklı olarak zarar verebilecek bir rekabete girmeyi tercih etmektense rekabeti yönetmeyi tercih ettiklerini ifade etti. Bu, başlı başına önemli bir konu.

Ancak daha derin sorun, Avrupa, Japonya, Hindistan ve diğer ülkeleri ikincil konuma yerleştiren Trump'ın dünya görüşünde yatıyor. Bu görüş, çarpık bir stratejik gerçekliği yansıtıyor. Dünya 2025 yılında, Washington ve Pekin arasındaki ikili rekabet temelinde dönmeyecek, aksine büyük ve orta büyüklükteki güçlerin etkileşime girerek sonuçları şekillendirdiği, bölgesel ittifakların küresel rekabetin ötesinde önem kazandığı ve ekonomik ve askeri gücün otomatik olarak siyasi sadakate dönüşemediği karmaşık bir manzaraya sahip olacak.

ABD’nin tek taraflılığının ötesinde

G2 kavramı, üst düzey ikili toplantıları ifade etmek için kullanılan diplomatik bir terim olarak kullanılmaya devam edebilir. Bu da ticaretteki gerilimleri hafifleten ve belirli konularda ABD ile Çin arasında ortaklık izlenimi veren ek anlaşmaların önünü açabilir. Ancak bu kavramın ifade ettiği gibi, küresel sistem yapısının radikal bir şekilde yeniden düzenlenmesinin önünü açmaz. Çin, dikkatli diplomatik diliyle, bu kavramın altında yatan varsayımları kabul etmediğini açıkça belirtti. Kendisini dünyanın eş lideri olarak değil, şekillenmekte olan çok kutuplu dünyada birkaç büyük güçten biri olarak görüyor.

Trump’ın vizyonu ile Çin’in vizyonu arasındaki bu uyuşmazlık -ve her ikisi ile 2025’in jeopolitik gerçekliği arasındaki uyuşmazlık- Busan’daki zirvenin gerçek sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Trump, her zamanki açık sözlü tavrıyla, Washington ve Pekin'in karşılıklı olarak zarar verebilecek bir rekabete girmeyi tercih etmektense rekabeti yönetmeyi tercih ettiklerini ifade etti. Bu, başlı başına önemli bir konu.

Ancak asıl mücadele, iki kutuplu dünyanın liderliği için ABD ile Çin arasında değil, ABD’nin tek kutupluluğunun sona ermesinden sonra ne olacağına dair karşıt vizyonlar arasında yaşanıyor. Sonuç olarak bunu sadece Trump ile Şi arasında yapılan müzakereler değil, gelecekteki dünya düzenini şekillendirmede giderek daha etkili hale gelen diğer güçlerin tercihleriyle de belirlenecektir.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarfından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.


Uzmanlar uyardı: "Zihin kontrol silahları" gerçek oluyor

 Rus özel harekatçılarının kullandığı gaz nedeniyle birçok rehine bilincini kaybetmişti (Reuters)
Rus özel harekatçılarının kullandığı gaz nedeniyle birçok rehine bilincini kaybetmişti (Reuters)
TT

Uzmanlar uyardı: "Zihin kontrol silahları" gerçek oluyor

 Rus özel harekatçılarının kullandığı gaz nedeniyle birçok rehine bilincini kaybetmişti (Reuters)
Rus özel harekatçılarının kullandığı gaz nedeniyle birçok rehine bilincini kaybetmişti (Reuters)

Britanyalı bilim insanları bilinç, algı veya hafızayı değiştirebilen silahların yakın zamanda gerçeğe dönüşebileceğini söylüyor. 

Birleşik Krallık'taki Bradford Üniversitesi'nden Michael Crowley ve Malcolm Dando, Kraliyet Kimya Topluluğu tarafından yayımlanacak yeni kitaplarında, insanın sinir sistemini hedef alan "beyin silahlarının" artık yalnızca bilimkurgularda kalmayacağını savunuyor.  

24 Kasım'da yayımlanacak kitap, merkezi sinir sistemini (MMS) etkileyen kimyasalların araştırılması için yürütülen devlet fonlu çalışmaları konu ediniyor. 

Guardian'a konuşan Crowley, Soğuk Savaş'ta ve sonrasında ABD, Sovyetler Birliği ve Çin'in MMS'ye etki eden silahlar geliştirmek için "aktif çaba gösterdiğini" söylüyor. 

Bu programların insanlarda "bilinç kaybı, uyuşma, halüsinasyon, kafa karışıklığı ve felç" dahil uzun süreli bozukluklar yaratacak cihazların geliştirilmesini hedeflediğini belirtiyor. 

Araştırmacılar, 2002'de Moskova Tiyatrosu'na Çeçen militanlar tarafından düzenlenen baskını da hatırlatıyor. Rehine krizinde Rus özel harekatçılar, binanın havalandırma sisteminden içeri fentanil bazlı "uyku gazı" sıktıktan sonra operasyona başlamıştı. Rus askerler 40 ayrılıkçı militanı öldürmüş, 132 rehinenin çoğununsa gazdan etkilenerek yaşamını yitirdiği bildirilmişti.

Kitabın dünyaya bir uyarı niteliğinde olmasını istediklerini belirten Crowley şöyle devam ediyor: 

Kulağa bilimkurgu gibi geliyor ama bu, bilimsel bir olguya dönüşüyor. Bizatihi beynin savaş alanına dönüşeceği bir çağa giriyoruz. Merkezi sinir sistemini manipüle etmek için kullanılan araçlar giderek daha hassas, erişilebilir ve devletler için daha cazip hale geliyor.

Biyolojik ve kimyasal silahlarla ilgili araştırmalar yürüten Dando da tehdidin arttığı uyarısında bulunuyor: 

Nörolojik bozuklukları tedavi etmemizi sağlayan bilgiler, bilişsel işlevleri bozmak, itaatkarlık yaratmak ve hatta gelecekte insanları farkında olmadan faillere dönüştürmek için kullanılabilir.

Dando ve Crowley, Lahey'de 24-28 Kasım'da otuzuncusu düzenlenecek Taraf Devletler Konferansı'na (Conference of the States Parties/CSP) katılacak. Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'ne üye ülkelerin oluşturduğu CSP, Kimyasal Silahlar Sözleşmesi'nin denetiminden sorumlu.

Bilim insanları, gelecekte karşılaşılabilecek bu silahlara karşı şimdiden gerekli önlemlerin alınması gerektiğini söylüyor. Crowley, "Bu bir uyarıdır. Bilimin bütünlüğünü ve insan zihninin kutsallığını korumak için hemen harekete geçmeliyiz" diyor.

Independent Türkçe, Guardian, News Bytes