‘İslamcı terör’ ile mücadele için Avrupa liderler zirvesi

Macron, 50 yıl önce kendisini onurlandırmak için düzenlenen törenle hayatını kaybeden II. Dünya Savaşı kahramanı Fransa Cumhurbaşkanı De Gaulle'ün anma töreninde (EPA)
Macron, 50 yıl önce kendisini onurlandırmak için düzenlenen törenle hayatını kaybeden II. Dünya Savaşı kahramanı Fransa Cumhurbaşkanı De Gaulle'ün anma töreninde (EPA)
TT

‘İslamcı terör’ ile mücadele için Avrupa liderler zirvesi

Macron, 50 yıl önce kendisini onurlandırmak için düzenlenen törenle hayatını kaybeden II. Dünya Savaşı kahramanı Fransa Cumhurbaşkanı De Gaulle'ün anma töreninde (EPA)
Macron, 50 yıl önce kendisini onurlandırmak için düzenlenen törenle hayatını kaybeden II. Dünya Savaşı kahramanı Fransa Cumhurbaşkanı De Gaulle'ün anma töreninde (EPA)

Bir ay içinde Fransa'yı vuran üç terörist eyleme geçen Salı günü Viyana'da gerçekleşen dördüncü terörist operasyonun eklenince, eski kıtanın yeni bir terör atmosferine maruz kaldı. Bu eylemlerin ardından Avrupa’da teröre karşı verilen cevabın ulusal düzeyden çıkarak Avrupa düzeyinde verilmesi gerekliliğine dair bir kanı oluştu. Bu nedenle Almanya Başbakanı Angela Merkel'in daveti üzerine bugün, Fransız Cumhurbaşkanı, Avusturya Şansölyesi, Avrupa Konseyi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanı'nın da katılacağı sanal bir zirve düzenleniyor. Zirvede tartışmaya konu olması beklenen terörle mücadelede "kolektif" araçlar olacak. Zirve önümüzdeki ayın 9’unda gerçekleştirilecek  toplantı için hazırlık nitelğinde.
Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron diğer liderlerden önce davranarak  Avrupalı liderlere sunacağı teklifleri hazırladığını duyurdu. Macron ve Avusturya Şansolyesi Sebastian Cruz ile Elysee Sarayı’nda buluşup sanal zirveye buradan birlikte katılacaklar.
Macron, Avrupa İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Clémon Bonn'u, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nden bir mülteci tarafından düzenlenen ve 4 kişinin kurşuna dizilerek öldürüldüğü terör operasyonunun kurbanlarının onuruna katılmak için Viyana'ya gönderdi.
Bakan Bonn, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel'in katılımıyla Avusturya Şansölyesi ile bir toplantı yapacak. Bakan, Fransızların kendi çerçevesinde ülkeler arasında serbest dolaşıma izin veren "Schengen" anlaşmasını yeniden gözden geçirme önerisine paralel olarak, Birliğin dış sınırlarının üzerlerindeki kontrolü sıkılaştırarak koruması üzerinde önemle duracak.
Schengen dosyasını Avrupa masasına koyulması yeni değil. Birkaç yıldır, birçok Avrupa ülkesinde aşırı sağ, hükümetler,  eski sistemdeki sınır kontrollerine geri dönülmesi çağrısı yapıyor. Birçok Avrupa ülkesi, "yakın bir tehlike" olarak gördükleri terör nedeniyle sınırlarında yeniden denetim uygulamaya izin veren maddeyi kullandı.
Macron’a göre yasadışı göçle mücadele terörle mücadelenin bir parçası. Bu dönemde Macron Le Figaro gazetesine yaptığı açıklamada, yasadışı göçe atıfta bulunarak “bazı terör olaylarının bu göçle ilişkisi olduğunu” vurguladı. Ona göre bunun en son kanıtı Tunus’tan İtalyan adasına gelen oradan da 24 saat içinde geldiği Nice kentinde terör eylemini gerçekleştiren İbrahim  el-Uveysavi’nin terör eylemi. Soruşturmada kendisine yardım etmiş olabilecek ortaklar aranıyor.
Bu nedenle, Avrupalı ​​liderler için, kıtaya giriş ülkeleri olarak görülen ve kaçak göçmenlerin uğrak yeri olan İtalya, Yunanistan, İspanya, Malta ve Kıbrıs'ın sınırlarına büyük önem verilmesi gerekir.
Cumhuriyetin düşmanı olarak gördüğü İslami kesimleri  "İslamcı terörizm" ve "İslami ayrılıkçılık"olarak nitelendiren Macron’dan sonra Merkel, aynı söylemi kullandı. Viyana cinayetinin ardından, Merkel’in sözcüsü paylaştığı twette "İslamcı terörizmin ortak düşman olduğunu, bu katillere karşı savaşın ortak verilmesi gerektiğini" vurgulayarak saldırıyı kınandı. Avusturya Şansölyesi de son açıklamalarında aynı yaklaşımı benimsedi.
İşin doğrusu, 2015 yılının başlarında başlayan terör dalgasından bu yana İçişleri Bakanları ile ilgili kurumlar arasında onlarca görüşmeye rağmen, Avrupa güvenlik koordinasyonu ve işbirliği hala zayıf. Bunun kanıtı olarak Viyana katliamında yaşananlar gösterilebilir. Mevcut bilgiler, Avusturyalı güvenlik güçlerinin tanıdığı katliamın faili Kutim Feyzullah geçen Temmuz ayında cezaevinden çıktıktan hemen sonra AK-47 makineli tüfek satın almak istediği ifade edildi. Slovakya'nın başkenti Bratislava'daki silah ve mühimmat satan bir depodan alış veriş yaptığını Slovak güvenlik güçleri Avusturya yetkililerine aktardı. Slovak güvenlik raporunda Feyzullah’ın aşırı ve radikal tutumları nedeniyle takibe alınan bir kişi olduğu belirtildi.



Birleşik Krallık, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'ya yönelik yaptırımları kaldırdı

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30. Taraflar Konferansı (COP30) Liderler Zirvesi’ne katıldı, 6 Kasım 2025. (EPA)
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30. Taraflar Konferansı (COP30) Liderler Zirvesi’ne katıldı, 6 Kasım 2025. (EPA)
TT

Birleşik Krallık, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'ya yönelik yaptırımları kaldırdı

Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30. Taraflar Konferansı (COP30) Liderler Zirvesi’ne katıldı, 6 Kasım 2025. (EPA)
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera, Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30. Taraflar Konferansı (COP30) Liderler Zirvesi’ne katıldı, 6 Kasım 2025. (EPA)

Birleşik Krallık, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin pazartesi günü Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera'nın ABD Başkanı Donald Trump ile yapacağı görüşme öncesinde benzer bir karar almasının ardından bugün Şera'ya uygulanan yaptırımları kaldırdı.

Birleşik Krallık, Suriye İçişleri Bakanı Enes Hattab'a uygulanan yaptırımların da kaldırıldığını duyurdu. Her iki isim de daha önce DEAŞ ve El Kaide'yi hedef alan mali yaptırımlara tabi tutulmuştu.

BM Güvenlik Konseyi'nde ABD tarafından hazırlanan bir karar ile Suriye İçişleri Bakanı Enes Hattab'a uygulanan yaptırımlar da kaldırıldı.

Karar 14 ülke tarafından desteklendi, Çin ise çekimser kaldı.


Orta Asya, ABD'nin maden ve enerji güvenliğini sağlama stratejilerinin ön saflarında yer alıyor

ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'ın Doğu Salonu'nda ağırladığı Orta Asya liderleriyle akşam yemeği sırasında sohbet ediyor. (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'ın Doğu Salonu'nda ağırladığı Orta Asya liderleriyle akşam yemeği sırasında sohbet ediyor. (AFP)
TT

Orta Asya, ABD'nin maden ve enerji güvenliğini sağlama stratejilerinin ön saflarında yer alıyor

ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'ın Doğu Salonu'nda ağırladığı Orta Asya liderleriyle akşam yemeği sırasında sohbet ediyor. (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray'ın Doğu Salonu'nda ağırladığı Orta Asya liderleriyle akşam yemeği sırasında sohbet ediyor. (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump dün, Beyaz Saray'da beş Orta Asya ülkesinin liderlerini ağırlarken, kritik mineralleri önemli bir öncelik olarak nitelendirdi ve yönetiminin yeni küresel anlaşmalar yoluyla ABD tedarik zincirlerini genişletme ve güvence altına alma yönündeki çabalarını vurguladı.

Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan liderleriyle yapılan toplantı, Washington'un uzun süredir Rusya'nın hakimiyetinde olan ve Çin'in de nüfuz kazanmaya çalıştığı, kaynak zengini bir bölgede etkisini genişletmeye çalıştığı bir dönemde gerçekleşti. Orta Asya'yı ‘çok zengin bir bölge’ olarak nitelendiren Trump, ABD'nin beş ülkeyle olan ortaklığını güçlendirme konusundaki kararlılığını vurgulayarak, “Gündemimizin en önemli maddelerinden biri kritik mineraller” dedi. Şarku’l Avsat’ın Reuters'tan aktardığına göre Trump, “Son haftalarda yönetimim, kritik mineraller için tedarik zincirlerimizi genişletmek amacıyla dünyanın dört bir yanındaki müttefiklerimiz ve ortaklarımızla anlaşmalar imzalayarak ABD'nin ekonomik güvenliğini güçlendirdi” ifadesini kullandı.

Doğal kaynaklar için rekabet

Görüşmeler, Batı ülkeleri tedarik zincirlerini Moskova ve Pekin'den uzaklaştırarak çeşitlendirmeye çalışırken, uranyum, bakır, altın ve nadir toprak elementleri gibi Orta Asya'nın muazzam mineral zenginlikleri için rekabetin artmasıyla gerçekleşti. ABD, jeopolitik rakiplerini atlayarak hayati mineralleri, enerjiyi ve kara ticaret yollarını güvence altına almak için yeni ortaklıklar arıyor.

Trump, beş ülkenin liderleriyle akşam yemeği öncesinde yaptığı açıklamada, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in toplantıyı ‘ABD ile Orta Asya arasında yeni bir etkileşim döneminin başlangıcı’ olarak nitelendirdiğini belirtti. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ise Trump'ı ‘dünyanın başkanı’ olarak nitelendirerek, Orta Asya'da onun için kalıcı bir sekreterya kurulmasını önerdi.

C5+1 platformu ve ekonomik iş birliğinin güçlendirilmesi

2015 yılında başlatılan C5+1 platformu, ekonomi, enerji ve güvenlik alanlarında iş birliğini güçlendirmek için ABD ve beş ülkeyi bir araya getiriyor. Bu bağlamda ABD ve beş ülkenin temsilcilerinin kritik mineraller alanında iş birliği anlaşmaları imzalaması bekleniyor.

Açıklanan ticari anlaşmalar arasında, hükümetin açıklamasına göre Boeing'in Kazakistan, Tacikistan ve Özbekistan'daki havayollarına toplam 37 uçak satması için bir anlaşma da yer alıyordu. Cove Capital adlı bir ABD şirketi de hükümet destekli finansmanla Kazakistan'da tungsten (sertliği ve yüksek yoğunluğu ile karakterize edilen gri bir kimyasal element) madenciliği yapacak.

Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi Direktörü Dr. Gracelin Baskaran, yönetimin, ABD'nin kritik minerallere erişimini garanti altına alan ticaret anlaşmaları imzalamaya ek olarak, hükümetler arasındaki iş birliğini güçlendirmeye çalışacağını söyledi. Baskaran, “Çin ve Rusya'nın bölgedeki madencilik, işleme ve altyapı sistemleri üzerindeki kontrolünü sağlamlaştırmasıyla birlikte, Washington hedefli stratejik projelerle somut bir varlık oluşturmaya çalışıyor” dedi.

Madenler ve hayati kaynaklar açısından zengin ülkeler

Madenler ve enerji kaynakları açısından zengin olmaları sayesinde bu beş ülke, eski Sovyet devleti Rusya ile ekonomik bağlarını sürdürürken, Çin altyapı ve madencilik alanlarında yaptığı büyük ölçekli yatırımlarla etkisini genişletti.

Toplam nüfusu 84 milyon olan bu ülkeler, uranyum, bakır, altın ve nadir toprak elementleri ile daha sürdürülebilir enerji kaynaklarına geçiş için küresel çapta hayati önem taşıyan diğer stratejik minerallerden oluşan devasa yataklara sahip.

Bölgenin en büyük ekonomisi olan Kazakistan, 2024 yılında küresel üretimin yaklaşık yüzde 40'ını karşılayarak dünyanın önde gelen uranyum tedarikçisi konumuna ulaştı. Özbekistan ise en büyük beş üretici arasında yer alıyor. Bu iki ülke birlikte, dünya uranyum üretiminin yarısından fazlasını karşılıyor. Uranyum, ABD için hayati öneme sahip bir nükleer enerji kaynağı; ABD’de elektriğin başlıca kaynaklarından biri. ABD, uranyum ihtiyacının yaklaşık yüzde 20'sini Rusya'dan ithal ediyor, bu da kaynaklarının çeşitlendirilmesini giderek daha acil hale getiriyor.

ABD, kritik mineralleri güvence altına almak ve uranyum, nadir toprak elementleri, bakır ve titanyum gibi stratejik minerallerin küresel tedarik zincirlerini domine eden Çin'e olan bağımlılığını azaltmak için çok yönlü bir strateji izliyor.


Trump, İran'ın ABD yaptırımlarının kaldırılması talebini değerlendirmeye açık

ABD Başkanı Donald Trump, Orta Asya ülkelerinin liderleriyle akşam yemeğinde (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump, Orta Asya ülkelerinin liderleriyle akşam yemeğinde (Reuters)
TT

Trump, İran'ın ABD yaptırımlarının kaldırılması talebini değerlendirmeye açık

ABD Başkanı Donald Trump, Orta Asya ülkelerinin liderleriyle akşam yemeğinde (Reuters)
ABD Başkanı Donald Trump, Orta Asya ülkelerinin liderleriyle akşam yemeğinde (Reuters)

ABD Başkanı Donald Trump, İran'ın ABD'nin kendisine uyguladığı yaptırımların kaldırılmasını talep ettiğini ve konuyu görüşmeye açık olduğunu belirtti.

Trump, Orta Asya ülkelerinin liderleriyle olduğu akşam yemeğinde, "Açıkçası, İran yaptırımların kaldırılması olasılığını soruyor" dedi. "İran'a yönelik çok güçlü Amerikan yaptırımları var ve bu da işleri onlar için çok zorlaştırıyor" diyen Trump, "Bunu duymaya açığım ve neler olacağını göreceğiz ama yine de açık olacağım" ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Washington ve Batı tarafından nükleer silah geliştirmeye çalışmakla suçlanan Tahran, özellikle ABD'nin 2018'de nükleer anlaşmadan çekilmesinden bu yana yıllardır uluslararası yaptırımlar altında.

İsrail, haziran ortasında İran'a karşı eşi benzeri görülmemiş bir bombalama kampanyası başlattı ve ABD de İran'ın nükleer tesislerini vurmak için kısa süreliğine bu saldırıya katıldı.

İsrail ile 12 gün süren savaş, İran'ın füze ve insansız hava aracı saldırılarıyla karşılık vermesine yol açtı ve Tahran ile Washington arasında nisan ayında başlayan nükleer görüşmeleri sekteye uğrattı.

Trump, İran'ın bir zamanlar "Ortadoğu'nun zorbası" olduğunu, ancak artık "nükleer silah edinme kapasitesine" sahip olmadığını ifade etti.

Ocak ayında göreve dönen Cumhuriyetçi Başkan, saldırıların İran'ın nükleer programını sekteye uğrattığını iddia etti, ancak hasarın tam boyutu henüz bilinmiyor.

Eylül ayında Birleşmiş Milletler, İngiltere, Fransa ve Almanya'nın tetiklediği Snapback mekanizması kapsamında Tahran'a yönelik yaptırımları yeniden yürürlüğe koydu.

Bu önlemler, Tahran'ın nükleer ve balistik füze faaliyetleriyle ilgili işlemleri yasaklıyor.

ABD-İran nükleer görüşmelerinin birkaç turuna ev sahipliği yapan Umman, her iki tarafı da müzakere masasına dönmeye çağırdı.

Görüşmeler, İran'a yönelik yaptırımların hafifletilmesi karşılığında İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlandıracak yeni bir anlaşmaya varılmasını amaçlıyordu.