عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Avrupa, Kovid-19 krizinin basite alınmaması gerektiğine dair uyarıda bulundu

Kovid-19 hızlı test merkezlerindeki sağlık personellerinden biri (Reuters)
Kovid-19 hızlı test merkezlerindeki sağlık personellerinden biri (Reuters)
    Paris/Şarku’l Avsat
TT
TT

Avrupa, Kovid-19 krizinin basite alınmaması gerektiğine dair uyarıda bulundu

Kovid-19 hızlı test merkezlerindeki sağlık personellerinden biri (Reuters)
Kovid-19 hızlı test merkezlerindeki sağlık personellerinden biri (Reuters)

Avrupalı yetkililer perşembe günü, yeni tip koronavirüsü (Kovid-19) kontrol altına almak için alınan önlemlerin güvenliğinin sonuçlarına karşı uyarıda bulundu. Yetkililer salgını kontrol altına alabilecek yeni aşı umutlarına rağmen, vakalardaki artışı kontrol altına almak için alınan bu önlemlerin kışın yaklaşması ile birlikte devam ettirilmesi gerektiğini söyledi.
Reuters haber ajansına göre Pfizer’in bu hafta bir açıklama yaparak hastalıktan korunmak için etkili bir potansiyel aşı geliştirdiklerini duyurması, aylardır devam eden kriz için tünelin sonunda bir ışık görülmesini sağladı. Böylece mali piyasalar tırmanışa geçti ve Noel kutlamalarını daha doğal bir ortamda geçirmek isteyenler heyecanlanmaya başladı.
Ancak bölgedeki sağlık yetkilileri ve liderler, aşıların birçok kişinin acısını dindirmeye ve küçülmeye başlayan ekonomileri kurtarmaya yetecek kadar erken erişilebilir olmayacağına ilişkin açıklamaların ardından vatandaşlara genel karantina önlemlerine bağlı kalmaları çağrısında bulundular.
Fransa Başbakanı Jean Castex yaptığı basın açıklamasında “Genel karantina önlemlerini şu anda hafifletmek sorumsuzca bir davranış olacak” ifadelerini kullanarak Fransa’da vaka sayılarındaki artışın yavaşladığına ilişkin göstergelere rağmen kazanımların hala kırılgan olduğu konusunda uyarıda bulundu. Başbakan Castex’in ülkesi Avrupa kıtasındaki en yüksek vaka sayısına sahip.
Castex “Hastanelerimizin üzerindeki baskı şiddetli bir şekilde arttı” dedi ve Ekim ayının sonunda alınan genel karantina önlemlerinin en az 1 Aralık’a kadar uygulanacağını da sözlerine ekledi.
İtalya ve Almanya’daki yetkililer ise herhangi bir şekilde normal hayata dönüşün vakit alacağını söyledi. Çarşamba günü İtalya’da 623 kişi hayatını kaybederken toplam vaka sayısı 1 milyon sınırını geçti. Almanya’da ise vaka sayıları artarak bu yılın başlarında krizin zirve yaptığı dönemde görülen sayılara ulaşmaya başladı.
Almanya Bulaşıcı Hastalıklar Robert Koch Enstitüsü Başkanı Lothar Feller “İki ay daha sabırlı olmalıyız” dedi. Hollanda’da Ulusal Hasta Dağıtım Merkezi (LCPS) Başkanı Ernst Kuipers basın mensuplarına yaptığı açıklamada “Geçen hafta vaka sayısı hızla düştü ancak daha fazla ilerleme kaydetmemiz gerekiyor. Talimatları izlemenin ne kadar önemli olduğunu vurgulamaya devam ediyoruz” dedi.
Pfizer’in potansiyel aşı açıklamasının ardından gelen coşku gittikçe kaybolurken, Avrupa hisse senetleri sekiz ay içerisindeki en yüksek seviyelerinden geriledi. Bu, İngiltere’den gelen zayıf ekonomik verilerle eş zamanlı olarak yaşandı. Bu da ekonominin ilk genel karantina uygulamalarının etkisi karşısında toparlanma hızına ilişkin endişelerin artmasına yol açtı.
İngiltere’de bu hafta ile birlikte Kovid-19 yüzünden ölenlerin sayısı 50 bin sınırını geçti. Perşembe günü 33 bin 470 yeni vaka kaydedildi. Bu da şu ana kadar bir günde kaydedilen en yüksek vaka sayısı olarak kayıtlara geçti. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, ülkelerin bütün umutlarını aşıların hızlı bir şekilde piyasaya sürülmesine bağlamaması gerektiğini söyledi. Ghebreyesus, her yıl yapılan ve bu yıl pandemiyle mücadelede küresel işbirliğini güçlendirmeye odaklanan Paris Barış Forumu’nda yaptığı açıklamalarda “Belki Kovid-19’dan bıktık ancak o henüz bizden bıkmış değil” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Bölgesel güç dengeleri

İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
TT
TT

Bölgesel güç dengeleri

İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP
İsrail, ilk kez içeride derin bir darbe aldı ve iç hedefler benzeri görülmemiş şekilde vuruldu (AFP

Mustafa Feki

Ortadoğu, Doğu Akdeniz ve Arap Körfezi, son zamanlarda karşılaştıkları krizlerin büyüklüğünü önemli ölçüde vurgulayan benzeri görülmemiş ve zor koşullar yaşadı. Bu krizler, yalnızca sınırlı bir bölgesel sorun olmaktan çıkıp büyük bir uluslararası sorun haline geldiler.

Bölgedeki kanlı diziyle başlarsak, ki bu nihayetinde Filistin topraklarının İsrail tarafından vahşice işgal edilmesinin beklenen bir sonucu gibi görünüyor, 7 Ekim 2023 tarihinin işgalin dirençli Filistin halkına her düzeyde uyguladığı baskının otomatik ve doğal bir sonucu olduğunu hemen fark ederiz. Söz konusu baskı, şiddet döngüsünün genişlemesine ve Gazze'nin mevcut koşulları altında yaşanmaz bir alana dönüşmesine yol açtı. Öldürülmemesi gereken on binlerce çocuk, kadın ve sivili içeren şehit kafileleri her gün birbirini takip ediyor. Karşı karşıya kaldıkları katliamlar hem kardeşlerinden hem de dostlarından hiçbir insani yardım veya destek alamadan katlandıkları zor yaşam koşulları unutulamaz.

Son İran-İsrail çatışmasındaki ateşkesin, Gazze'deki acı verici duruma olumlu bir yansıması olabilir, ne var ki İsrail'in uzlaşmazlığı ve Netanyahu modelinin sabah akşam yaydığı nefret dolu söylemlerin temsil ettiği güç despotluğu, acıların devam edeceğinin, güven ve barış kıyısından hâlâ uzak olunduğunun en iyi kanıtı.

Belki okuyucuyla birlikte ülkelerin ağırlıklarını, gerçekleşen dönüşümlerin doğasını ve bazı tarafların ağırlıkları açısından bölgesel borsa üzerindeki etkilerini düşünebilir ve aşağıdaki kanıtları gözlemleyebiliriz:

İlk olarak, bir yandan Lübnan'da Hizbullah'ın başına gelenlere, diğer yandan Suriye'de yaşananlara bakıldığında, İran toplamda kaybeden gibi görünüyor. Tahran, Esed ailesinin yönetimi boyunca sadakatini sürdüren itaatkar bir müttefikini kaybetti. Buna ilaveten, ABD'nin tam desteğiyle İsrail, İran'ın nükleer projesinin temellerini büyük ölçüde yok etti. İran ayrıca siyasi yaşamının, askeri mevkilerinin ve bilimsel uzmanlıklarının en ön saflarından onlarca şehit verdi.

Burada, İran'ın direndiğini ve inkar edilmesi zor birçok güçlü karşılık verdiğini dolaylı olarak kabul etmeliyiz. İsrail'e gönderdiği füze ve insansız hava araçlarının, on binlerce sakinini İran saldırılarından kaçmak için sığınaklara yönelmeye zorladığını itiraf etmeliyiz. Ancak, bu elbette, İsrail Hava Kuvvetleri'nin İran'ın kalelerini vurması, İran içindeki bir dizi önemli ekonomik ve askeri konumda hayati öneme sahip arterleri hedef almasıyla kıyaslanamaz.

ABD Başkanı Donald Trump, başlangıcından itibaren İran-İsrail çatışmasının baş vaftiz babası rolünü oynadı. Gelişmelerin ayrıntılarına doğrudan kişisel olarak müdahale etti. Öyle ki hem İran hem de İsrail tarafı kazandıklarını iddia ettikleri bir zafer veya rakiplerine karşı sağladıklarını iddia ettikleri bir üstünlükle gururlanarak savaştan çıktılar. Her halükarda durum ve medyatik gelişmeler alanı yorumlara açık, tüm tarafların bakış açılarının kabul edilmesine olanak tanıyor. Zira silahlı çatışmalar geride bir kazanan bırakmaz, aksine kayıp ve zararları tüm taraflara dağıtır.

Burada, İran nükleer programının geçici bir süreliğine de olsa çökertilmesinin, Netanyahu için gurur duyacağı yanıltıcı bir zafer olduğuna dikkat etmeliyiz. Bu zafer, onu siyasi durumunu ve İsrail hükümetinin başkanı olarak konumunu güçlendirebilecek bir erken genel seçim çağrısında bulunmaya itebilir. Tahran ve Tel Aviv arasında yaklaşık iki hafta süren bu askeri çatışma hakkında ne söylenirse söylensin, İsrail'in imajına bir çizik atıldığını, her koşulda etkilendiğini dürüstçe belirtmeliyiz. İran, bölgedeki en büyük askeri cephaneliğe karşı mücadelede kahramanlıktan veya cesaretten yoksun olmayan bir duruş sergiledi. İsrail'e verilen Amerikan desteği, o savaşta gerçek belirleyici faktördü, kimsenin itiraz edemeyeceği ve olaylar tarafından gölgede bırakılmış gibi görünen bir kriterdi. Zira İsrail ilk kez içeride derin bir darbe aldı, iç hedefler benzeri görülmemiş bir şekilde vuruldu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bu da yenilmez ordu efsanesinin ve son on yıllarda yarattığımız büyük putun ne sandığımız kadar sağlam ne de hayal ettiğimiz kadar güçlü olmadığını teyit etti.

İkincisi; eğer şimdi uzun bir geçmişe ve geniş topraklara sahip bir İslam devleti olarak İran'dan bahsedeceksek, kendisinin üstünden atlanması zor birkaç hatasını kaydetmeliyiz. Bunların ilki, arenalar birliği dediğimiz şey ve son kırk yıldır komşu ülkelerde onlar aracılığıyla savaştığı çeşitli kollardır. Lübnan'daki Hizbullah ile başlayıp Suriye ve Irak'tan geçerek Yemen'deki Ensarullah-Husi grubuna kadar uzanan bu kollar, kanlı çatışmaların ve tekrarlanan çekişmelerin bir tarafı olarak kendini dayattı. Böylece İran Batı'nın, Batı Asya, Arap Yarımadası, Arap Körfez bölgesi ve hatta Kuzey Afrika'daki Araplar, Türkler, Kürtler ve diğer etnik gruplara karşı kullandığı bir korkuluğa dönüştü.

İran'ın benimsediği kollar inşa etme politikası, İran'da İslam Devrimi'nin patlak vermesi ve Şah'ın Şubat 1979'da devrilmesi ile başlayan geniş çaplı bir kaosa yol açtı. Ama iş bununla bitmedi. İran, Arap Körfez bölgesindeki Amerikan hedeflerini vurmaya çalışarak ve Katar hava sahasını ihlal ederek de büyük bir hata yaptı. İlave olarak, İran'ın hatalarına sık sık tahammül eden, işlerine karışmasını ve yanlışlarını görmezden gelen Körfez'de de tahribat yaratmaya çalıştı. İşleri daha da kötüleştiren ise İran parlamentosunun, bu hayati bölgede dünya petrol nakliyatının yüzde 20'sinin geçtiği, büyük öneme sahip bir ticaret ve deniz yolu olan Hürmüz Boğazı'nı kapatma kararı almasıydı.

İran'ın son eylemleriyle Körfez’in duygularını geçici de olsa kendisine karşı yabancılaştırarak kaybettiğine şüphe yok. Oysa Körfez ülkeleri, Maşrık (Levant) ülkeleri, Mısır ve diğerleri, İsrail'in İran'a yönelik saldırganlığını en başından kınadılar. Tahran, düşman listesine geçici de olsa başka ülkeler eklemek yerine dostlarının desteğini almaya çalışmalıydı.

Bu nedenle, İran'ın çok şey kaybettiğine, yalnızca Beyaz Saray'daki güçlü adamın, Tahran ve Tel Aviv arasındaki savaşı sona erdirme başarısını kendisine nispet etmeye çalışan Donald Trump'ın göreceli, geçici memnuniyetini elde ettiğine inanıyorum. Trump daha önce de Pakistan ve Hindistan arasındaki ateşkesi kendisine mal etmişti. Buna bir de ABD’nin Tahran'daki rejimi devirmeye çalışmadığını, bunun yerine yalnızca İran nükleer projesini yok etmeyi ve onu en azından gelecekte aciz hale getirmeyi amaçladığını defalarca dile getirenin de o olduğunu eklemeliyiz.

Üçüncüsü; nükleer programını kaybeden İran'ın, siyasi rejiminin devamı ve onu zayıflatma girişimlerini durdurma konusunda geçici bir kabul kazandığı açıkça ortaya çıktı. İran’ın artık sona eren bu çatışmada en önemli ve en öne çıkan devlet olduğuna şüphe yok. Ancak, Trump'ın gözdesi Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türk tarafını da göz ardı etmemeliyiz. Türkiye'nin bir Avrupa-Asya, Akdeniz ve Ortadoğu ülkesi, NATO'nun aktif bir üyesi, bölgede ve genel olarak güç denkleminde hem İsrail hem de İran ile birlikte hesaba katılması gereken bir güç olduğunu aklımızda tutmalıyız. Türkiye de Suriye'de yaptıkları ve Körfez'de elde ettikleri sayesinde ve ayrıca ABD’nin bölgedeki politikalarından duyduğu memnuniyet sayesinde yaşananlardan kazançlı çıktı.

Güç dengesinin, Körfez ülkelerinin de şu ana kadar kazandığını gösterdiğine inanıyorum, çünkü İran tarihsel olarak dost bir ülke ancak onlarla ilişkileri varlığı inkar edilemez veya görmezden gelinemez endişelerden yoksun değil. Biz Araplar olarak, İranlı ve Türk komşularımızın, akıllardan hiç çıkmayan adil Arap davası, yani tüm sonuçları, tarihsel gelişmeleri ve onu çevreleyen koşullarıyla Filistin davası için kalıcı bir çözüme ulaşmada aktif oyuncular olmalarını umut ediyoruz.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.