Lübnan: Hükümet çıkmazında ilerleme yok ve Macron’un temsilcisi toplantılarını sürdürüyor

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un temsilcisi Patrick Dorrell, geçen perşembe günü Saad Hariri ile bir araya geldi (Dalati ve Nahra)
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un temsilcisi Patrick Dorrell, geçen perşembe günü Saad Hariri ile bir araya geldi (Dalati ve Nahra)
TT

Lübnan: Hükümet çıkmazında ilerleme yok ve Macron’un temsilcisi toplantılarını sürdürüyor

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un temsilcisi Patrick Dorrell, geçen perşembe günü Saad Hariri ile bir araya geldi (Dalati ve Nahra)
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un temsilcisi Patrick Dorrell, geçen perşembe günü Saad Hariri ile bir araya geldi (Dalati ve Nahra)

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Kuzey Afrika ve Ortadoğu Danışmanı Patrick Dorrell’in ziyareti, geçen haftadan bu yana Lübnan hükümetinin kurulmasına ilişkin görüşmelere hakim olan olumlu atmosferi bozduğuna dair herhangi bir doğrudan beyana yol açmadı. Lübnanlı yetkililerin Fransız girişimine bağlılık ifadelerine rağmen, ABD’nin Özgür Yurtsever Hareket lideri Cibran Basil’e yönelik yaptırımın etkileri hala hükümetin kurulması çabalarını olumsuz etkiliyor.
Hükümeti kurmakla görevli Saad Hariri’nin Baabda Sarayı’na ziyaret ettiğine dair herhangi bir bilgi yayınlanmazken, Dorrell, Lübnanlı yetkililerle üst üste iki gün görüşmelerini sürdürdü. Lübnan Resmi Haber Ajansı, (NNA) Fransız temsilcinin, toplantıda konuşmaktan çok dinlediğini ve acil şekilde, bir uzmanlar hükümetinin kurulmasının önemine değindiğini belirtti.
Dorrell, ikinci günkü toplantılarına, Özgür Yurtsever Hareket Başkanı Milletvekili Cibran Basil ile görüşerek başladı. Yaklaşık iki buçuk saat devam eden görüşmelerde ABD yaptırımları ele alınmadı. Yerel medya kaynaklarına göre Basil, Fransız girişiminin başarısına bağlılığını dile getirdi. Kaynaklar, Fransız heyetinin, ABD Hazine Bakanlığı’nın Basil’e uyguladığı yaptırımlara değinmediğini de belirtti.
Dorrell, Lübnan Ketaib Partisi Genel Başkanı Sami Cemayel ile görüşürken, Cemayel, görüşme sonrasında “Fransa, girişimini sürdürüyor. Ancak Lübnan’ın egemenliğine de saygı duyuyor ve ona girişimi dayatmıyor. Hareket ettirecek bir gruba da sahip değil” açıklamasında bulundu. Cemayel, Fransızların yaşanan son gelişmelere rağmen Lübnan’a yardım etmeye çalıştığına değindi.
Cemayel, Paris’in yetkililere, ‘Fransa’nın çıkarını değil, ülkenin çıkarlarını yerine getirmeleri için baskı yaptığını, çünkü gerekli reformların Lübnan, halkı, kamu maliyesi ve şeffaflık çıkarına olduğunu’ belirtti. Cemayel, Fransa’nın Lübnan halkını insani yardım yoluyla desteklemeye devam ettiğini, ancak ekonomiyi ilerletmek ve gelişmiş bir ülke inşa etmek amacıyla devlete yardım etmek için Lübnan devleti düzeyinde reformlar yapılması gerektiğini kaydetti. Cemayel, “Ancak hiçbir hükümet halkın ve uluslararası toplumun güvenini kazanmadığı sürece, ne reform ne de kurtuluş olacaktır” dedi.
Lübnanlıları kontrol eden bu sistemle Lübnan için bir kurtuluşun mevcut olmadığını ve değişim dışında bir fırsatın da bulunmadığını söyleyen Sami Cemayel, Fransız heyete, ‘seçimlerin ertelenmesini hiçbir şekilde kabul etmeyeceğini ve bu sınavın Lübnan halkı için büyük bir sınav olacağını söylediğine dikkati çekti.
Cemayel, Fransız heyete, çıkarları dışında nasıl hareket edeceklerini bilmedikleri için bu ‘potanın’ Lübnan’ı kurtarmak için gerekenleri yapabileceğine dair hiçbir umut olmadığını belirtti. Ketaib lideri, “İlk günden itibaren Fransızları bu konuda uyardık. Ne yazık ki bugün bu sistemin varlığıyla herhangi bir girişimin başarılı olmasının çok zor olduğunu biliyoruz. Çünkü her türlü reform bu grubun çıkarına aykırıdır” dedi.
Fransız heyet, Marada hareketi lider Süleyman Franciye ile bir araya gelirken, Marada’ya yakın çevreler, Fransız heyetle yapılan görüşmenin, eksenler hükümetine muhalefet etmeden, ulusal birlik hükümeti vurgusunu yenilemek için bir fırsat olduğunu duyurdu. Fransa Cumhurbaşkanı’nın danışmanı, Lübnanlılara yönelik yaptırımlara değinmezken, Cumhurbaşkanı Macron’un girişiminin, Lübnan’a uzanan son el olduğu konusunda uyarıda bulundu. Fransız temsilcinin, akşam saatlerinde de Maarab’da Lübnan Kuvvetleri Partisi Başkanı Samir Caca ile görüşmesi bekleniyor.
Yaptırımların ve Özgür Yurtsever Hareket’in etkileri, hükümeti kurma çabalarını sınırlamaya devam ediyor. Cumhurbaşkanı Mişel Avn da 13 Kasım’da Fransız temsilciyle yaptığı görüşmede, ‘Lübnanlı siyasetçileri hedef alan ABD yaptırımlarının işleri daha da karmaşık hale getirdiğini’ söylemişti.



Meşruiyet kazanma ile iç ve dış zorluklar arasında yeni Suriye yönetimi

Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera (Reuters)
Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera (Reuters)
TT

Meşruiyet kazanma ile iç ve dış zorluklar arasında yeni Suriye yönetimi

Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera (Reuters)
Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera (Reuters)

Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden sonra Suriye'deki diplomatik hareketlilik her geçen gün artıyor; Arap ve yabancı heyetler yeni yönetimin yetkilileriyle görüşmek üzere Şam'a akın ediyor ve bu da yönetime bir tür meşruiyet kazandırıyor.

Dışişleri bakanları, diplomatlar ve üst düzey yetkililer Esed sonrası Suriye'ye farklı nedenler ve yönelimlerle gitmiş olsalar da bu ziyaretler mevcut yönetimin zımnen tanınması anlamına geliyor. Kuşkusuz bu yeni yönetime güç veriyor.

Gözlemciler, yeni yönetime meşruiyet kazandırmanın temellerini sağlamlaştırması için iyi bir fırsat olduğuna inanıyor. Bu fırsat, iktidarların devrildiği ve yeni yöneticileri tanımak yerine uluslararası örgütlere üyeliklerinin askıya alınması gibi cezalandırıcı tedbirlerin uygulandığı önceki birçok örnekte mevcut olmayabilir.

Ancak bazıları, Esed rejiminin uluslararası arenadaki etkili aktörlerin çoğu tarafından kabul görmemesini, benzer vakaların ele alınışındaki çifte standartla açıklayabilir. Diğer bir grup ise rejim değişikliğinin genellikle askeri hareketler tarafından gerçekleştirildiğini savunuyor. Suriye örneğindeki paradoks, Esed rejiminin başta Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) olmak üzere saflarında yabancıların da bulunduğu silahlı gruplar tarafından devrilmiş olmasıdır.

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesinin ardından Sednaya Cezaevi’nden serbest bırakılan mahkumlar için düzenlenen kutlamaya katılan bir Suriyeli (Reuters)Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesinin ardından Sednaya Cezaevi’nden serbest bırakılan mahkumlar için düzenlenen kutlamaya katılan bir Suriyeli (Reuters)

Geçiş yönetiminin zorlukları

Esed rejiminin HTŞ tarafından ani bir şekilde devrilmesi, 13 yıllık iç savaşa ve onlarca yıllık baskıcı yönetime katlanan Suriyelileri sevince boğdu. Foreign Affairs dergisinde yayınlanan bir yazıda, geçiş yönetiminin karşılaşabileceği zorlukların altı çizildi.

Söz konusu yazıda şu ifadelere yer verildi: “Şam'da yeni bir hükümet şekillenirken hem Suriyeliler hem de yabancı gözlemciler bu hükümetin kapsayıcılığı ve temsili konusunda endişe duyuyor. Suriye'deki etnik ve dini gruplar arasındaki çözülmemiş gerginliklerin yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera'nın ülkeyi birleştirme ve iktidarını sağlamlaştırma çabalarını engelleyebileceğine dair endişeler var.”

Foreign Affairs, ABD'nin yakın vadede yapacağı tercihlerin ‘yeni yönetimin otoritesini Suriye geneline yayma ve yeniden inşa etme kabiliyetini etkileyeceği’ değerlendirmesinde bulundu.

Yazının devamında, “Suriye'nin yeni liderlerine şüpheyle yaklaşmak için nedenler var. Bunlardan biri savaşın yıkıma uğrattığı ülkenin vahim durumu. Zira Suriyelilerin yüzde 70'inden fazlası yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Suriye'nin gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) 2011'den bu yana 60 milyar dolardan 10 milyar dolara düştü. Yeniden yapılanmanın 400 milyar dolara mal olması bekleniyor” ifadeleri yer aldı.

Dergi, yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera'nın ‘yeni koşullara uyum sağlama becerisini de kanıtladığını’ belirtti. Yazıda, “2017'de Suriye'nin İdlib vilayetini ele geçirdikten sonra sıfırdan bir proto-devlet inşa etmeye başladı ve Suriye ulusal gündemini benimsemek için HTŞ’den çok sayıda yabancı savaşçıyı ülkelerine gönderdi. Önceki amaçlarını reddetti. Bu da HTŞ'nin sonunda Şam'a yürümesini sağladı. Eş-Şera ayrıca küçük Hıristiyan ve Dürzi topluluklarına da ulaştı... Kadınların eğitiminin önemi üzerine konuştu ve Batılı ülkelerle sivil toplum kuruluşlarından gelen insani yardımlara kapı açtı” denildi.

ABD’nin tutumu ve ‘birleşik bir devlet’

Washington yönetimi için belki de en önemli şey, ABD'nin Suriye'deki hedeflerine büyük ölçüde ulaşmış olmasıdır. Esed rejimi sona erdi, İran ve Rus güçleri Suriye'den çekildi. Suriye'deki değişimi özellikle İran için büyük bir kayıp olarak gören dergiye göre, “Suriye'de dost bir hükümetin kaybedilmesi büyük bir darbedir. Tahran, Lübnan'daki Hizbullah'a silah aktarmak için kullandığı ana güzergâhını kaybetti. Böylece Tahran yönetimi, ciddi şekilde zayıflattığı direniş eksenini yeniden inşa etme yolunu kaybetmiş oldu.”

Foreign Affairs, Washington'un tutumunu ve askeri varlığını sürdürme ihtiyacı duymamasını ya da başlangıçta Esed rejimini zayıflatmayı amaçlayan ezici yaptırımları açıklayabilecek nedenleri sıraladı. Dergi, Amerikan güçleri ve ABD tarafından desteklenen Suriye Demokratik Güçleri'nin (SDG) Suriye'nin kuzeyinde DEAŞ'a ciddi zarar verdiğinden bahsetti.

Yeni güvenlik güçlerinin bir üyesi, Humus'ta devrik Devlet Başkanı Beşşar Esed yanlılarını gözaltına almak için düzenlenen operasyon sırasında tankların önünde yürüyor. (AP)Yeni güvenlik güçlerinin bir üyesi, Humus'ta devrik Devlet Başkanı Beşşar Esed yanlılarını gözaltına almak için düzenlenen operasyon sırasında tankların önünde yürüyor. (AP)

Suriye'deki yeni yönetim yetkililerinin göreve gelmelerinin üzerinden birkaç hafta geçmeden aldıkları kararlar ve yaptıkları açıklamaların yarattığı endişe ve tartışmaların ortasında Amerikan dergisi, yeni Suriye ve komşuları için en iyi senaryonun, uzun vadede bölgesel istikrarı artıracak diplomatik anlaşmaları müzakere edebilecek birleşik ve uyumlu bir devletin kurulması olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Dergi, bunun alternatifinin ise zayıf, bölünmüş ve çatışmaya eğilimli bir Suriye olduğu uyarısında bulundu. Böyle bir sonuç bölgede uzun vadeli ve giderek daha maliyetli bir Amerikan askeri varlığını gerektirebilir. Şarku’l Avsat’ın Foreign Affairs’ten aktardığına göre bu durum Türkiye için de sorun yaratır. Irak'taki hassas inşa sürecini tehlikeye atar ve yeni bir Suriyeli göç dalgasına neden olur.

ABD, bu senaryodan kaçınmak için yeni Suriye hükümetine bir şans vermeli ve Şam'ın Suriye'nin kuzeydoğusundaki tarım ve petrol zengini vilayetlerin kontrolünü yeniden ele geçirmesine müsaade ederek güçlerini ülkeden çekmelidir. Ancak Washington'un öncelikle eş-Şera’nın DEAŞ'ı kontrol altında tutma kabiliyetine ve iradesine sahip olduğuna ve yeni hükümetin Suriye'deki Kürtlerin güvenliğini ve entegrasyonunu sağlayacağına, gerekirse bunu yapmak için Ankara'yla arasına mesafe koyacağına dair güvence vermesi gerekiyor.

Suriye Demokratik Güçleri (Reuters)Suriye Demokratik Güçleri (SDG) (Reuters)

Dergi, ABD'nin yaptırımları kaldırmasının ‘Suriye'ye yabancı yatırım yapılmasına ve hükümetin uluslararası bankacılık sistemine erişimine olanak sağlayacağını’ belirtti.

Analistlere göre eş-Şera ve yakınındaki isimler şimdi bu fırsatı değerlendirmeli ve tüm bileşenleri içinde barındıran yeni bir devlet inşa etmek için silahlı örgütlerin şemsiyesi altından çıktıklarını kanıtlamalılar. Ayrıca çatışan çıkarların Suriye'yi son birkaç yılda yaşadıklarından daha şiddetli olabilecek yeni bir sarmala sürüklemesine izin vermemeliler.