Barzani: Bağdat ile tüm konularda anlaşmaya hazırız

Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, 15 Kasım’da Erbil’de basın toplantısı düzenledi (Rûdaw)
Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, 15 Kasım’da Erbil’de basın toplantısı düzenledi (Rûdaw)
TT

Barzani: Bağdat ile tüm konularda anlaşmaya hazırız

Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, 15 Kasım’da Erbil’de basın toplantısı düzenledi (Rûdaw)
Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzani, 15 Kasım’da Erbil’de basın toplantısı düzenledi (Rûdaw)

IKBY Başkanı Neçirvan Barzani dün yaptığı açıklamada, Irak Meclisi’nin borçlanma yasasını onaylamasını, ülke yönetimindeki ‘siyasi başarısızlık’ nedeniyle ‘bütçe açığını kapatmaya ve Kürtlerin payını bütçe dışında tutmaya’ yönelik bir çaba olarak niteledi. Bölgenin yükümlülüklerinin üstlenilme şeklinin kazanılmış bir hak gibi değil, bir ceza şeklinde olduğunu söyleyen Barzani, IKBY ile federal hükümet arasında bir anlaşmaya varmanın Irak’taki durumu istikrara kavuşturmanın çözümü olduğunu vurguladı.
Barzani, bölgedeki 3 başkanın toplantılarının ardından gerçekleştirdiği bir basın toplantısında, yasanın bu şekilde onaylanmasının, Irak’ın 2003’ten sonra üzerine inşa edildiği tüm ilkelere aykırı olduğunu söyledi. Neçirvan Barzani, “Irak’ın sorunları bu şekilde çözülmez. Irak parlamentosundaki bazı tarafların bu tür yasalar çıkarma yetkisine sahipse, işler böyle yürümez. Durum, bölge açısından ciddi bir endişe kaynağıdır. Irak’taki tüm taraflara sorulması gereken temel soru şudur; Kürdistan Bölgesi Irak’ın bir parçası mıdır? İkinci soru da şu; Kürdistan’daki memur ve çalışanlar Irak’taki memur ve çalışanların bir parçası mıdır, değil midir?” ifadelerini kullandı. Barzani, “Bu kararın ardından Kürdistan’da yaşayan insanların, kendilerini eşit bir Irak vatandaşı olarak görmesini nasıl istersiniz? Bazı siyasi güçler, yasayı Kürtleri düşmanlaştırmak ve cezalandırmak için kullandı. Kürtlerin ölümünü bir zafer olarak gördüler. Bu, Irak yönetiminde siyasi bir başarısızlıktan başka bir şey değil mi?” dedi.
Kürdistan Özerk Bölgesi Başkanı, “Bölgenin Irak siyasi güçlerine verdiği mesaj, petrol sorunu da dahil olmak üzere tüm konularda Bağdat’la anlaşmaya hazır olduğumuzdur. Çünkü bizim sorunumuz, sadece petrol değil. Bu sorunlar çözülmeden Irak’ın istikrara kavuşması mümkün değil” değerlendirmesinde bulundu. “Haklarımız olduğu kadar sorumluluklarımızın da olduğunun bilincindeyiz. Kürdistan Bölgesi hiçbir şekilde sorumluluklarından kaçmıyor” diyen Barzani, “Irak federal hükümeti, bölgenin ithalatının kalan kısmının bu yılın sonuna kadar kapatma ve 2021 bütçesi dahilinde kapsamlı bir anlaşma yapma şartıyla, bölge çalışanlarının maaşlarının bir parçası olarak bölgeye, ayda 320 milyar dinar bütçe ödenmesi hususunda bölgesel hükümetle anlaştı” ifadelerini kullandı. Barzani, “Tüm bu anlaşmalar belgelerde var. Herkesin görebilmesi ve bölgenin anlaşmasını ihlal etmediğini bilmesi için bunu parlamentoda sunacağız” dedi.
Parlamento başkanlığı, daha önce Bağdat’ta Kürt temsilcilerin huzurunda finansal açığı kapatma yasasını görüşmek, bu hususta birleşik bir tavır takınmak ve bölgenin Bağdat ile ‘petrol meselesi ve finansal yükümlülüklere’ ilişkin tüm anlaşmaları ele almak üzere özel bir oturum düzenleneceğini açıklamıştı. Üç başkanın toplantılarının ardından bilgi sahibi bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Üç başkanlık, yasanın 7’inci maddesi uyarınca bölgenin yükümlülüklerinin neler olduğunu ve Bağdat’ın bölge önünde hangi yükümlülüklere uyacağını açıklığa kavuşturmak için Maliye Bakanlığı’na ve Irak hükümetine resmi bir sorgu göndermeye karar verdi” dedi. İsminin verilmesini istemeyen kaynak, “Bölgesel hükümet, finansal açığı kapatma yasasının onaylanmasından sonra bölgenin kazanımları, askıdaki sorunlar ve eski anlaşmaların nasıl ele alınacağı hususunda bir anlaşmaya varmak için Bağdat’a bir müzakere heyeti gönderecek” açıklamasında bulundu. Aynı şekilde yasanın, Bağdat ile imzalanmış ve Şii tarafların çekincesi olan Sincar anlaşmasıyla yürürlüğe koyulma ilişkisine değinen Neçirvan Barzani, “Sincar Anlaşması Irak’ın tüm bileşenlerine hizmet ediyor. Sorunlardan mustarip tüm alanlarda Sincar anlaşmasına benzer anlaşmalara ulaşmayı umuyoruz. Anlaşmada Kürtler için cezayı hak eden hiçbir şey yok. Anlaşmada, Kürtler için cezayı hak ettirici hiçbir şey yok” dedi.
Barzani, Irak Temsilciler Meclisi’nin geçen perşembe günü toplam fiili harcamalardan (cari ve yatırım projesi harcamaları) Kürdistan bölgesinin payını belirleyen maddeye itirazda bulunan Kürdistan bloğu temsilcilerinin geri çekilmesine rağmen, finansal açığı kapatma yasasını oyladığına dikkati çekti. Kürtlerin itirazı, Kürdistan özerk bölgesinin bölgeden ihraç edilen petrolün Irak Petrol Pazarlama Şirketi SOMO tarafından belirlenen miktarda ödenmesi şartıyla devlet harcamaları ve federal petrol dışı gelirler hariç tutulduktan sonra ortaya koyuldu.
Yasa, Kürdistan bölgesinin petrol ve petrol dışı ithalatını, önceki anlaşma ve anlayışların aksine, finansmanın bir kısmı karşılığında Bağdat’a teslim etmesi gerektiğini öngörüyor. Eski bir anlaşma da Bağdat’ın finansal kazanımların bir kısmını Kürdistan bölgesine, yüzde 49’a kadar devretmesini şart koşmuştu.



Hamideti uzun bir aradan sonra ortaya çıktı… Savaşı mı genişletiyor yoksa Ensar'ı mı destekliyor?

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu’nun (Hamideti) 2 Haziran Pazartesi günü yaptığı konuşmadan (Videodan alınan ekran görüntüsü)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu’nun (Hamideti) 2 Haziran Pazartesi günü yaptığı konuşmadan (Videodan alınan ekran görüntüsü)
TT

Hamideti uzun bir aradan sonra ortaya çıktı… Savaşı mı genişletiyor yoksa Ensar'ı mı destekliyor?

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu’nun (Hamideti) 2 Haziran Pazartesi günü yaptığı konuşmadan (Videodan alınan ekran görüntüsü)
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu’nun (Hamideti) 2 Haziran Pazartesi günü yaptığı konuşmadan (Videodan alınan ekran görüntüsü)

Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti), kuvvetlerinin ülkenin merkezini ve başkent Hartum'u kaybetmesinden ve ordunun mart ayında Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı geri almasından bu yana süren sessizliğini bozdu.

Hamideti, pazartesi akşamı yayınlanan konuşmasında, savaşın ‘yeni aşamasının’ başladığını duyurdu. Kuzey Kordofan eyaletinin başkenti el-Ubeyd şehri ve Beşir rejiminin ‘İslamcı’ destekçileri için bir kuluçka merkezi olarak tanımladığı Kuzey Eyaleti de dahil olmak üzere Sudan'ın orta ve kuzeyindeki yeni şehir ve bölgelere saldırmakla tehdit etti. Ayrıca ordunun, güçlerine karşı ‘kimyasal silah’ kullandığı yönündeki suçlamalarını tekrarladı.

hjukı
Sudan ordusunun Kuzey Eyaleti'ndeki Özel Görev Güçleri Taburu üyeleri (AFP)

Konuşma, bir yandan ordu ve müttefikleri, diğer yandan HDK arasında Kuzey, Güney ve Batı Kordofan eyaletlerinde yaşanan şiddetli çatışmalardan sadece birkaç gün sonra geldi. Bu çatışmalar sırasında HDK, en-Nahud, el-Havi, ed-Dibeybat, Ummu Sumeyme, el-Hammadi ve Kazgil gibi önemli kasabaları ordudan geri aldı.

Stratejik bir şehre yaklaşmak

Analistlere göre bu bölgelerin ele geçirilmesi HDK'nin önünü açtı ve onu, ordunun savaşın başladığı 15 Nisan 2023'ten bu yana kontrol altında tuttuğu stratejik el-Ubeyd şehri ile kuzey ve orta bölgelere ‘çok daha fazla yaklaştırdı’.

Hamideti’nin konuşması, zamanlaması ve içeriğiyle ilgili olarak önemli bir tartışma yarattı. Bazıları bunu, güçlerinin moralini yükseltmek için basit bir savaş propagandası ve güçlerinin son zamanlarda elde ettiği kazanımlara dayanarak orduya ve müttefiklerine karşı psikolojik savaş olarak gördü. Diğerleri ise ‘tehlikeli bir tırmanış’ olarak değerlendirilen tehditleri, batıya doğru geri çekildikten sonra savaşın kapsamını bir kez daha genişletme potansiyeli olarak değerlendirdi.

Konuşma aynı zamanda HDK'nin arka arkaya aldığı bir dizi yenilginin yanı sıra, Kordofan eyaletlerinde elde ettiği önemli zaferleri de takip ederek, kayıplar için bir gerekçe ve aynı zamanda bir güç gösterisi gibi göründü.

fgthyu
Sudan ordusu 21 Mart'ta Hartum'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı geri aldıktan sonra kutlama yaptı. (AP)

Hamideti konuşmasında savaşı yeni alanlara yaymak ve güçleri geçici başkent Port Sudan'a ulaşana kadar savaşmaya devam etmekle tehdit etti.

HDK Komutanı, Mısır'ın Sudan ordusunu desteklediği ve ona silah ve mühimmat sağladığı yönündeki suçlamalarını yineledi. Ayrıca, Sudanlı İslamcıların ordunun kilit destekçisi olan Devlet Başkanı Isaias Afwerki rejimine karşı çıkan Eritreli İslamcıları desteklediği bir zamanda Eritre'nin orduyu destekleyen bir rolü olduğunu ima etti.

Hamideti'nin orduyla yeni müzakerelere dönmeyi reddetme ısrarı, savaşın kendi lehine sona ermekte olduğu görüşü ve geçici başkent Port Sudan'a gelişi konuşmanın en önemli bölümleriydi.

İnisiyatifi yeniden ele geçirme çabası

Orduya sadık olanlar konuşmayı küçümseyerek, ‘inisiyatifi yeniden ele geçirme çabası’, ‘kontrol ettiği bölgelerin çoğundan çekilmek zorunda kalan yenilgiye uğramış güçleri için psikolojik bir hamle’ ve ‘kafa karışıklığı’ olarak nitelendirdi.

Siyasi analist Muhammed Latif ise “Belirli bölgeleri tehdit eden ve buralara girme tehdidinde bulunan açık ton, Hamideti’nin güçlü bir konumdan yola çıkıyor olabileceğini gösteriyor” dedi.

dfgt
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) tarafından dün Telegram üzerinden yayınlanan videodan alınan ekran görüntüsü

Latif'e göre Hamideti'nin konuşmasındaki gücün kaynağı, ‘ordu ve müttefiklerine karşı üç büyük zafer elde ederek ilk kez batı, orta ve kuzey Sudan arasındaki bağlantı noktasını kontrol etmesi’.

“Hamideti'nin güçlerinin bu stratejik noktayı kontrol edememesi, onu merkezden çekilmeye zorlayan ana nedenlerden biriydi” diyen Latif, “Şimdi Kordofan üzerinde neredeyse tam kontrol sağladı ve ikmal hatları birbirine bağlandı. Bu askerî harekât açısından önemli ve stratejik bir durum” değerlendirmesinde bulundu.

Hamideti'nin ‘merkez noktayı’ kontrol etmesinin, merkez ve kuzeydeki birçok bölgeye ulaşmasını sağladığını belirten Latif, “Hamideti'nin konuşması, içeriğiyle birlikte, bu bölgeler için gerçek bir tehdit oluşturuyor” dedi.

Latif, Hamideti'nin güçlerinin hedef alabileceği bölgelerdeki vatandaşlara vermeye çalıştığı güvenceleri, HDK'nin gerçek bir kontrol, güvenlik ve yönetim modeli sağlamasına bağlayarak şunları söyledi: “Hamideti'nin güçlerinin gerçekleştirdiği büyük ve çok sayıda ihlal, bu ihlalleri durduracak gerçek bir deneyim sağlamadığı sürece, vatandaşları girebilecekleri bölgelerden kaçmaya itecektir.”

Kesilmiş ifadeler

İslamcı yazar İbrahim es-Sıddık, Facebook sayfasında yaptığı birden fazla paylaşımda konuşmayı küçümseyerek ‘kesik, tutarsız ve hakaretlerle dolu’ olarak nitelendirdi.

Es-Sıddık, Hamideti'nin, ordu güçlerinin yüzde 70'ini yok ettiği iddiasıyla da alay etti.

Araştırmacı es-Sir es-Seyyid, konuşmanın daha önce söyledikleriyle uyumlu olduğunu belirterek, konuşmanın taşıdığı ‘dini retoriğe’ dikkat çekti. Es-Seyyid, “Konuşmayla ilgili en önemli şey, ordunun silahları, yetenekleri, kadroları ve işbirlikçileri hakkında bilgi vermek de dahil olmak üzere psikolojik savaş mesajları içermesidir” dedi.

xcvfg
Sudan Ordusunun Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan daha önce Hartum'a yaptığı bir ziyaret sırasında askerlerle birlikte (Sudan Ordusu)

Es-Seyyid, Hamideti'nin konuşmasının bölgesel ya da kabilesel bir boyut içermediğine ve güçlerinin hedef alabileceği bölgelerdeki, özellikle de kuzey eyaletindeki vatandaşlara hayatlarının tehdit altında olmayacağına dair güvence verdiğine dikkat çekerek, “İroni şu ki, Hamideti halen Kuzey Eyaleti’nin merkeze eşdeğer bir hedef ve ordu için bir kuluçka makinesi olduğuna inanıyor” ifadesini kullandı.

“Konuşma, ordunun ve müttefiklerinin gücüne ve orduyu yenmenin karmaşıklığına işaret ediyor” diyen es-Seyyid, konuşmanın ‘ordu destekli hükümet tarafından yeni bir başbakan atanmasını’ görmezden gelmesine şaşırdığını ifade etti.