30 bin yıllık mezardan en eski tek yumurta ikizleri çıktı

İki bebeğin bulunduğu mezar (Viyana Doğa Tarihi Müzesi)
İki bebeğin bulunduğu mezar (Viyana Doğa Tarihi Müzesi)
TT

30 bin yıllık mezardan en eski tek yumurta ikizleri çıktı

İki bebeğin bulunduğu mezar (Viyana Doğa Tarihi Müzesi)
İki bebeğin bulunduğu mezar (Viyana Doğa Tarihi Müzesi)

Avusturya, ABD ve Portekiz'den çeşitli kurumların desteklediği bir araştırma ekibi, Avusturya'daki tarihi bir mezarda buldukları iki bebeğin tek yumurta ikizi olduğunu belirledi. 
Hakemli bilim dergisi Nature Communications Biology'de yayımlanan makalede kalıntılar, etrafındaki eserler ve mezara dair öğrenilenler paylaşıldı.
2005'te arkeologlar Avusturya'daki kazı sahası Krems-Wachtberg'de üçü de yaklaşık 30 bin yıl önceye tarihlenen üç küçük bebeğin kalıntılarını keşfetti. Yeni çalışmadaysa araştırmacılar, bu üç bebeğin kalıntılarını inceledi ve gömüldükleri alanda keşfedilen diğer eserleri analiz etti.
Phys.org'un aktardığına göre, bebeklerden ikisi toprağın yaklaşık 5 metre altına gömülmüştü. Bebekler, tabut kapağı işlevi gören bir mamutun omuz kemiğinin altında birbirlerine yakın duruyordu. Bu kapak kalıntıları korudu ve iyi durumda kalmalarını sağladı. İlk bebek doğumundan kısa süre sonra, diğer bebek de yaklaşık 50 gün sonra ölmüştü.
İki ölüm arasında geçen zaman mezarlığın ikinci bebek öldüğünde yeniden açılarak kullanıldığına işaret ediyor. Kısa bir mesafeyle uzağa gömülmüş üçüncü bebeğin kalıntıları üzerini örten bir şey olmadığı için kötü durumdaydı ancak ekip bu bebeğin de DNA'sını ortaya çıkarmayı başardı. Genetik analiz üçüncü bebeğin diğer iki bebeğin kuzeni olduğunu gösterdi. Araştırmacılar bebeklerin ölüm nedenini bilmiyor.
Oval şekle sahip mezardaki bebekler cenin pozisyonunda yan yana kıvrılarak yatmış gibi yerleştirilmiş ve kırmızı aşıboyasından bir zeminde bulunuyor.
Araştırmacılar aynı zamanda mamut dişinden yapılmış 53 boncuğun önceden bir ipe dizili olduklarını gösteren biçimde mezar içinde sırayla durduğunu keşfetti. Araştırmacılar, bu boncukların cenaze için hazırlandığını varsayıyor. Araştırma ekibi aynı zamanda mezarda delikli deniz kabukları ve bir tilkiye ait ön diş buldu.
Ayrıca ikiz bebekler, şimdiye dek bilinen en eski tek yumurta ikizleri oldu.

Independent Türkçe



Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
TT

Yapay zekaya yöneltilince çevreye en çok zarar veren sorular belirlendi

Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)
Tablet ekranında ChatGPT ve DeepSeek sohbet botlarının logoları görülüyor (AFP)

Yeni bir araştırmaya göre OpenAI'ın ChatGPT'si gibi yapay zeka sohbet botlarının mantıklı düşünmesini ve akıl yürütmesini gerektiren sorgular, diğer soru türlerine göre daha fazla karbon salımına yol açıyor.

ChatGPT gibi geniş dil modellerine (GDM) yazılan her sorgu enerji gerektiriyor ve karbondioksit salımına yol açıyor. Almanya'daki Münih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi'nden araştırmacılar bu emisyon seviyelerinin sohbet botuna, kullanıcıya ve konuya bağlı olarak değiştiğini söylüyor.

Hakemli dergi Frontiers'ta yayımlanan araştırma, 14 yapay zeka modelini karşılaştırarak karmaşık akıl yürütme gerektiren cevapların, basit cevaplara göre daha fazla karbon salımı yaptığını ortaya koydu.

Soyut cebir veya felsefe gibi uzun uzun muhakeme gerektiren sorgular, lise tarih dersi gibi daha dolambaçsız konulara göre 6 kat daha fazla emisyon üretiyor.

Araştırmacılar yapay zeka sohbet botlarını sık kullananların, karbon emisyonlarını sınırlamak için sordukları soruların türünü ayarlamasını öneriyor.

Çalışma, farklı konularda bin standart soru üzerinden 14 GDM'yi değerlendirerek karbon salımlarını karşılaştırdı.

Çalışmanın yazarı Maximilian Dauner, "Eğitimli GDM'lere sorulan soruların çevresel etkisi, bunların muhakeme yaklaşımına büyük ölçüde bağlı ve doğrudan akıl yürütme süreçleri, enerji tüketimini ve karbon salımlarını önemli ölçüde artırıyor" diyor.

Akıl yürütme özelliğine sahip modellerin, yalın yanıt veren modellere kıyasla 50 kata kadar daha fazla karbondioksit salımına yol açtığını gördük.

Bir kullanıcı yapay zeka sohbet botuna soru sorduğunda, sorgudaki kelimeler veya kelime parçaları bir dizi sayıya dönüştürülerek model tarafından işleniyor. Bu dönüştürme ve yapay zekanın diğer hesaplama süreçleri karbon salımlarına neden oluyor.

Çalışma muhakeme becerisine sahip modellerin soru başına ortalama 543,5 jeton (token) oluştururken, yalın modellerin sadece 40 jeton gerektirdiğini belirtiyor.

Makalede "Daha yüksek jeton ayak izi, her zaman daha yüksek CO2 emisyonu anlamına gelir" ifadeleri kullanılıyor.

Örneğin yaklaşık yüze 85 doğruluk oranına ulaşan Cogito, en isabetli modellerden biri. Yalın cevaplar veren benzer boyutlardaki modellere göre üç kat daha fazla karbon emisyonu üretiyor.

Dr. Dauner, "Şu anda GDM teknolojilerinin doğasında, doğruluk ve sürdürülebilirlik arasında bir taviz verme ilişkisi görüyoruz" diyor. 

Emisyonları 500 gram karbondioksit eşdeğerinin altında tutan modellerin hiçbiri, bin soruyu doğru cevaplamada yüzde 80'in üzerinde doğruluk oranına ulaşamadı.

Karbondioksit eşdeğeri, çeşitli sera gazlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılan bir birim.

Araştırmacılar yeni bulguların, insanların yapay zeka kullanımı hakkında daha bilinçli kararlar almasını sağlayacağını umuyor.

Araştırmacılar bir örnek vererek DeepSeek R1 sohbet botundan 600 bin soruyu yanıtlamasını isteyen sorguların, Londra'dan New York'a gidiş-dönüş uçuşuna eşdeğer karbon emisyonu yaratabileceğini söylüyor.

Buna karşılık Alibaba Cloud'ın Qwen 2.5'i, benzer doğruluk oranlarıyla üç kat daha fazla soruya cevap verirken aynı emisyon seviyelerine ulaşıyor.

Dr. Dauner, "Kullanıcılar, yapay zekadan yalın cevaplar vermesini isteyerek veya yüksek kapasiteli modellerin kullanımını, gerçekten bu gücü gerektiren görevlerle sınırlayarak emisyonları önemli ölçüde azaltabilir" diyor.

Independent Türkçe