ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Washington’un Yemen politikasının hedeflerini değiştirmediğini belirtti. Sözcü, hedeflerin ‘istikrarlı’ olduğunu söylerken, ‘Yemen’de barış, refah ve güvenliği sağlamak için uluslararası ortaklarla birlikte çalışıldığını’ dile getirdi.
Açıklamayla eş zamanlı olarak Washington’un Husileri bir terör grubu olarak sınıflandırma niyetiyle ilgili haberler ortaya koyuldu. Gelişme, bazı taraflarca iyi bir baskı kartı olarak nitelendirilirken, bazı taraflar da Yemen sahnesinin karmaşık bir düğümü olduğunu belirtti.
Washington, hala ‘Çatışmanın askeri çözümü yok’ klasik ifadesine itimat ediyor. Ancak sözcü, Husilerin davranışlarının, barış konusunda ciddi olmadıklarını gösterdiğini vurguladı.
20 Kasım’da geç saatlerde Şarku’l Avsat, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü ile e-posta aracılığıyla iletişime geçti. Şarku’l Avsat’ın soruları, ABD medyasının ‘Husileri bir terör grubu olarak nitelendirmesi hususunda ABD Dışişleri Bakanlığı çevrelerinde şiddetli bir tartışma yaşandığı’ yönündeki haberlerine odaklandı.
Ertesi gün Reuters Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Farhan’ın, “ABD’nin, Yemen’deki İran bağlantılı Husi grubu yabancı bir terör örgütü olarak sınıflandırması tamamen yerinde olacaktır” ifadelerini aktardı. Prens Faysal, “Herkes, Husi silahlarının ve ideolojilerinin büyük bir kısmının İran’dan geldiğini biliyor. Bu sebeple o, kesinlikle yurt dışından desteklenen bir terör örgütüdür” dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, ‘terörizmle ilgili olası sınıflandırmaları veya sınıflandırmalar hususundaki görüşmeleri alenen yapmadıklarını’ dile getirdi. Ancak ABD yönetimindeki üst düzey yetkililer konu hakkında açıklamada bulundu.
ABD’nin İran ve Venezuela Özel Temsilcisi Elliott Abrams, 11 Kasım Çarşamba günü Riyad’da Suudi Arabistan Savunma Bakanı Yardımcısı Prens Halid bin Selman ile bir araya geldi.
Ertesi gün Şarku’l Avsat, Özel Temsilcinin “Husilerin, terörist olarak belirlenmesi, Washington’da tartışılan bir meseledir. Çünkü konu, siyasi ve hukuki tartışmalarla bağlantılıdır” şeklindeki açıklamasını yayınladı.
Sınıflandırma meselesine değinmeden önce, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsünün ifadelerini de belirtmekte fayda var. Öyle ki Sözcü, “ABD, Birleşmiş Milletler’in (BM) Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths ve Yemen’in komşularının, ‘çatışma taraflarını siyasi bir uzlaşıya götürme yolundaki’ çabalarını desteklemeye devam ediyor. Kalıcı bir çözümün, tüm tarafların uzlaşmasını gerektireceğine dair şüphe yok. Çabalarımız, çatışmayı sona erdiren ve korkunç insani duruma bir çözüm sağlayan kapsamlı bir siyasi anlaşmayı desteklemeye odaklanmıştır” ifadelerini kullandı.
Aynı şekilde Washington, İran’ın Husilere yönelik ölümcül yardımlar sağlamasının, çatışmayı körüklediğini ve Yemen’deki insani krizi daha da şiddetlendirdiğini belirtti. Sözcü, “Husilerin davranışlarını değiştirmeleri ve Yemen’deki insani krizi tırmandırmayı bırakmaları gerektiğine yürekten inanıyoruz. İnsanları keyfi olarak tutuklamayı, sivil nüfusa, altyapıya ve gemicilik sektörüne saldırmayı bırakmalı, ayrıca yabancı terör örgütü olarak sınıflandırdığımız İran Devrim Muhafızları ile çalışmayı sonlandırmalıdır. İran rejimi, geçen ay İran Devrim Muhafızları’nın bir üyesi olan Hasan Erlo’yu Sana’ya kaçırdı. Şu anda kendisine Büyükelçi deniliyor. Tüm bu eylemler, Husilerin Yemen’e barış getirmek için siyasi bir çözüm aramada ciddi olmadığını gösteriyor” dedi.
Sözcüye göre ABD, İran’dan ‘Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarını ihlal eden bir eylem olan Husilere silah kaçakçılığını durdurmasını ve Husilerin, Yemen’deki ve Suudi Arabistan dahil komşularına yönelik saldırgan eylemlerini durdurmasını’ talep ediyor.
Senaryolar ve müzakereler
Şarku’l Avsat, sınıflandırma hususunda Yemenli aktivistlerle görüşürken, konuya ilişkin olarak Batı medyasında yer alan tartışmaları da izledi.
Bu hususta iki senaryo ortaya çıkıyor. İlk olarak, bu durumun uluslararası yardım kuruluşlarının insani yardım çalışmalarını bozacağı ve siyasi açıdan karmaşık olan sahneyi daha da karmaşıklaştıracağı görüldü. İkinci olarak ise sınıflandırma, Husiler üzerinde siyasi bir baskı kartı olarak görülüyor. Aynı şekilde insani yardım çalışmalarının engellenmesini önleyecek istisnalar mevcut.
Washington Post, Uluslararası Kriz Grubu analisti Peter Salisbury’nin “Eğer sınıflandırma hızlıca gerçekleşirse Yemen’de, ticaretin ve finansmanların kurutulmasına ve diplomatik sürecin infilakına tanık olabiliriz. Husiler, Suudi Arabistan’a yönelik saldırıların sıklığını artırarak karşılık vermeleri gerektiğine karar verecek ve daha fazla destek için İran’a başvuracak” değerlendirmesini aktardı.
Yemenli bir siyasi araştırmacı olan Bera Şayban, “Geçen yıla bakarsak, Husilerin başlangıçta Suudi Arabistan’a yönelik saldırılarını artırdıklarını görüyorduk. Buna karşılık koalisyonun hava saldırıları önemli ölçüde azaldı” dedi.
Şayban, bu koşullar altında uluslararası toplumun grup üzerinde gerçek baskı kartlarına sahip olmadığına inanıyor. Hiç kimsenin onu güvenlik veya askeri açıdan cephede uzlaştırmaya, hatta barışa doğru ciddi adımlar atmaya zorlamadığını söyleyen Şayban, çünkü uluslararası toplumun onlara karşı hiçbir şeye sahip olmadığını ve gerçeklerin, milislerin döşediği mayınları kaldırmayı reddettikleri zaman bu durumu Hudeyde’de kanıtladığını vurguladı. Bera Şayban ayrıca, Taiz vilayetindeki kuşatmanın kaldırılmasına yönelik görüşmelerin reddedildiğini, BM’nin bile tüm kurumlarıyla Husileri, çocukları orduya almaktan vazgeçmeye ikna edemediğini ve şu an ise grubun Sana’daki ve diğer bölgelerdeki bankaları kontrol etmesi nedeniyle büyük bir finansal çöküş yaşandığını dile getirdi.
Şayban, “BM’nin bir süredir piyasaya sürdüğü ve kağıt üzerinde konuştuğu fikirlerin güzel olduğunu düşünüyorum. Ancak gerçekler, sahada uygulanamayacaklarını kanıtladı. Bunun en belirgin örneği, üzerinde mutabık kalınan tüm güvenlik ve askeri planların, sakinlik ve ateşkes çağrıları da dahil olmak üzere başarısız olması ve asıl neden olarak baskı kartının olmamasıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan Yemenli siyasi aktivist Haldun Bakhil, “Bölgesel barış ve güvenlik meseleleriyle ilgilenen bir aktivist olarak, Yemen’deki ve bölgedeki çatışmanın dinamiğine herhangi bir karışıklık eklemenin, bölgedeki zaten karmaşık olan sahneye sadece ağır yükler getireceğine inanıyorum. Aynı şekilde belki de ABD yönetimindeki tarafların, Husiler olarak bilinen Ensarullah hareketini bir terör örgütü olarak sınıflandırmaya yönelik niyetlerine dair yinelenen haberlerin, belki de yakın gelecekteki siyasi çözüm umutlarını gömme kararı olacağı kanaatindeyim. Yemen’de BM önderliğindeki barış süreci ve 2216 sayılı BM kararının uygulanması baltalanacak, yıkıcı ekonomik ve insani sonuçlara yol açacak” açıklamasında bulundu.
Sınıflandırma mekanizmaları
Siyasi aktivist Haldun Bakhil, “Bir Yemen vatandaşı olarak, herhangi bir ülkenin herhangi bir Yemenli tarafı terör örgütü olarak sınıflandırması, onu El-Kaide, DEAŞ ve tekfirci gruplarla eş tutması üzücü. Bu durum, objektifliğe ve gerçeğe zarar veren bir şeydir ve ülkeme hizmet etmemektedir” değerlendirmesinde bulundu. Bakhil, “ABD’deki dostlardan, bir Yemenli olarak umduğum şey, BM temsilcisinin çabalarını, diyalog kanallarını, müzakere kanallarını, sakinliği, güven inşa etmeyi ve ortak ateşkes beyannamesini imzalamayı desteklemektir” ifadelerini kullandı.
Öte yandan Bera Şayban, “Grubu, terörist olarak sınıflandırmak, tabi ki Taliban gibi terör grupları olarak sınıflandırılmak üzere gereken tüm şartları karşılıyor. Uluslararası toplumun, onunla diyalog yürütmesine izin verilecek. Gelecekte, grubun adını terör listesinden çıkarma seçeneği sunmak bir baskı faktörü olacaktır. Yeni bir hükümetin kurulmasına izin verirseniz ve ciddi şekilde barışa doğru ilerlerseniz. Tüm bu adımlar, BM’nin müzakere edebileceği belgelerdir ve bu açıdan bakıldığında doğru yönde atılmış bir adım olduğunu düşünüyorum” dedi.
Yemenli araştırmacı, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin İran’a karşı uyguladığı maksimum baskı politikasına da değinirken, “Tahran’ın bölgede yeni maceralara atılmamasına katkı sağladı. Bunun nedeni, Washington’daki ABD yönetiminin İran’a karşı büyük bir caydırıcılığa sahip olmasıdır” dedi.
Şayban, BM’nin bu adımdan yararlanabileceğini ve aynı hatayı iki kez yapmaması gerektiğini savundu. Araştırmacı, “Haziran 2014’te Sana düşmeden önce, Husilerin liderlerini yaptırım listelerine koymaları için BM’ye çağrıda bulunduk. Ancak geç oldu ve sonuç olarak Sana düştü. BM, Husilerin lideri Abdulmelik el-Husi ve Abdulhalık el-Husi’yi listeye aldığında artık çok geçti. Bu hata bir daha tekrar etmemeli. Özellikle grubun askeri operasyonlarının kapsamını genişlettiğini ve Suudi Arabistan hedefini tırmandırdığını görüyoruz. Buradaki sorun ise hızlı hareket gerekliliğidir. Grubun uluslararası ve bölgesel güvenlik için daha büyük bir tehdit ve tehlikeye dönüşmesini, dünyanın bir felakete uyanmasını bekleyemeyiz. Daha sonra grup terörist olarak sınıflandırılırsa, çok geç olacaktır” ifadelerini kullandı.
Bera Şayban, “Husiler, istemedikleri için Suudi Arabistan’ı daha geniş şekilde hedef almadılar. Ancak bu, büyük saldırılar başlatmak için yeterli kapasiteye sahip olmamalarından kaynaklanıyor. Husi grubunu anlamadaki sorun burada yatıyor. Yani Husilerin ABD ya da İsrail’e saldırmadıkları söylendiğinde bu, bunu yapamamalarından kaynaklanıyor, istememelerinden değil. Grup, Yemen’de Bahailer ve Yahudiler gibi azınlıklara hakim olduğunda, Husilerden ilk etkilenenler onlar olmuştu” dedi. Şayban, “Bu durum, onları terörist olarak sınıflandırmak, görüşmelere ve taahhütlere geri döndürmek için yeterli bir sebeptir” değerlendirmesinde bulundu.
