ABD'de siyahiler ve Latinler koronavirüs aşısına mesafeli: "Kobay olmayacağız"

ABD'de beyazların koronavirüs yüzünden ölüm oranı, toplumun diğer kesimlerinden çok daha az (archive.gov)
ABD'de beyazların koronavirüs yüzünden ölüm oranı, toplumun diğer kesimlerinden çok daha az (archive.gov)
TT

ABD'de siyahiler ve Latinler koronavirüs aşısına mesafeli: "Kobay olmayacağız"

ABD'de beyazların koronavirüs yüzünden ölüm oranı, toplumun diğer kesimlerinden çok daha az (archive.gov)
ABD'de beyazların koronavirüs yüzünden ölüm oranı, toplumun diğer kesimlerinden çok daha az (archive.gov)

Pazartesi günü sonuçları açıklanan araştırmaya göre, ABD'deki siyahiler ve Latinlerin önemli kısmı, bedavaya yapılacak olsa dahi koronavirüs aşısına mesafeli.
New York merkezli Langer Research tarafından 1-15 Eylül tarihlerinde bin 50 siyahi, 258 de Latin yetişkinle gerçekleştirilen bilimsel anketin sonuçları, ABD'nin önde gelen gazetelerinden Washington Post'ta yayımlandı. 
Afrika kökenli Amerikalıların yüzde 48'i bedavaya koronavirüs aşısı olmaya sıcak baktığını söylerken, Latinler için bu oran yüzde 66 oldu. 
Siyahilerin yüzde 14'ü, Latinlerinse yüzde 34'ü koronavirüs aşısının güvenli olduğuna inandıklarını ifade etti. 
Aşının koronavirüsten koruyacağına siyahilerin yüzde 18'i, Latinlerin de yüzde 40'ı inanıyor. 
Araştırmanın yazarları, özellikle aşının güvenliğine dair sorunun insanların aşıyı yaptırmaya yönelik eğilimlerini gösterdiğini vurguladı. 
ABD'de uzmanlar, toplumun büyük bir kısmını aşılamanın ulusal bağışıklığı sağlamada kritik bir rol oynayacağının altını çiziyor. Siyahiler ve Latinler koronavirüse karşı daha da büyük risk altında oldukları için, dezavantajlı konumda olan bu kesimlerin aşıya yönelik algısı toplum için kilit önem taşıyor. 
Harvard T.H. Chan Kamu Sağlığı Fakültesi'nin dekanı Michelle A. Williams, "İnsanların niye bu konuda kararsız kaldıklarını anlayıp bunu aşmalıyız" ifadesini kullandı. 

Diğer yandan aşıya yönelik şüpheler de temelsiz değil. Johns Hopkins Üniversitesi'nden sosyolog Alexandre White, "Bir tarafta aşı karşıtları ve onların temelsiz argümanları var ancak azınlıklarda tarihsel gerçekliğin tereddüte yol açtığını görüyoruz" dedi. 
White, geçmişte siyahilerin bedenlerinin onlardan izin alınmaksızın tıp okullarında araştırma için kullanıldığını ve kadınların kısırlaştırıldığını hatırlattı.
Sahadan gelen tepkiler de bu geçmişi hatırlatıyor:
Yeniden kobay olmayacağız.
Sırada en öne geçmeyeceğim, önce verileri görmek istiyorum.
Bunun bir başka Tuskegee deneyi olduğuna kesinlikle inanıyorum.
ABD yönetiminin frengi çalışması için sadece siyahileri kullandığı Tuskegee deneyi 1932'den 1972'ye kadar sürdürülmüş, ancak penisilinin hastalığı tedavi ettiği 1947'de herkes tarafından bilinmesine rağmen denekler bilinçli bir şekilde iyileştirilmemişti. 
1997'de, dönemin ABD Başkanı Bill Clinton onlarca kişinin hayatına mal olan deney için resmen özür dilemişti. 
Şimdi azınlıkların güvenini kazanmak için en etkili yolun, kendi toplumlarından çıkan başarılı kişilerin aşıyı tavsiye etmesi olduğuna inanılıyor.

Independent Türkçe, Washington Post



Kolombiya Devlet Başkanı, Washington'ın Venezuela'da bir "kokain fabrikasını" bombaladığını doğruladı

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)
Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)
TT

Kolombiya Devlet Başkanı, Washington'ın Venezuela'da bir "kokain fabrikasını" bombaladığını doğruladı

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)
Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro (AFP)

Kolombiya Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, ABD'nin Venezuela'nın batısındaki Maracaibo liman kentinde bir kokain fabrikasını bombaladığını iddia etti.

Başkan Donald Trump'ın Venezuela kıyılarına ilk kara saldırısını duyurmasının ardından X platformunda şunları yazdı (yerini belirtmeden): "Trump'ın Maracaibo'da bir fabrikayı bombaladığını biliyoruz ve orada kokain yapmak için koka macunu karıştırıldığından korkuyoruz."


Ukrayna: Rusya'nın Odessa'ya düzenlediği İHA saldırısında çocuklar ve siviller yaralandı

Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)
Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)
TT

Ukrayna: Rusya'nın Odessa'ya düzenlediği İHA saldırısında çocuklar ve siviller yaralandı

Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)
Odessa bölgesindeki liman altyapısını hedef alan Rus hava saldırısının ardından olay yerinde çalışan Ukraynalı kurtarma ekiplerine ait arşivim (EPA)

Ukrayna yetkilileri bu sabah erken saatlerde, Rusya'nın Odessa liman kentine gece saatlerinde düzenlediği insansız hava aracı (İHA) saldırısında çocukların yaralandığını bildirdi.

Askeri idare başkanı Serhiy Lysak, büyük ölçekli İHA saldırısının çok katlı iki konut binasını vurduğunu söyledi.

Lysak, saldırıda en az dört kişinin yaralandığını, bunların arasında yedi ay ile sekiz yaşları arasında üç çocuğun da bulunduğunu belirtti.

Lysak, saldırının ardından Telegram'da "Bu, Rusya'nın sivilleri hedef aldığının bir başka kanıtıdır" diye yazdı.

Ukrayna Hava Kuvvetleri, şehir yakınlarında İHA’ların yaklaştığı konusunda uyarıda bulundu ve tehdit nedeniyle hava saldırısı uyarıları yayınlandı.

Vali Oleh Kiper, Telegram üzerinden yaptığı bir paylaşımda, halka sakin kalmaları çağrısında bulundu. Ayrıca, bir lojistik şirketinin deposunda yangın çıktığını ve düşen molozların şehirdeki araçları tutuşturduğunu belirtti.


Dünyada ilk kez bir böcek türüne yasal hak tanındı

Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)
Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)
TT

Dünyada ilk kez bir böcek türüne yasal hak tanındı

Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)
Yerli halklar, Meliponini arılarının kendilerine gıda ve ilaç sağladığını söylüyor (Wikimedia Commons)

Dünyada ilk kez bir böcek türüne yasal haklar tanındı. Peru'da yaşayan bir arı grubunu kapsayan gelişme, koruma çalışmalarında önemli bir adıma işaret ediyor.

Amazon Ormanları'nda yaşayan Meliponini arı sınıfı, bal arısı (Apis mellifera) kuzenlerinden farklı olarak iğne taşımaz. 

Peru'nun yerli halkları tarafından Kolomb öncesi dönemden beri yetiştirilen bu arılar, yağmur ormanlarında polen taşıyıcı rolü üstlenerek biyoçeşitliliği ve ekosistemi korumada kilit rol oynuyor. 

Grubun bilinen 500 türünün yaklaşık yarısı Amazon'da yaşıyor ve kakao, kahve ve avokado gibi bitkileri de içeren floranın yüzde 80'inden fazlasının tozlaşmasında rol oynuyor.

Ancak Meliponini arıları iklim krizi, ormansızlaşma, pestisit kullanımı ve  diğer arı türleriyle rekabet yüzünden ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 

Peru'nun iki belediyesinde kabul edilen yasalar artık bu böceklerin sağlıklı ekosistemlerde yaşama, üreme ve gelişme haklarını garanti altına alıyor.

Bu iğnesiz arıların yasal haklar elde etmesi, kimyasal biyolog Rosa Vásquez Espinoza'nın yerli halklarla birlikte yıllar süren çalışmaları sayesinde mümkün oldu.

Kovid-19 pandemisinde yerli halklar ilaç bulamadıklarında bu arıların balını kullanıyordu. Bir meslektaşının ricası üzerine 2020'de balı inceleyen Espinoza çarpıcı sonuçlarla karşılaştı.

Guardian'a konuşan bilim insanı "Yüzlerce tıbbi molekül gördüm, tedavi potansiyeli taşıdığı bilinen moleküller" diyerek ekliyor: 

 Üstelik çeşitlilik de gerçekten çok fazlaydı. Bu moleküllerin antiinflamatuvar, antiviral, antibakteriyel, antioksidan, hatta kanser önleyici etkileri olduğu biliniyor.

Bu nedenle saha çalışmalarını genişleten araştırmacı, yerli halktan uzmanlarla birlikte ormanın derinlerine keşif gezileri düzenledi. Nesillerdir devam eden geleneksel arıcılık yöntemlerini kaydettiler.

Ancak kısa süre sonra ciddi bir sorun olduğu fark edildi: Arıcılar, eskiden arı kolonilerini yarım saatte bulurken, artık saatler sürüyordu.

Espinoza, "Farklı topluluk üyeleriyle konuşuyorduk ve ilk söyledikleri 'Artık arılarımı göremiyorum' oldu" diye anlatıyor.

Biyoloğun yaptığı çalışmada, endüstriyel çiftliklerden uzak bölgelerdeki arıların bile balında pestisit izlerine rastlandı.

Meliponini arılarının korumaya ihtiyaç duyduğuna karar veren Espinoza ve meslektaşları, ilk olarak bu hayvanların tanınması için çaba gösterdi.

Araştırmaları sayesinde 2024'te, Meliponini arılarını Peru'ya özgü yerli türler olarak resmen tanıyan bir yasa kabul edildi. Peru yasaları yerli türlerin korunmasını gerektirdiği için bu kritik bir adımdı.

Daha sonra bu yıl ekimde Satipo, 22 Aralık Pazartesi de Nauta belediyeleri dünyada bir ilke imza atarak bu böcekleri yasal hak sahibi olarak tanımladı. 

Earth Law Center'ın Latin Amerika direktörü ve kampanyanın parçası olan Constanza Prieto gelişmeyi şöyle değerlendiriyor: 

Bu yönetmelik, doğayla ilişkimizde bir dönüm noktası: Meliponini arılarını görünür kılıyor, onları hak sahibi özneler olarak tanıyor ve ekosistemlerin korunmasında temel rol oynadıklarını onaylıyor.

Hukuk uzmanları yeni yasaların habitat restorasyonunu, daha sıkı pestisit kontrollerini ve genişletilmiş araştırmaları zorunlu kılabileceğini söylüyor.

Düzenlemeyi Peru genelinde uygulamaya koymak için bir imza kampanyası düzenlenirken, Bolivya, Hollanda ve ABD gibi ülkelerdeki koruma grupları da kendi bölgelerindeki arılar için benzer yasal yaklaşımları inceliyor.

Independent Türkçe, Guardian, Interesting Engineering