Somali, Trump yönetiminin ABD güçlerini geri çekme planından endişeli

12 Haziran 2018’de Somali’de öldürülen bir meslektaşlarının cenazesini nakleden ABD askerleri. (AP)

Washington yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump’ın görev süresi sona ermeden önce binlerce kuvvetini Somali’den geri çekmeye yöneldi. AP’nin haberine göre uzmanlar, sözkonusu adım için ‘olabilecek en kötü zamanlama’ değerlendirmesinde bulundular.
CNN, geçen çarşamba günü ABD istihbaratına bağlı bir subayın Somali’de öldürüldüğünü duyurdu. Kanal, isminin açıklanmasını istemeyen bir yetkiliden aktardığı haberde bir subayın da yaralandığı bilgisini verdi. Ancak subayın kimliğini açıklamadı.
Somali, savaş ağalarından El-Kaide ile bağlantılı Eş-Şebab Hareketi’ne, DEAŞ ile bağlantılı terör grubuna kadar 30 yıl süren bir kaosa tanık oldu. Örgütler ülkenin parçalanmasına neden oldu. ABD Büyükelçiliği, diplomatlar ve personellerin ülkeden çıkmasından 28 yıl sonra, geçen yıl Somali’ye geri döndüler.
Somali, cumhurbaşkanlığını ve parlamentoyu kimin yöneteceğini belirlemek amacıyla gelecek birkaç hafta içerisinde başlayacak hararetli bir seçim sürecinde. Birleşmiş Milletler (BM) uzmanları, 5 bin ila 10 bin arasında savaşçıyı kapsayan ve şirketler ile sivillerden gasp edilen paralarla mali destek sağlayan eş-Şebab hareketinin bomba yapma becerilerini geliştirmeye çalıştığını aktardılar.  
Diğer 19 bin personele sahip Afrika Birliği Somali Misyonu (AMISOM), ‘güvenliğin tüm sorumluluğunu üstlenmeye hazır olmadığı’ açıklamasında bulunan ülkeden geri çekilmeye başladı. ABD Başkanı Donald Trump’ın Afganistan ve Irak ile ilgili verdiği geri çekilme emirlerinin ardından Somali’de konuşlanmış ABD güçleri için de aynı talimatı verip vermeyeceği ya da ocak ayında görevden ayrılıncaya kadar durumun değişip değişmeyeceği ise henüz belli değil. Ancak Cibuti ve Kenya’dan gelen Eş-Şebab ve DEAŞ savaşçılarına karşı Somali'de ABD insansız hava aracı saldırılarının durumun ciddiye alındığını gösterdiği kaydedildi. Eş-Şebab, bu yılın başlarında ABD güçlerine karşı ölümcül bir saldırı gerçekleştirmişti.
Diğer yandan Savunma Bakanlığı Genel Müfettişi tarafından çarşamba günü yapılan bir açıklaya göre Eş-Şebab hareketi, bölgedeki ABD çıkarlarına yönelik saldırılara odaklanırken, Afrika’daki ABD liderliği ise bu yıl ‘keskin bir değişim’ ile karşı karşıya kaldı. Bakanlık, Eş-Şebab’ın Afrika’daki en tehlikeli örgüt olduğu görüşünde.

Terörizmle mücadele
Ulusal güvenlik konularında başbakana danışmanlık yapan, ‘AMISOM’ liderinin özel danışmanı görevini sürdüren Somalili Uzmanı Samira Gayed, CNN’e verdiği röportajda şunları söyledi:
“İlk olarak bu konu, Somali güvenlik sektörü için felakettir. ‘Neden şimdi?’ sorusunun da sebebi budur. Özellikle son 3,5 yılda Somali güvenlik sektörü büyük bir gelişmeye tanık oldu ve ABD ile yakın bir iş birliği kurmak için uğraştı.”
Gayed, son olumlu gelişmelerin Washington’ın askeri planların geliştirilmesine yardım ederek ABD ve Somali hükümetleri arasında bir ‘savaş konseyi’ inşa edilmesini de kapsadığını belirtti. “Bunlara, Somali liderliğindeki operasyonlar diyoruz. Ancak ABD aslında bizi yakından destekliyor” ifadelerini kullanan yetkili, ABD ordusunun şu an yaklaşık bin askerden oluşan, istihbarat ve koruma sağlayan ‘Danab’ isimli elit bir Somali gücünü eğittiği bilgisini paylaştı. “Danab genişliyordu. Bu nedenle bu haber son derece şok edici görünüyor. Ama şu an böyle bir plana devam etmek gerçekten mümkün mü?” diye sordu.
Diğer yandan ABD ordusu, Danab birliklerinin Somali’deki 5 eyaletten 4’ünde faaliyet gösterdiğini duyurdu. Ordu, Somali Ulusal Ordusu’nun 30 Eylül’de sona eren ve 3 ay için başlattığı saldırıların yaklaşık yüzde 80’inin başarıya ulaştığını, neredeyse tüm saldırıların Eş-Şebab’a karşı yürütüldüğünü bildirdi.
Uluslararası Kriz Grubu’ndan analist Ömer Mahmud, Danab kuvvetlerinin, Somali güçlerinin ‘daha uygun ve daha az aşiret odaklı’ nasıl geliştirilebileceğine dair bir model doğrultusunda faaliyet gösterdiğini belirtti.
Aynı şekilde ABD kuvvetlerinin Somali’den çekilmesi, ülkenin kuzeyinde DEAŞ’a bağlı yüzlerce savaşçıdan oluşan küçük kuruluşların yanı sıra Eş-Şebab hareketi içerisinde bir kazanım olarak görülüyor. Mahmud konuya dair, “Eş-Şebab hareketi açısından yalnızca kararlılığa ihtiyaç var. Afganistan’da Taliban ile olası müzakerelere girme ihtiyacını da sorgulayabilirler” dedi.
Ulusal güvenlik uzmanı Gayed ise konuya dair yaptığı değerlendirmede Eş-Şebab’ın mesajlarının, her zaman bu radikalizm yanlısı grupların iktidarda kalacağını ve dış güçlerin nihayetinde ayrılacağını gösterdiğini  vurguladı. ABD’nin geri çekilmesinin buna hizmet edeceğini belirten Gayed, geri çekilmenin Rusya ve Çin gibi diğer güçlerin önünü açacak olmasına rağmen başka hiçbir ülkenin katılımının ABD ordusunun yerini  almasının beklenmediğini vurguladı. Samira Gayed, Somali’de ayrıca Türk kuvvetleri tarafından eğitilmiş yaklaşık bin 500 özel kuvvet olduğuna da dikkat çekti.

Güvenlik
Brookings Enstitüsü’ünden Afrika Güvenlik Girişimi Direktörü Vanda Felbab-Brown, bu hafta video konferans aracılığıyla katıldığı bir faaliyette ABD güçleri olmadan Eş-Şebab’ın Afrika Birliği kuvvetlerini daha kolay yeneceği uyarısında bulundu. Komşu çatışmasının Somali’den daha fazla Etiyopya gücünün çekilmesine yönelik oluşturduğu baskıyla ABD kuvvetlerinin geri çekilmesinin, ‘aslında mümkün olan en kötü zamanda geldiğini’ vurguladı.
Gayed ise ABD kuvvetlerinin AMISOM’a sağladığı desteğin son derece büyük ve önemli olduğunu söyledi. Yetkili, Afrika Birliği güçlerinin gelecek yılın sonlarında geri çekilmesinin de zamanlama olarak oldukça kötü olduğunu dile getirdi.
Diğer yandan ABD Savunma Bakanlığı Genel Müfettişi tarafından yapılan açıklamaya göre Washington, Somali’deki güçlerinin ‘gelecek yıl ülkede güvenliği’ devralma planında belirlenen yoldan sapma yaşandığını bildirdi.
Açıklamada, Somali güçlerinin Eş-Şebab tehdidini tek başına kontrol altına alamayacağı uyarısı yapıldı. Ayrıca finansal destek için halen uluslararası topluma bağımlı oldukları, ‘bazen aylarca maaşlarını alamadıkları’ belirtildi.