İngiltere’de hayalet gölde sürpriz keşif: Grass-poly çiçeği   

Çiçekli pembe bitki (AP)
Çiçekli pembe bitki (AP)
TT

İngiltere’de hayalet gölde sürpriz keşif: Grass-poly çiçeği   

Çiçekli pembe bitki (AP)
Çiçekli pembe bitki (AP)

İngiltere'nin Norfolk şehrinde "Hayalet Göleti" olarak bilinen eski, tarım sulaması yapılan bir göletin kıyısında  grass-poly (Lythrum hyssopifolia) olarak bilinen pembe çiçekli bir bitki bulundu. Bu gizemli bitki türü, tohumları çamura batıp yok olduktan sonra göletin restorasyonu sırasında yeniden açığa çıktı.
Bilim insanları, mevcut restorasyon çabalarının ve çevre bakımının, unutulmuş diğer bitki türlerinin geri dönüşüne neden olabileceğini söylüyor.
Şarku’l Avsat’ın BBC’den aktardığı habere göre, University College London'da (UCL) öğretim görevlisi olan Prof. Dr. Carl Sayre, yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle ilk ulusal karantinadan kısa bir süre sonra Haydon'daki göletin temizlenmesi sırasında yukarıda belirtilen bitkiyi bulmuştu.
Prof. Dr. Sayre daha önce bu tür bitkiler görmemişti ve yerel botanikçi Dr. Joe Parmenter'a göndermek için hemen fotoğraflarını çekti. Parmenter bitkiyi, Birleşik Krallık'ta yetişen en nadir bitkilerden biri olan grass-poly (Lythrum hyssopifolia) olarak tanımlıyor.
Prof. Dr. Sayre, "Çok güzel bir bitki, gölette bu bitkilerden sadece birkaçını bulduk, ancak yok olmadığını öğrendiğiniz bu bitki grubunu yetiştirmeyi, korumayı ve yaşam alanlarını genişletmeyi umuyoruz" şeklinde konuştu.
Grass-poly çiçeğinin fotoğrafı kendisine geldiğinde çok heyecanlandığını İfade eden Dr. Joe Parmenter: “Onu Norfolk'ta görmeyi hiç beklemiyordum, bu çok istisnai bir keşif. Fotoğrafı gördüm ve hemen bu bitkinin tam olarak ne olduğunu bildiğimi düşündüm" dedi.
Norfolk'ta grass-poly’nin (Lythrum hyssopifolia)  kaydedilen son keşfi yüz yılı aşkın bir süre önceydi.
Birleşik Krallık’taki diğer bölgelerin, göletlerde ve bataklıklar yetişen birkaç bitki popülasyonu daha bulunmuştur.
Haydon'da grass-poly bitkisinin tohumları bir zaman kapsülü gibi çamura gömülü olarak keşfedilmeyi bekliyordu. Göleti eski haline getirmek için söğüt çalıları çıkarıldığında, göletin toprağı rahatsız oldu ve bu olay güneş ışığının toprağa ulaşıp tohumları tekrar filizlendirmesine yol açtı.
UCL Gölet Bakım ve Restorasyon Araştırma Grubu üyesi Prof. Dr. Sayre, "Oksijen yok ve atmosfer çok karanlık, bu da tohumları korumak için ideal.” ifadelerini kullandı. Bu keşif, neslinin tükendiğine inanılan bitkilerin iyi korunarak tekrar hayata döndürülebileceğini gösteriyor.



Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çin’de bunama vakaları neden daha hızlı artıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Bilim insanları, Çin'de Alzheimer hastalığıyla diğer demans türlerinin orantısız bir sağlık yükü oluşturduğu ve vaka oranlarının küresel ortalamadan daha hızlı arttığı uyarısını yaptı.

Çarşamba günü PLOS One adlı akademik dergide yayımlanan yeni araştırma, ülkede demansı mümkün olduğunca erken önlemek için acil ve etkili müdahalelerin uygulanması çağrısında bulunuyor.

Alzheimer ve diğer demans türleri, (ADD; Alzheimer Dissease and Demantia / Alzheimer Hastalığı ve Demans), dünya çapında artan oranlarla giderek daha ciddi bir nörolojik sağlık sorunu haline geliyor.

Ancak bilim insanları, özellikle Çin'deki bunamaların gerçek hastalık yükü ve risk faktörlerinin yeterince anlaşılmadığını söylüyor.

Mevcut çalışmada araştırmacılar, Dünya Bankası ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar tarafından başlatılan halka açık veri tabanı Küresel Hastalık Yükü'nden (GBD) alınan, 30 yıldan uzun süreye yayılan küresel sağlık verilerini analiz etti.

Veri tabanı, 204 ülke ve bölgede 370’in üzerinde hastalık ve sağlık sorunuyla bunlara karşılık gelen 88 risk faktörü hakkında veri içeriyor.

1990'la 2021 arasındaki son analizlere dayanarak bilim insanları, Çin'de demans vakalarının üç katına, küresel vakalarınsa iki katına çıktığını tespit etti.

"ADD, küresel hastalık yükü en ağır hastalıklardan biri. Çin'de ve küresel olarak ADD'nin hastalık yükü 1990'dan 2021'e kadar yıldan yıla arttı" diye yazdılar.

Çalışmada, "2021'e gelindiğinde, Çin'in hastalık yükü üç kat artarken, küresel hastalık yükü iki katına çıktı" dendi.

y6u78ı9
ADD'nin 1990-2021 küresel hastalık yükü haritası. İki cinsiyet ve tüm yaşlar için 100 bin kişi başına düşen ölümlerdeki yıllık değişim (Liu, Geng., 2025, PLOS One)

Kısmen daha uzun yaşam süreleri nedeniyle kadınların erkeklere kıyasla demansın genel yükünü daha fazla taşıdığı tespit edildi.

Ancak araştırmacılar, erkeklerin bu hastalıktan ölüm oranlarının biraz daha yüksek olduğunu söylüyor.

Gelecek 15 yıl için eğilimleri tahmin eden bilim insanları, daha etkili müdahaleler yapılmadığı takdirde demans oranlarının özellikle Çin'de artmaya devam edeceği uyarısını yapıyor.

Araştırmacılar, diyabet gibi hastalıklardan kaynaklanan yüksek kan şekerinin Çin de dahil dünya genelinde demans için önde gelen risk faktörü olduğunu, bunu sigara ve yüksek vücut ağırlığının izlediğini söylüyor.

"Sigara, yüksek açlık kan şekeri düzeyleri ve yüksek vücut kitle indeksi, aralarında yüksek açlık plazma glukozunun baskın konuma sahip olduğu üç ana risk faktörü" diye yazdılar.

Bilim insanları Çin'de demans vakalarındaki artışın büyük ölçüde nüfus artışı ve değişen yaş demografisine bağlı olabileceğinden şüpheleniyor.

"Gelişen bir ülke olarak Çin, ekonomik dönüşüm ve yaşam tarzındaki büyük değişiklikler nedeniyle diyabet hastalarının sayısında önemli bir artış yaşadı" diye yazdılar.

Araştırmacılar, demans vakalarındaki artışı yavaşlatmak adına özellikle yaşlı yetişkinler arasında yüksek kan şekeri ve sigara kullanımının azaltılması için çaba gösterilmesi çağrısında bulunuyor.

Erken müdahalenin klinik hedeflerine ulaşmak için cinsiyete özgü risk faktörlerini hedef alan müdahalelere ihtiyaç duyulacağını belirtiyorlar.

Independent Türkçe