‘Timsah insanlar’ efsanesi Orta Afrika’da katillerin işine yarıyor

Orta Afrika’daki silahlı adamlar (AFP-Arşiv)
Orta Afrika’daki silahlı adamlar (AFP-Arşiv)
TT

‘Timsah insanlar’ efsanesi Orta Afrika’da katillerin işine yarıyor

Orta Afrika’daki silahlı adamlar (AFP-Arşiv)
Orta Afrika’daki silahlı adamlar (AFP-Arşiv)

Afrika kıtasında bulunan Orta Afrika Cumhuriyeti’nde balıkçıların Ubangi Nehri kıyısında bir hafta içinde 3 ceset bulması bölge halkı arasında korku ve spekülasyona neden oldu.
AFP’ye göre bölgede insani yardım çalışmasına görev alan kaynaklar, nehirde bulunan cesetlerin başlarının kesik, ellerinin kelepçeli ve çuvallara sarılmış bir halde bulunduklarını bildirdi.
Basında geniş yer bulan bu korkunç haber halk arasında endişeyi körükleyerek, geleneksel ritüeller bağlamında işlenen suçlar, hesaplaşma ve diğer varsayımlar hakkında söylentilere kapı açtı. Ancak cinayetlere ilişkin ilk şüpheli, ülkede uzun zamandır dillerde olan ve ‘Talimbi’ olarak adlandırılan ‘Timsah insanlar’ oldu.
Bazıları Talimbi’nin sürüngenlere dönüşen insanlar olduğunu söylerken, bir diğer kısım ise nehir kıyısından hiç ayrılmadan güçlerini kullanabilen büyücüler olduklarına inanıyor.
Her iki durumda da Talimbi’nin kurbanlarını nehir yüzeyinin altına çekip işledikleri bir suça ilişkin ceza olarak öldürdüğü düşünülüyor.
Yurtdışında eğitim görmüş insanlar da dahil olmak üzere, ülkenin başkenti Bangui sakinleri arasında Talimbi korkusu kök salmış durumda.
İnsanlar, cesetler üzerinde bulunan yaraların, kurbanların sözde işledikleri suç için ipuçları olduğuna inanıyor.
Bangui’de yaşayan bir balıkçı, “Çok konuşanları cezalandırmak için dilleri kesilir. Zina yapanların cinsel organı, söz dinlemeyenlerin de kulakları kesilir” dedi.
Afrika büyücülüğünde uzman olan antropolog Aleksandra Cimpric, Talimbi efsanesinin ülkede ‘iyi davranış ve ahlak kurallarını’ düzenlemek için yankılandığını söyledi.
Yoksulluk, yolsuzluk ve iç savaşların harap ettiği bir ülkede yargı sistemi ciddi eksikliklerle boğuşurken, Talimbi’nin insanların haksız yere suçlanmayacağı kendi mahkemeleri olduğu kabul ediliyor.
Orta Afrika Ruhani Şifacılar Derneği başkanı Jean-Claude Beta, “Talimbi insanın suçlu olup olmadığını öğrenmek için suya bir çubuk veya bitki atar. Yüzüyorsa, suçlama bir yalandır. Ancak batarsa, Talimbi cezasını verir ve kurban mistik bir şekilde nehir kıyısına çağırılır. Çağrıldığınızda, 60 mil uzakta olsanız bile suya çekilirsiniz. Çareniz yok ölürsünüz” sözleri ile bu efsaneye inandığını dile getirdi.
Ancak bazılarına göre, timsah insanlardan korkmak o kadar yerleşik ki, bu katiller için kolay bir çözüm sunuyor.
Orta Afrika İnsan Hakları Derneği Başkanı ve eski bir savcı olan Joseph Bindumi, katillerin bu efsaneye sığınarak öldürdükleri kişileri nehre attığına dikkat çekti.
Bindumi, “Cehalet yayıldığında kural oluyor. Bu kurala karşı çıkanlar da toplum tarafından fiilen reddediliyor” dedi.



Enstrüman çalmak, beynin yaşlanmasını önleyebilir mi?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Enstrüman çalmak, beynin yaşlanmasını önleyebilir mi?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Yeni araştırma, müzik aleti çalmanın beyni yaşa bağlı gerilemeye karşı koruyabileceğini öne sürdü.

PLOS Biology adlı akademik dergide yayımlanan çalışmaya göre, uzun süreli müzik eğitimi almış yaşlı yetişkinler gürültülü ortamlarda konuşulanları daha iyi anlayabildi ve beyinlerindeki bağlantı örüntüleri gençlerinkine daha yakındı.

Kanada'daki Baycrest Araştırma ve Eğitim Akademisi'yle Çin Bilimler Akademisi'nden araştırmacılar, 25 yaşlı müzisyen, müzisyen olmayan 25 yaşlı ve müzisyen olmayan 24 gencin beyin aktivitesini fonksiyonel MRI taramalarıyle karşılaştırdı.

Katılımcılardan, arka plan gürültüsü varken heceleri tanımlamaları istendi. Bu, genelde yaşlandıkça zorlaşan bir kabiliyet.

Müzisyen olmayan yaşlılar nöral aktivite ve bağlantı düzeyinde yaşa bağlı olağan artışı gösterirken (beynin gerilemeyi telafi etmek için daha fazla çaba sarf ettiğinin bir göstergesi) yaşlı müzisyenlerdeki örüntü "gençlerinkine daha çok benziyordu".

Çalışmaya göre, belirli beyin ağlarındaki bağlantıların gücü de gürültülü ortamdaki konuşmayı anlamakta daha iyi performansla ilişkiliydi.

Bulgular, araştırmacıların "İlerlememe Artışı" adını verdiği hipotezi destekliyor. Bu, müzik eğitimi yoluyla oluşturulan bilişsel rezervin, beynin yalnızca kaybı telafi etmesi yerine, daha genç işlevsel özelliklerini korumasını sağladığı durum.

Araştırmanın ortak yazarı Dr. Yi Du şunları söyledi:

Tıpkı iyi akort edilmiş enstrümanın duyulması için daha yüksek sesle çalınmasına gerek olmaması gibi, yaşlı müzisyenlerin beyinleri de yıllarca süren eğitim sayesinde ince akort edilmiş halde kalıyor. Çalışmamız, bu müzik deneyiminin bilişsel rezerv oluşturduğunu ve gürültülü yerlerde konuşmayı anlamaya çalışırken beyinlerinin yaşlanmayla birlikte ortaya çıkan aşırı çabadan kaçınabildiğini gösteriyor.

Yazarlar, çalışmanın neden sonuç ilişkisini kanıtlayamasa da müzik eğitimi, yüksek öğrenim ve çift dillilik gibi olumlu yaşam tarzı tercihlerinin beynin yaşlanma süreciyle daha iyi başa çıkmasını sağlayabileceğine dair artan kanıtlara katkıda bulunduğunu söyledi.

Araştırmanın bir diğer ortak yazarı Dr. Lei Zhang ise şunları ekledi:

Olumlu bir yaşam tarzı, yaşlı yetişkinlerin bilişsel yaşlanmayla daha iyi başa çıkmasını sağlıyor. Bir enstrüman öğrenmek gibi ödüllendirici bir hobi edinmek ve buna bağlı kalmak için hiçbir zaman geç değildir.

Bilim insanları şimdi egzersiz ve çok dillilik gibi diğer faaliyetlerin de benzer faydalar sağlayıp sağlamayacağını araştırmayı planlıyor.

Independent Türkçe