Çin'in Ruhani hükümeti ile ‘stratejik ortaklığa’ ilgisi azaldı

İran milletvekili, Biden ile muhafazakarlar arasında müzakere olasılığına uzak bakmıyor

İran rejim lideri Ayetullah Ali Hamaney'in resmi internet sitesinde yayınlanan fotoğrafta, Hamaney Ocak 2016'da Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’i ağırlıyor

İranlı bir milletvekili, Hasan Ruhani hükümeti ile 25 yıllık bir stratejik anlaşma imzalamak ile pek ilgilenmeyen Çin'in önümüzdeki Ağustos ayı başlarında resmi görevlerine başlayacak olan yeni İran hükümetini beklediğini açıkladı.
Çin ve İran, ekonomi ve güvenlik ortaklığı anlaşması imzalamak için istişarelerde bulunarak, medyanın 400 milyar dolar değerinde olduğunu tahmin ettiği Çin yatırımlarının İran'a akışının yolunu açmıştı.
New York Times’ın geçtiğimiz Temmuz ayında yayınlanan ve anlaşma taslağına dayanan haberinde, İran’daki bankacılık, telekomünikasyon, limanlar ve demiryolları sektörlerinde Çin varlığının genişleyeceği, aynı zamanda başka onlarca projenin gerçekleştirileceği, karşılığında ise 20 yıl süreyle düzenli İran petrolünün sağlanacağı öngörülmüştü.
Ordu, araştırma, silah geliştirme ve istihbarat alanlarındaki iş birliğinin artırılmasına kapısını açan söz konusu anlaşma; Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in İran Dini Lideri Ali Hamaney ile gerçekleştirdiği görüşmede Tahran'a ilk kez sunduğu bir Çin girişimi sayılıyor. Ardından İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, geçtiğimiz Temmuz ayında yaptığı açıklamada, Hasan Ruhani hükümetinin anlaşma kapsamında adım atma niyetini doğrulamıştı.
Milletvekili Feda Hüseyin Maleki, İran hükümeti çevrelerine yakın olan ‘Seçim’ web sitesine yaptığı açıklamada “25 yıllık ortaklık anlaşması kapsamında Çin de dahil olmak üzere bazı ülkeler, buna daha sonra da devam edebileceğini umuyor ve varsayıyor. Çinliler, anlaşmayı mevcut hükümet ile uygulamak istemiyorlar. Muhafazakar olacağını düşündükleri bir sonraki hükümeti bekliyorlar” ifadelerini kullandı.
Hamaney’in dış politika danışmanı Ali Ekber Velayeti’ye yakınlığı ile bilinen Farhikhtegan Daily gazetesinin 22 Ekim’deki haberinde, “Çinliler, iktidar yapısı ve rejimle iş birliğinin hükümetten daha iyi olduğu sonucuna vardı” ifadeleri kullanılmış; Pekin'in ortaklık anlaşmasını sonuçlandırmadan önce tüm rejimle bir anlaşmaya varmak istediğine işaret edilmişti.
Özellikle de nükleer anlaşmanın imzalanması ardından İran'ın Avrupalı ​​şirketlere açılımı ve Tahran'ın Pekin ile petrol projelerinden çekilmesinin ardından Pekin'in anlaşmanın ilerlemesindeki gecikmenin Ruhani hükümetinin stratejik ilişkileri ilerletme niyetine ilişkin şüphelerinden kaynaklandığına değinen gazete, Çin tarafının İran'ın geri adım atışından rahatsızlık duyduğunu öne sürmüştü.
Feda Maleki ise dün yaptığı açıklamada “Büyük sorunları ve ulusal çıkarları reformculardan daha ciddiye alan muhafazakarlar, daha az hata yapmaya ya da yapmamaya isteklidirler; bu bir gerçektir. Bugün ülkenin içerisinde bulunduğu durum pek iç açıcı değil, halkımız ise iyi bir ruh halinde değil. Geçinmek zor, genç işsizliği ise katlanılmaz derecelerde. Ilımlı ve reformist hükümetin yalnızca iyi bir takipçi olması ve çifte standartta bulunması talihsiz bir durum” ifadelerine başvurdu.
Muhafazakarların ABD ile bir müzakere masasına oturmaya açık olduğuna dair haberlerin aksini iddia etmeyen Feda Maleki, siyasi grup ve partilerin bu konu üzerine ‘tartıştığını’ söyleyerek “Zirâ bu mesele, ulusal çıkarlarla ilgilidir. Dolayısıyla muhafazakarlar ve reformistler bu alandaki kırmızı çizgileri aşmamalıdır” ifadelerine başvurdu.
Seçilmiş ABD Başkanı Joe Biden ile muhafazakarlar arasındaki müzakere arzusunun da masada olduğunu, bu konuda göstergeler olduğunu söyleyen milletvekili, şöyle devam etti:
“Bizim için önemli olan şu: ABD’liler neyi müzakere etmek istiyor? Kararları nükleer anlaşmayı müzakere etmekse bunu kabul etmeyeceğiz. Öncelikle nükleer anlaşmadaki gecikmiş vaatlerinin tazmini hakkında konuşmalılar, çünkü nükleer anlaşma dosyası temelde kapatıldı; yani müzakere etmenin bir anlamı yok. Şayet müzakere konusu başka alanlardaysa, İran'ın müzakereleri kabul edip etmeyeceği yönündeki tutumunu dile getirmesi için açık olmalılar.”