Sudan Başbakanı Hamduk, ordunun sınırları ve anayasayı korumaya hazır olduğunu belirttihttps://turkish.aawsat.com/home/article/2716681/sudan-ba%C5%9Fbakan%C4%B1-hamduk-ordunun-s%C4%B1n%C4%B1rlar%C4%B1-ve-anayasay%C4%B1-korumaya-haz%C4%B1r-oldu%C4%9Funu
Sudan Başbakanı Hamduk, ordunun sınırları ve anayasayı korumaya hazır olduğunu belirtti
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk (Getty Images)
Hartum/Ahmed Yunus
TT
TT
Sudan Başbakanı Hamduk, ordunun sınırları ve anayasayı korumaya hazır olduğunu belirtti
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk (Getty Images)
Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk, Sudan Silahlı Kuvvetleri’nin güvenliği korumaya, anayasayı, demokrasiyi ve ülke sınırlarını korumada etkin rol oynamaya hazır olduğunu vurguladı. Etiyopya güçleriyle doğu sınırlarında yaşanan çatışmaya ilişkin ilk açıklamasında, ülkenin şehitlerine rahmet dileyerek onları "kutsal görev şehitleri" olarak nitelendiren Hamduk, önceliğin barış ve geçiş yönetiminin yapılarının oluşumu olduğunu belirtti.
Sudan'ın bağımsızlığının 65. yıldönümü münasebetiyle dün vatandaşlara seslenen Hamduk, "Tarih boyunca şehit edilen tüm silahlı kuvvetlerden şehitlere rahmet diliyoruz. Ülkenin sınırlarını korumak için kutsal görevlerini yerine getiren doğu sınırlarımızdaki cesur askerlerimizi selamlıyoruz" dedi. Hamduk açıklamasında, diktatör rejimlerin silahlı kuvvetler üzerindeki rolünü eleştirerek, bunun Sudan'ın çevreden izole edilmesine, egemenliğini yitirmesine ve uluslararası güçlerin (Birleşmiş Milletler-Afrika Birliği Darfur Misyonu UNAMID) ülkeye girişine yol açtığını belirtti.
Silahlı kuvvetlerin Darfur bölgesinden çekilmeye başlayan uluslararası barış güçlerinin yerini almak için hayatları ve sivilleri korumak amacıyla ileri bir hazırlık aşamasına ulaştığını açıklayan Hamduk, “Güvenliği ve barışı korumak için ulusal bir mekanizma oluşturuldu. UNAMİD’in ülkemizden çekilmesiyle Darfur'da, BM Şartı'nın askeri güç kullanımına izin veren 7. bölümü kapsamında uluslararası güçlerin ülkemizde bulunması durumunu aştık” diye konuştu. Kanun dışı infazları, zorla kaçırma ve işkenceyi durdurmak, ırkçılığı, bölgeciliği ve olumsuz ayrımcılığı reddetmek için çalışma sözü veren Hamduk, bu hedefleri hükümetine rehberlik eden pusula olarak nitelendirerek, "Dünyaya ulaşacak mesaj, Sudanlıların ulusal davayla meşgul olduklarıdır" dedi.
Başbakan Hamduk, zihinler açık kaldığı ve barış amacına inandığı sürece barışa ulaşma fırsatının arttığını, mülteci ve yerinden edilmişlere uygun yaşam koşullarının mevcut olduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Geçiş döneminin öncelikleri arasında en önemli önceliğin barışı sağlamak olduğuna dair tutumumuz değişmedi. Süreci tamamlamak için yalnızca ulusal çıkarları hedefleyerek Abdulaziz el-Hılu liderliğindeki Sudan Halk Kurtuluş Hareketi-Kuzey (SPLM-N) örgütü ve Abdulvahid Nur liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi (SLM/AM) ile görüşmelere devam etmek için taahhütte bulunduk.”
İşkenceye ve zalimane veya aşağılayıcı cezalara karşı ve zorla kaçırmanın önlenmesine ilişkin Uluslararası Sözleşme'nin Sudanlılar tarafından onaylandığını açıklayan Hamduk, bunun Bakanlar Kurulu ile Egemenlik Konseyi arasındaki ortak toplantıda onay beklediğini söyledi.
Hamduk ayrıca, barışı ve güvenliği sağlamak, sivillerin savunması ve barışı koruma görevini üstlenmek için ulusal mekanizmanın oluşumunu ve demokratik geçişi, barışı desteklemek, kalkınma ve yeniden yapılanmaya katkıda bulunmak için görevlendirilen BM misyonu UNAMID'in yerini aldıklarını duyurdu.
En büyük ekonomik zorluk
Ülkenin karşı karşıya olduğu ekonomik zorluğu "en büyük zorluk" olarak değerlendiren Hamduk, "Ekonomik durumu ele almak için ısrarlı girişimler oldu ve şimdi krizlere sürdürülebilir çözümler sunarak yeni yılda atılımlar başlatmaya dair yenilenen umutlar var" dedi. Hamduk, 2021 bütçesinin barış, sağlık ve koronavirüs salgını ile mücadeleye odaklandığını ve genç istihdamı ve öz kaynaklarla gelirleri en üst düzeye çıkarmayı hedeflediğini vurguladı.
Sudan'ın terörizme sponsor olan ülkeler listesinden çıkarılmasını Sudan'daki yatırımların kapısını açan bir teşvik olarak değerlendiren Hamduk, “Bu yılın başlarında Sudan bir dizi büyük uluslararası şirketin ülkeye girişine şahit olacak. Ayrıca dış borçlardan muaf tutulma işlemleri başlatıldı. Bu, Sudan'ın kalkınma ve uygulama için gerekli finansmanı elde etmesini ve Sudan’ın 5 yıllık kalkınma planını uygulamasını sağlayacak” dedi.
Son olarak Hamduk, geçiş sürecinin önümüzdeki günlerde sürdürülebilir demokrasiye ulaşma, devrimin özgürlük, barış ve adalet sloganlarını gerçekleştirme, Bakanlar Kurulu ve Egemen Konsey dahil olmak üzere geçiş yönetiminin yapılarını tamamlama, komisyonlar oluşturma ve Geçiş Yasama Konseyi'ni oluşturma konusunda ilerleyip hedeflerine ulaşacağına dair taahhütte bulundu.
Cumhurbaşkanlığı Sarayı içindeki Suriye Ulusal Diyalog Konferansıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5116737-cumhurba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-saray%C4%B1-i%C3%A7indeki-suriye-ulusal-diyalog-konferans%C4%B1
Cumhurbaşkanlığı Sarayı içindeki Suriye Ulusal Diyalog Konferansı
Suriye Cumhurbaşkanlığı'nın resmi konutu olan Halk Sarayı, Şam'ın kuzeyindeki Mezze’de bulunuyor, 3 Ocak (AFP)
Sami Mubayyed
Japon mimar Kenzo Tange, 1979 yılında Suriye'nin başkenti Şam’a bakan ve Antar Dağı olarak bilinen Kasiyun Dağı'nın güney kesiminde bulunan Halk Sarayı'nı tasarladığında, kendisi için 31 bin 500 metrekarelik bir alan belirlemişti. Saray Carrara mermerinden tasarlanmıştı. Şamlı Yahudi sanatçı Maurice Nseiri, binanın dış ve iç kapılarını tasarlamak ile görevlendirilmişti. Ancak sarayın inşası maddi nedenlerle ertelendi ve Suudi Arabistan Krallığı'nın finansmanıyla, merhum Lübnan başbakanı Refik Hariri'nin sahibi olduğu müteahhitlik şirketi tarafından ancak 1991 yılında tamamlanabildi.
Karşısındaki tepe de Saray’ın bulunduğu alana katıldı ve cumhurbaşkanlığı ofisi, eski Şam'ın ortasında bulunan Emevi Camii'nin minarelerinden biri olan Gelin Minaresi'ne dik olarak nazır olacak şekilde tasarlandı. Bu tasarım, Pakistan'daki Yüksek Mahkeme Binasını ve Tokyo'daki ünlü Olimpiyat Stadyumu’nu tasarlayan Japon mimar Tange'ye yabancı değildi. 2000 yılında Hafız Esed’in cenazesi buradan kalktı. Geçen aralık ayında rejiminin devrilmesine ve Moskova'ya kaçışına kadar oğlu Beşşar ülkeyi buradan yönetti. Bugün de bu saray, 25 Şubat'ta düzenlenen ve sarayın yeni sahibi Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'nın açılışını yaptığı “Ulusal Diyalog Konferansı”na sahne oldu.
Hazırlık Komitesi
Suriye'nin geleceğine ilişkin ortak bir vizyon geliştirmek için yakın salonlarda toplanan kalabalık Suriyeli grubun sayısı yaklaşık 700 kişiye ulaşıyordu. Bunların bir kısmı yurtdışından, bir kısmı da Suriye içinden gelmişlerdi ve Suriye toplumunun kültürel, etnik ve dinsel çeşitliliğinin her kesimini temsil ediyorlardı. Bunlar arasında Suriyeli siyasetçi Farah el-Atasi, oyuncu Muna Vasıf gibi çok sayıda kadın da yer alıyordu.
Suriye Siyasi Konferansı’na hazırlık komitesinde Şamlı Hristiyanları, Harvard Üniversitesi'nde eski öğretim görevlisi ve şu anda George Mason Üniversitesi'nde görev yapan Dr. Hind Kabvat temsil ediyordu. Onunla birlikte, Müslüman kadınları da, Suriye'nin Baas Partisi tarafından ezilen ve 1963 öncesinde Suriye'nin en önemli ulusal liderlerinden biri olan eski cumhurbaşkanı Haşim Bey el-Atasi'nin mensubu olduğu en büyük siyasi ailelerinden birinin mensubu olan Hüda el-Atasi temsil ediyordu. Haşim Atasi'nin 1920'de ilk Suriye Kongresi'nin başkanı olması ve onun soyundan gelen birinin 2025 konferansında konuşma yapması tarihi bir ironidir. Hazırlık komitesinin diğer üyeleri ise Cumhurbaşkanı Ahmed Şara'ya yakın isimlerdi. Bunların başında Komite Başkanı Mahir Alluş yer alıyordu. Suriye'nin tanınmış medya figürlerinden olan Zeydun el-Zabi ise diyalog kolaylaştırıcısı rolünü üstlendi.
Kürt partilerinin konferansa davet edilmemesini eleştirenler oldu. Ancak konferansa sadece Kürt partiler değil, örneğin “Ulusal Koalisyon” ve “Müslüman Kardeşler” gibi devrimci ve daha önce rejime muhalif olan, yahut Komünist Parti ve Suriye Sosyal Milliyetçi Partisi gibi eski rejime sadık olan taraflar da katılmadı ve davet edilmedi. Ocak ayı sonunda alınan bir kararla bu partilerin hepsi kapatılmıştı. Ancak katılımcılar Suriye'de partili siyasi hayatın 1963'teki Baas darbesi öncesine dönmesi için yeniden canlandırılması, ama bunun geçiş aşaması bitmeden yapılmaması gerektiği tavsiyesinde bulundular.
Haşim Atasi'nin 1920'de ilk Suriye Kongresi'nin başkanı olması ve onun soyundan gelen birinin 2025 konferansında konuşma yapması tarihi bir ironidir
Diyalog oturumları
Konferansın oturumları şu başlıklara ayrıldı: Geçiş döneminde adalet, anayasal yapı, devlet kurumlarının reformu, siyasal ve kişisel özgürlükler, sivil toplum örgütleri, ekonomik ilkeler. İnsanların konferansa 24-48 saat kala davet edilmesi nedeniyle yurtdışından davet edilen çok sayıda Suriyeli konferansa katılamadı. Ancak organizasyon komitesi onlara çevrimiçi katılım imkânı tanıdı ve onlar için elektronik bir platform kurdu; bu platforma 10 bini aşkın Suriyeli katılarak görüşlerini sundu.
24 Şubat'ta Şam'da yeni yetkililerin çağrıda bulunduğu Ulusal Diyalog Konferansı'na katılanların bir bölümü (AFP)
Rejimin 2011 yılında Sahra Kompleksi'nde düzenlediği ve 200'den fazla kişinin tek yuvarlak masada bir araya geldiği istişare toplantısından farklı olarak, diyalog sürecini kolaylaştırmak için katılımcılar kapalı odalara dağıtıldı, böylece 1 saat 40 dakika boyunca tartışmaların konuya odaklanması ve kontrollü olması sağlandı. Rejimin düzenlediği toplantı adeta bir Ukaz panayırına dönüşmüştü. O gün katılımcılar şiir okumakta birbirleri ile yarışmışlardı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Faruk Şara'nın moderatörlüğünü yaptığı diyalog oturumlarını tüm muhalefet partileri boykot etmiş ve çok az sayıda kişi bir parti veya tarafı temsil etmeden kişisel olarak katılmıştı. Bunların başında, silahsız göstericilere karşı silah kullanılmasına karşı çıktığı için konuşması Suriye televizyonu tarafından yayınlanmayan muhalif Dr. Tayyeb el-Tizini geliyordu. Bugünse konferans herkese açıktı, hatta eski rejime karşı tutumları gri olarak sınıflandırılan birçok ismin bile katılımına açıktı.
Şarku’l Avsat’ın AL Majalla’dan aktardığı analize göre davetlerin hızlı yapılması nedeniyle yurt dışından çok sayıda Suriyeli toplantıya katılamadı. Ancak organizasyon komitesi onlara çevrimiçi katılım imkânı tanıdı ve onlar için elektronik bir platform kurdu; bu platforma 10 bini aşkın Suriyeli katılarak görüşlerini sundu.
Cumhurbaşkanının konuşması
2025 konferansında Hristiyan din adamları Müslüman alimlerin yanında ön sırada oturdular. Cumhurbaşkanı Şara, Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile birlikte salona girerek onların arasında oturdu. Cumhurbaşkanı'nın karşılanma şekli ise dikkat çekiciydi. Katılımcılar, Cumhurbaşkanı'nı ayağa kalkarak saygıyla karşıladılar ama Beşşar Esad döneminde âdet olduğu üzere, abartılı bir şekilde alkışlamadılar. Hatta Şara alçak gönüllükle ayağa kalkmamaları için eliyle işaret etti ama katılımcılar yine de kalktılar. Konuşmasını bitirdikten sonra salondaki üç kişi, Beşşar'a yapıldığı gibi ona da tezahürat etmeye çalıştılar. Ancak bu davranışları diğer misafirler tarafından iyi karşılanmayınca vazgeçip yerlerine oturdular. Hatta katılımcılardan biri yüksek perdeden “Bu slogan ve tezahüratlara son vermenin zamanı gelmedi mi?” dedi.
Ulusal Diyalog Konferansı'nda ayrıca dikkat çeken bir diğer husus da Halk Sarayı’na ulaşımın kolay olmasıydı. Kapılarda üst araması yapılmadı ve güvenlik adına katılımcılara zorluklar çıkarılmadı. Bilindiği gibi hazırlık komitesi gönderdiği yazılı davette silah ve cep telefonu getirilmemesi yönünde talepte bulunmuştu. Oturum aralarında ve molalarda, barikatların ve sınırların ayırdığı Suriyeliler, yeniden birbirlerini tanıma fırsatı buldular. Korkmadan, tetikte olmadan birbirlerine sarıldılar, yaşadıklarını anlatırken ağlayanlar da oldu. İdlib kentinden gelen gençlerin bir kısmı, savaş yıllarını, kampları, patlayıcı varilleri, uzun bir aradan sonra, Saldırganlığı Caydırma Operasyonu’nun başarılı olmasının ardından aileleriyle buluşmaları hakkında hikayeler anlattılar.
Bu an, daha önce rejimin kontrolündeki bölgelerde yaşayan birçok Suriyeli için bir sürprizler ile doluydu. İdlib'den gelenlerin hepsi “İdlibli” değildi; aralarında farklı ve çeşitli geçmişlere sahip Halepli, Humuslu, Şamlı kişiler de vardı. Devrimin başlangıcından bu yana birçoğu ilk kez kendilerini gerçek adlarıyla tanıttı. On yıldan fazla bir süredir kendilerine lakaplarıyla seslenen arkadaşları ve yoldaşları adlarını duyunca şaşırdılar ve birbirlerine şunun gibi şeyler söylemeye başladılar: “Sen gerçekten filan mısın? Seni ebu filan diye çağırıyordum ama gerçek adını bilmiyordum. Halepli misin? Biz akrabayız... Helal olsun size kardeşim, şehitlerinize ve bütün şehitlerimize Allah rahmet eylesin.”
Devrimin başlangıcından bu yana birçoğu ilk kez kendilerini gerçek adlarıyla tanıttı ve on yıldan fazla bir süredir kendilerine lakaplarıyla seslenen arkadaşları ve yoldaşları adlarını duyunca şaşırdılar
Konferansın çıktıları
Diyalog oturumları 25 Şubat akşamı açıklanan bir dizi öneriyle sonuçlandı. Bunlar arasında anayasa komitesi ve geçiş dönemi yasama konseyinin kuruluşunda ilerlemek de yer alıyordu. İkinci madde ise İsrail'in Suriye topraklarına yönelik saldırganlığını ve Binyamin Netanyahu'nun, Cebel el-Arap sakinlerinden Dürzileri korumakla ilgili sözlerini kınamaya odaklandı. İsrail Başbakanı'nın bu sözleri herkesi öfkelendirmişti ve bu da, devrik rejim, başkanı, ona bağlı olanlar ve medya aygıtı aracılığıyla vatanseverliği tekeline almış olsa bile, Suriye halkının tamamının Siyonist projeyi reddettiğinin açık bir göstergesiydi. Bazıları konferansın bir bölümünün geçici yasama meclisine dönüştürülmesini talep etti. Bazıları da konferans oturumlarının “Birinci Suriye Konferansı”na benzer şekilde açık ve sürekli hale getirilmesi çağrısında bulundu. Bahsi geçen konferans Osmanlı yönetiminin çöküşünden aylar sonra, 1919 yazında başlamış ve 8 Mart 1920'ye kadar faaliyetlerini sürdürmüştü. 8 Mart, Suriye'nin ilk bağımsızlığını resmen deklare ettiği, Fransız manda yönetiminin ve Balfour Deklarasyonu'nun reddedildiği ve Prens Faysal bin Hüseyin'in ülkenin kralı olarak taç giydiği gündür.
Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara, Suriye Ulusal Diyalog Konferansı'nda konuşuyor (AFP)
1920 konferansı ile 2025 konferansı arasındaki fark, ilkinde katılımcıların seçimle, ikincisinin ise kişisel davetle katılmasıdır. İlk konferansta Kudüs, Gazze, Trablus, Beyrut ve diğerleri de dahil olmak üzere Büyük Suriye'nin tüm şehirleri temsil edildi. İkisi arasındaki benzerliğe gelince, her ikisi de yıllar süren şiddetli bir savaşın ardından düzenlendi ve umutları, Suriyelilerin ümitsiz ve parçalanmış vatanlarını yeniden inşa etme yönündeki ortak arzusunu yansıtıyordu.
1920 konferansında laikler ve muhafazakârlar ile Arap çölünden gelen ve Şerif Hüseyin devrimine katılan devrimciler ve Birinci Dünya Savaşı'nın son anına kadar Türklere sadık kalan isimler arasında net sınırlar vardı. Ama her iki konferansta da yaralardan uzak durma, eli kanlı kişiler dışında kimseyi cezalandırmama yönünde kesin bir kararlılık söz konusuydu. Son benzerlik ise düşmanın katılımcılara verdiği tepkidir. 1920 yılında Suriye'nin o dönemki düşmanı Fransa, konferansın çıktılarından biri olan Birinci Faysal’ın kral olarak deklare edilmesine itiraz etmişti. 2025 yılındaki konferansın çıktılarına yanıtsa İsrail'den geldi. Başarılı Suriye deneyimini engellemek için, konferansın kapanış oturumundan birkaç saat sonra askeri müdahalede bulunarak, güney Suriye'de askeri operasyonlarda bulundu.
