Zayed Hediyye
Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Vekili Stephanie Williams, misyonunun desteklediği siyasi yol haritasını bu yılın sonunda genel seçimler doğrultusunda uygulamak için geri sayımın başladığını duyurdu.
BM misyonu, siyasi süreçte askıdaki yükümlülükleri yerine getirme ve diğer süreçlerde imzalanan anlaşmaların uygulanması önündeki engelleri aşma amacıyla diyalog taraflarına baskı uyguluyor. Türkiye'nin ise ‘çatışan taraflara silah tedarikinin durdurulmasını, yabancı savaşçıların ülkelerine gönderilmesini ve Libya’nın doğu ve batısındaki askeri unsurlara yönelik eğitim faaliyetlerinin dondurulmasını’ öngören askeri komite anlaşmalarını ihlal ettiği öne sürülüyor.
Williams diyalog komitelerine baskı yapıyor
Williams, Libya Siyasi Diyalog Forumu üyelerine kapalı devre yayın üzerinden yaptığı açıklamada, “Libya’da geçiş aşamasını ve onu yöneten tüm organları sonlandırmak için geri sayım, Tunus’ta kabul edilen yol haritasında belirtildiği üzere 21 Aralık’ta başladı” dedi. Yetkili, seçim tarihinden (24 Aralık 2021) ise vazgeçilmeyeceğini vurguladı.
Siyasi süreçte aylarca süren tıkanıklığın üstesinden gelmek için mevcut sorunların çözülmesine katkı sunacak bir danışma komitesinin kurulduğunu belirten Williams, “Libyalıların, tüm tartışmalı konularda uzlaşıya varmalarına yardım etmek için 15 üyeden oluşan bir danışma komitesine ihtiyaçları var” dedi.
Stephanie Williams, söz konusu danışma komitesinin adaylarını tanıtma mekanizması hakkında da şunları söyledi:
“Her adaylık üç imza ile desteklenmelidir. Misyon daha sonra, cinsiyet dengesi, gençlerin temsili ve çeşitli etnik kesimler de dahil olmak üzere tüm bileşenler arasında bir denge sağlama ihtiyacını dikkate alarak komite üyeliğini tamamlayacaktır.”
Williams, komite çalışmalarının ‘danışma niteliğinde olacağını ve bir zaman çerçevesi belirleneceğini’ vurgularken askıdaki meseleleri tartışmak, genel oturum için somut ve gerçek önerilerde bulunmak ve bu konularda karar almak için iki hafta müddet verileceği bilgisini paylaştı.
Zor bir görev ve kasıtlı bir baskı
Trablus’taki Devlet Yüksek Konseyi üyelerinden Saad bin Şerade, “Libya Siyasi Diyalog Forumu aracılığıyla kurulması önerilen danışma komitesi, Başkanlık Konseyi ve yeni hükümeti kurma mekanizmaları hakkında görüşleri birleştirmekle görevlendirilecek” dedi.
Şerade, danışma komitesinin, Siyasi Diyalog Forumu üyeleri arasındaki anlaşmazlıkları, sınırlı basit bir zaman çizelgesinde çözme yeteneğinden şüphe duyduğunu belirttiği açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Temel olmadan inşa edilen her şey yanlıştır. Siyasi diyalog komitesindeki bölgeler arası eşitsizlik kriz oluşturdu. Diyaloga üye 75 isim arasında devam eden bu anlaşmazlık, söz konusu kusurun sürmesi nedeniyle 15 kişilik danışma kuruluna taşınacak. Danışma Komitesi, 1 Ocak’ta göreve başlayacak ve bağımsız yürütme pozisyonlarını üstlenme hususundaki oylama mekanizmasına dair anlaşmazlığı aşmak için çözümler arayacak. Çalışmaları iki hafta boyunca devam edecek.”
Libyalı araştırmacı ve akademisyen Farac el-Carih de Stephanie Williams’ın Siyasi Diyalog Forumu üyelerine hitaben yaptığı açıklamaları, ‘anlaşmazlıkların üstesinden gelmeleri ve anlayışlara ulaşmaları için bir baskı girişimi’ olarak değerlendirdi.
Carih açıklamasına şöyle devam etti:
“Stephanie, diyalog komitelerinde sahada kalmak ve seçimlere ilişkin yol haritasını sabote etmek için kasıtlı olarak siyasi yolu engellemeye çalışan Libyalı taraflar olduğuna inanıyor. Zira seçimler, siyasi arenadaki varlıklarının sonlandığı anlamına geliyor.”
BM Temsilcisi'nin siyasi süreçteki her türlü müzakereden sonra oluşan inanç nedeniyle, birkaç kelimeyle özetlenebilecek bu mesajı gönderdiğini belirten Farac el-Carih, Stephanie’nin mesajının ‘siz kabul etseniz de etmeseniz de seçimler zamanında yapılacak ve siyasi arenada varsayılan ömrünüz kısa” anlamı taşıdığını vurguladı.
Türk askeri tatbikatları
BM misyonunun siyasi süreçte kapsamlı bir anlaşmaya varma çabalarına paralel olarak Türkiye, Cenevre ve Gadames’te imzaladığı askeri komiteler anlaşması ve hükümlerine yönelik adımlarına devam ediyor.
‘Çatışma taraflarına yönelik eğitim niteliği taşıyan tüm faaliyetlerin dondurulmasını’ öngören Cenevre Anlaşması’nın 2’inci maddesinin ihlali olduğu öne sürülen yeni bir adımla Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Savunma Bakanı Selahaddin en-Nimruş ve Genelkurmay Başkanı Muhammed el-Haddad, Türkiye ile ortak bir eğitim programı hazırlıklarına başladılar ve Trablus’un doğusundaki el-Hums şehrinde bulunan deniz üssünü denetlediler.
UMH’ye bağlı Burkan el-Gadab (Öfke Volkanı) Operasyon Odası da sosyal medya aracılığıyla şu açıklamalarda bulundu:
“Ziyaret, iki taraf arasında imzalanan askeri ve güvenlik iş birliği muhtırası çerçevesinde, Türk ordusu tarafından denetlenen UMH unsurlarına yönelik ortak eğitim programlarının uygulanmasına hazırlık olarak Hums Üssü'nün donanımlarının tamamlanmasını takip etmeyi amaçlamaktadır.”
İtalyan medya kaynakları açıklamayla eş zamanlı olarak, Libya’nın batısındaki el-Vatiyye Üssü'ne inen, Türkiye’den gelen iki askeri kargo uçağıyla ilgili haberlere yer verdiler.
Libya arenasında bir süredir rutin hale gelen kargaşa durumunun tek nedeni söz konusu haberler değil. Ancak İtalyan haber ajansı Nova, ‘bu uçaklardan birinin, yalnızca Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) üye devletlere ait olan gelişmiş hava savunma sistemleri taşıdığını’ iddia etti. Ajans haberinde, “İkinci uçak, Suriye’nin kuzeyindeki Türkmen azınlığa ait unsurların yanı sıra bir dizi lojistik malzeme ve gıda malzemesi taşıyor” ifadelerini kullandı.
Bu noktada, el-Vatiyye’nin Libya ve Afrika’daki en büyük askeri üslerden biri olduğunu belirtmekte fayda var. Türk ordusuna ait birlikler, bir yılı aşkın süredir Misrata şehrindeki bir deniz üssünde bulunuyordu.
Suriyeli savaşçıların isyanı
Trablus’taki Libyalı kaynaklar, Libya Ulusal Ordusu’na (LUO) karşı yürütülen savaşlarda UMH kuvvetlerini desteklemek için ülkeye gelen Suriyeli savaşçılar arasında bir hoşnutsuzluk atmosferinin olduğunu aktardılar.
Kaynaklar, sosyal medya organları aracılığıyla, Trablus’taki polis kolejinde onlarca Suriyeli paralı askerin, maaşlarının 5 aydır gecikmesini protesto ettiğini gösteren videolar yayınlandığına dikkat çektiler.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Libya’ya silah ve savaşçı tedarikine yönelik uluslararası ambargo ihlallerine yanıt olarak yaptığı açıklamada ülkedeki ateşkesi desteklemek için uluslararası gözlemcileri görevlendirme hususunda Güvenlik Konseyi (BMGK) üyelerine bir öneri sundu.
Guterres BMGK’ya Afrika, Avrupa Birliği (AB) ve Arap Birliği gibi bölgesel kuruluş ve örgütlerden sivil ve askeri personelleri de içeren bir izleme grubunun oluşturulması için mesaj gönderdi.
Mesaj ile tüm ülkelere ‘BM’nin Libya’ya uyguladığı silah ambargosuna saygı duyulması’ çağrısı da yapılıyor. Zira yapılan açıklamalar ambargonun daha önce açık şekilde ihlal edildiği yönünde.