عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

İsrail partileri Arap oylarına talip

2019’da Tel Aviv’de Netanyahu ile ortak bir hükümete katılmama çağrısı yapan bir seçim pankartı (EPA)
2019’da Tel Aviv’de Netanyahu ile ortak bir hükümete katılmama çağrısı yapan bir seçim pankartı (EPA)
    Tel Aviv / Nezir Mecali
TT
TT

İsrail partileri Arap oylarına talip

2019’da Tel Aviv’de Netanyahu ile ortak bir hükümete katılmama çağrısı yapan bir seçim pankartı (EPA)
2019’da Tel Aviv’de Netanyahu ile ortak bir hükümete katılmama çağrısı yapan bir seçim pankartı (EPA)

İsrail’de partilerin sayısı artarken partiler, Arap oyları için yarışıyor. 23 Mart’ta gerçekleşecek İsrail seçim savaşındaki ilerlemeyle birlikte genel olarak parti sayılarındaki yoğunluk da artıyor. Dış İstihbarat Teşkilatı MOSSAD eski Başkanı Danny Yatom, 4 Ocak’ta ‘Yeni Emekliler Partisi’ adlı bir parti kurulduğunu ve bununla birlikte Arap seçmenlerinin oyları için rekabetin arttığını duyurdu.
Gideon Saar’ın Likud’dan ayrılması ve Başbakan Netanyahu’nun pozisyonuna karşı ciddi bir tehlike oluşturmak, iktidarını baltalamak için ‘Yeni Umut’ partisini kurması sonrasında, ayrıca Mavi Beyaz İttifak’ın bakanlarının ve milletvekillerinin çoğunun bölünmesinin ardından 3 yeni parti kuruldu. Maliye Bakanlığı’nın eski muhasebecisi Yaron Zulekha, İsrail’i iflastan kurtarmak için yeni bir parti ilan etti. Tel Aviv Yafa Belediye Başkanı, ‘İsrailliler’ adında yeni bir parti kurdu. Aynı şekilde Yatom, 1 milyon 93 bin kişiye ulaşan ve ciddi bir kısmı ‘ihmal, yoksulluk ve güvensizlikten mustarip’ olan emeklilerin (65 yaş üstü) oylarını kazanmak amacıyla arenaya girdi.
Yatom, sol güçlere mensup olmasına rağmen sağ partilerin lehine oy kullanan emeklilerin oylarını almayı umuyor. Bunu yaparken ABD asıllı Yahudi Jonathan Pollard’ı İsrail lehine casusluk yapması için görevlendirdiği bilinen eski MOSSAD lideri Rafi Eitan’ın tecrübesini tekrar etmeyi amaçlıyor. Eitan, 2006 yılında yaşlılar için bir parti kurmuş, 7 sandalye kazanmış, koalisyona katılmış ve yaşlı işleri bakanı olmuştu. Ancak partisi daha sonra hızla çöktü. Yatom’un partisine gelince parti, İsrail askerlerinin nasıl ateş açtığını anlatan bir belge hazırlayan Profesör Asa Kasher ve terörizmle mücadelede uzmanlaşmış Profesör Shlomo Maoz ve Rachel Adito gibi bir dizi eski güvenlik yetkilisini içerecek.
Danny Yatom, Yedek Ordu’da İşçi Partisi’nden milletvekili ve Yahudi-Arap Ortaklık Forumu üyesi olarak görev yapan bir general olarak biliniyor. Yatom, 1996 yılında MOSSAD’a başkanlık etti. Ancak Hamas’ın siyasi büro lideri Halid Meşal’e düzenlenen suikast girişimiyle ilgili skandalın ardından 1998 yılında istifa etmek zorunda kaldı. Başbakan ve eski Savunma Bakanı Ehud Barak’ın siyasi ve güvenlik kadrosunun başkanı olarak da görev yaptı.
Öte yandan İsrailli partiler, sayıları yaklaşık 1 milyon olan (tüm seçmenlerin yüzde 15’i) Arap seçmenlerle giderek daha fazla ilgilenmeye başladı. Kamuoyu anketlerinin Arap oylarının son olarak yaklaşık yüzde 86’sını kazanan Arap Partileri Ortak Listesi’nin, 15 oydan 10’a gerileyeceğini ortaya koyması sonrasında Yahudi parti liderleri, kaybedilen oyları kazanmaya çalışıyor. “Tehlike,  tehlike… Araplar yabancı partilerce finanse edilen binlerce otobüsle sandık başına akın ediyor’ sözleriyle Arap partilerinin meşruiyetini sorgulayan ve iki yıl önce onları uyaran Netanyahu bile Arap oylarıyla 2 sandalye elde etmeyi planlıyor. Geçen hafta sonu İsrail Başbakanı, ‘koronavirüse karşı geliştirilen aşıya ulaştıklarından emin olmak için’ iki Arap şehrine ziyarette bulunmuştu.
4 Ocak’ta sol eğilimli Meretz partisinin de ‘oyların Ortak Liste’den sağa kaymaması için’ Arapların oylarına ulaşmak amacıyla kendi planını hazırladığı ortaya çıktı. Partinin, seçim listesindeki her beş aday arasında iki Arap olmasına karar verdiği belirtildi. İlgili siyasi kaynaklara göre Ghaida Rinavi Zuabi dördüncü sırada, eski Milletvekili İsavi Freij ise beşinci sırada aday gösterilecek. Listede ilk sıralarda parti başkanı Netsan Horovitz, ardından eski Genelkurmay Başkan Yardımcısı General Yair Golan ve parlamento bloğunun başkanı olan Milletvekili Tamar Zenberg yer alacak. Meretz, İsrail solundaki tek sağlam parti ve hala barışı, eşitliği, sosyal adaleti ve insan haklarını savunma tavrını sürdürüyor. Yeni adayı Ghaida Rinavi Zuabi partiye üye değil. Kendisi, kamusal eylem liderliğinde ve siyasi eylemde Yahudi- Arap ortaklığında aktif.
Anketlerin ortaya koyduğu büyük gerilemenin ardından endişeye kapılan Ortak Liste bileşenlerinin, partilerini bir araya getirmeye, birliklerini güçlendirmeye ve kaybettikleri destekçilerini geri kazanmaya çalıştığı belirtiliyor. Yeniden bölünme olasılığı hakkında söylentiler dolaşsa da liderleri, bunları yalanlıyor ve birliğe bağlı olduklarını savunuyor.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
TT
TT

Savaşlar ve anlaşmalar ABD’si: Karmaşık bir dünyayı basitleştirmek

6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)
6 Haziran 2025'te Ukrayna Acil Durum İdaresi tarafından yayınlanan ve Boltava'da bir Rus hava saldırısından sonra yanan binaları gösteren fotoğraf (AFP)

Refik Huri

ABD, “uluslar inşa etme” başlıklı savaş döneminden Ukrayna, Gazze ve İran nükleer dosyasında acil uzlaşılar dönemine geçişi tamamlıyor. Her iki durumda da ABD dünyadaki komplikasyonları anlamaktan aciz gibi görünüyor.

Savaşlar döneminde, Başkan George W. Bush başkanlığında neo-muhafazakarlar, el-Kaide’nin New York'taki Dünya Ticaret Merkezi’ne yönelik saldırısını Afganistan'ı, ardından Irak’ı istila etme, Taliban ile Başkan Saddam Hüseyin rejimlerini devirme, dönemin ulusal güvenlik danışmanı Condoleezza Rice’ın, “Yeni Ortadoğu” olarak adlandırdığı planı gerçekleştirmeye çalışarak dünyayı zorla değiştirme hırsları için kullandılar.

Başkan Donald Trump'ın varmaya çalıştığı uzlaşılar döneminde ise itici güç anlaşmalar politikasıdır. Dünya Trump'ın ve etrafındaki oligarşinin gözünde savaş alanı değil, bir borsadır. Ukrayna, Gazze ve nükleer dosyada zor uzlaşılar için müzakereleri yürüten kişi ise krizler, savaşlar, jeopolitik ve stratejik çatışmalar dünyasında deneyimsiz olan gayrimenkul geliştiricisi Steve Witkoff'tur.

Beyaz Saray'daki karar alıcıya gelince, temsilcisinden daha deneyimli değil ve kararlarında içgüdü ile basit algıya güveniyor, bu şekilde ABD'yi değiştirmek istedi ve karmaşık bir dünyaya tosladı. Kendilerine hizmet eden anlaşmalara açık olsalar bile, ideoloji tarafından yönlendirilen üç oyuncu ile canlı yayında dilediği iyi dilekler ve iyi niyetli çağrılarla başa çıkmaya çalıştı. Bunlardan ilki, yorumcu Nahum Barnea tarafından “iki ayak üzerinde yürüyen bir yanlış anlama” olarak tanımlanan Binyamin Netanyahu’dur. İkincisi, İmam Humeyni'nin dediği gibi, ABD'ye düşmanlığı devrimin temellerinden biri saymaya bağlı kalan, İslam Cumhuriyeti'nin güçlü bir devlet ve Devrim Muhafızları’nın anayasaya göre ihraç etme görevini üstlendiği bir devrim olduğunda ısrar eden İran'ın Dini Lideri Ali Hamaney’dir. Sonuncusu, istihbarattan Kremlin liderliğine yükselen, ABD, Avrupa ve Soğuk Savaş’ın sona ermesi, Sovyetler Birliği'nin devrilmesinden sonra “tarihin sonu” olduğunu hayal ederek muzaffer gibi davranan herkesten Rusya’nın intikamını almaya başlayan tecrübeli Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’dir.

ABD Taliban’ı devirdikten sonra en uzun Amerikan savaşı haline gelen Afganistan'da 18 yıl boyunca savaştı ve “uluslar inşa etme” planını uygulamaya çalıştı.  General Stanley Allen McChrystal’ın dediği gibi, ABD, “geleneksel yollarla devrimci hedeflere ulaşmak istedi.” Yine ABD’nin en önemli komutanlarından olan McChrystal’a göre “başarı ölçeği öldürdüğümüz Taliban unsurlarının sayısı değil, aksine koruduğumuz nüfus sayısıdır.” Bir görgü tanığına göre, ABD’den yardımlar alanlar ve gündüz polikliniklerinde tedavi edilenler, geceleri ona karşı savaşıyorlardı. ABD, eski istihbarat direktörü Richard Helms'in şu sözlerini okumadı: “Ortadoğu politikaları ile ilgili tüm saçmalıkları unutun ve yüzyıllık ömürleri olan hususlara, dini mezhepler, aşiretler, kabileler ve etnik kökenlere dikkat edin.” Yine ABD, “Bir Afgan'ı kiralayabilirsiniz ama satın alamazsınız” diyen kişinin tavsiyesini dikkate almadı ve savaş Taliban’ın iktidara dönmesi ve kendisinin Kabil'den aşağılayıcı bir biçimde çekilmesiyle sona erdi.

ABD Irak'ı da kısa bir fırtınalı savaşın ardından işgal etti, Saddam Hüseyin rejimini devirdi ama çok geçmeden sokaklarında boğuldu. Terör diye adlandırdığı eylemlerle şiddetli bir direnişle karşı karşıya kaldı. Demokrasinin Irak'tan bölgeye yayılarak onu kaplayacağını hayal etti. Richard Perle'in dediği gibi saf bir şekilde “Saddam'ın devrilmesinin İranlıları Mollalar diktatörlüğünden kurtulmaya motive edeceğine” inandı. Ama bunun yerine Irak'ı “şer ekseni” içinde yer alan İslam Cumhuriyeti'ne altın bir tabakta sundu.

ABD anayasa uzmanı Noah Feldman'ın “hızlı seçimler yapmak demokrasiye hizmet etmeye kendisini adamamış, yanlış kişileri iktidara getirir” sözünü görmezden geldi. Irak'ın mutlak yöneticisi olarak atanan, ordunun ve Baas Partisi'nin dağıtılmasını emreden bilgisiz Paul Bremer da en azından şu itirafta bulundu: “Zaferden sonra Irak'taki güvenlik tehditlerine karşı koymaya hazır değildik.” Irak hükümetinin Amerikan güçlerinin yardımına ihtiyacı olmasına rağmen, Suriye'de Esed rejiminin devrilmesinden sonra İran’ın taraftarlarının bu güçlerin ülkeden hızla çekilmesi talebinin gerileyeceğini gösteren hiçbir şey yok. Artık Ahmet eş-Şara’nın başkanlığı konusunda rahatlamış olan Amerikan güçleri de kendisine karşı eylemlerde bulunan İran ve Suriye rejimleri arasında sıkışmış değil.

Steve Coll, “Aşil Tuzağı: Saddam Hüseyin, CIA ve ABD’nin Irak İşgalinin Kökenleri” kitabında: “Saddam'ın dayısı, eğitimcisi ve öğretmeni Hayrullah Kifah’ın, ailenin felsefesini ‘Allah üç şeyi yaratmamalıydı; Persler, Yahudiler ve sinekler’ şeklinde özetlediğini” anlatır.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline gelince, Başkan Vladimir Putin bunu NATO’nun Rusya sınırlarına yaklaşmasına ve neo-Nazilerin Kiev’i kontrol etmesine karşı kendini savunmak olarak tasvir ediyor. Ukraynalı gazeteci Illia Ponomarenko ise “Sana nasıl olduğunu göstereceğim” kitabında böyle olmadığına inanıyor ve şöyle diyor: “Ukrayna savaşının NATO ve hayali Batı tehditleriyle hiçbir ilgisi yok. Aksine, bu işgal, devleti Rus halkının çıkarlarına değil, kendi çıkarlarının hizmetine sunan bir diktatörün deliliğiyle ilgilidir.” Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Putin Gürcistan'dan iki bölgeyi koparıp aldı, oğul Bush ve Obama ile bağları iyi olduğunda da Kırım'ı ilhak etti.

Kimse Trump'ın üç karmaşık sorunu çözecek anlaşmalarda nasıl başarılı olabileceğini bilmiyor. Bu sorunların ilki, İran'ın uranyum zenginleştirmesini ve yaptırımlara katlandıktan, nükleer eşikteki devlet olmak için milyarlarca dolar harcadıktan sonra nükleer silah sahibi olmasını önlemektir. İkincisi, Putin’in üçüncü yılında olmasına rağmen halen “özel operasyon” olarak adlandırdığı kapsamlı savaşı durdurmayı kabul etmesi için Cumhurbaşkanı Zelenskiy’yi, Kırım ve çoğu şu anda Rusya tarafından işgal edilmiş dört bölgenin kaybını kabul etmeye zorlamaktır. Üçüncüsü, Netanyahu’yu, savaşı bitirmeye ve Hamas hareketi ile İsrail'deki aşırı radikal hükümet arasındaki bir anlaşmayla rehineleri geri getirmenin bedeli olarak yıktığı Gazze'den çekilmeye zorlamaktır. Ama İsrail’in aşırı radikal hükümeti, Filistin devletini reddediyor ve Batı Şeria'yı ilhak etmekte diretiyor, eski rejimin silahlarının yok edilmesinden, onunla imzalanan güçleri ayırma anlaşması bölgesinin işgalinden sonra Suriye'deki yeni durumdan memnun, ayrıca Lübnan'daki Hizbullah'a şiddetli darbeler indirmeye de devam ediyor.

İronik olan, bu anlaşmalarda varsayılan başarının sadece statükoyu kabul etme ve “hakkın gücünden güç ile dayatılan hakka geçiş”ten ibaret olmasıdır.

Pascal De Sutter “Bizi Yönetenler” kitabında şöyle der: “En çılgın insanlara, kibirli ve yalancılara oy veriyoruz, çünkü hataları bize kendimiz hakkında güven veriyor. Bu yüzden bizim gibi olanlara oy veriyoruz.” ABD de bu konuda ilk değil, aksine listenin sonunda.

*Bu analiz Şarkul Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.