Gökbilimciler ölmekte olan bir galaksiyi gözlemlemeyi başardı

Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)
Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)
TT

Gökbilimciler ölmekte olan bir galaksiyi gözlemlemeyi başardı

Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)
Yeni gözlemler, galaksilerin çarpışma sonucunda ölebileceğini gösteriyor (EPA)

Gökbilimciler evrene dair anlayışımızda büyük bir atılım olabilecek bir keşfe imza atarak ölmeye başlayan uzak bir galaksiyi gördü.
Galaksiler yıldız oluşturmayı bıraktığında "ölmeye" başlıyor. Gökbilimciler evrene dağılmış, böyle çok sayıda ölü galaksi gözlemlemiş fakat bunun neden gerçekleştiğini tam olarak açıklayamamıştı.
Şimdiyse gökbilimciler böyle gözalıcı bir olaya dair net bir görüşe sahip ve galaksilerin yok olmasına yol açan sürece ışık tutabileceğini umuyor.
Gözlemlenen galaksi her yıl 10 bin Güneş'e denk gaz kaybediyor, bu da yeni yıldızlar oluşturacak yakıtı tükettiği anlamına geliyor. Galaksi şu anda bu gazın neredeyse yarısını kaybetmiş durumda ve hala kendi Samanyolu'muzdan yüzlerce kat daha hızlı yıldız yarattığı için, elinde kalanı da yalnızca birkaç 10 milyon yıl içinde tüketerek ölecek. 
Galaksi 9 milyar ışık yılı uzakta olduğu için astronomlar aslında evrenin görece gençliğinde, yani kozmos sadece 4,5 milyar yaşındayken meydana gelen olayları görüyor.
Gökbilimciler bu çarpıcı ölümün başka bir galaksiyle çarpışmadan kaynaklandığını düşünüyor. Bu da bu olayların nasıl gerçekleşebildiğine dair anlayışımızı değiştirme ihtimali taşıyor.
İki galaksi çarpışma sırasında birleşerek astronomların gözlemlediği ve ID2299 diye adlandırılan galaksiyi oluşturdu. Çarpışmanın kanıtı bir "gelgit kuyruğu" biçiminde bulundu. Gelgit kuyruğu, yıldızlararası uzaya uzanan uzun bir yıldız ve gaz akışı.
Uzak galaksilerde bu tür ipuçları genellikle görülemeyecek kadar belirsiz. Fakat araştırmacılar, tesadüfen, görüntüyü tam da olayın gerçekleştiği sırada yakaladı ve böylece ne olduğunu belirleyebildi.
Galaksi ölümleri, yıldız oluşturan materyaller uzaya saçıldıktan sonra, yani galaksiler yeni yıldızlar yapmak için gereken malzemeden mahrum kaldığında meydana geliyor. Şimdiye kadar, çoğu gökbilimci bunun yıldızlar oluştuğunda patlak veren rüzgarların veya galaksinin merkezinde bulunan kara deliklerin bir sonucu olduğuna inanıyordu.
Fakat yeni araştırma, bu tür çarpışmaların da galaksileri öldürebileceğini gösteriyor.
Yeni makale aynı zamanda bu iki olayın kolayca karıştırılabileceğini öne sürüyor: Gaz püskürmeleri birleşmelerden kaynaklandığında ve geride gelgit kuyrukları bıraktığında rüzgarların neden olduğu ölümlere benzer görünebiliyor. Bu nedenle araştırmacılar rüzgar ölümlerine işaret eden önceki araştırmalarda aslında gelgit kuyruğu gözlemlenmiş olabileceğini ve önceki çalışmaların yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Araştırma Nature Astronomy'de yayımlanan ve "Yıldızlarla dolup taşan Z = 1,4 konumundaki dev galaksiden yıldızlararası ortama devasa bir tahliye (A titanic interstellar medium ejection from a massive starburst galaxy at z=1.4)" başlığı taşıyan yeni bir makalede sunuldu.



Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
TT

Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)

Kurbanlarını "dehşet verici" bir yolla öldüren bir yaban arısı türü keşfedildi. Meyve sineklerinin içine bıraktıkları larvalar büyüyerek sineğin karnını patlatıyor. 

Parazitoid yaban arıları, genellikle yumurtalarını henüz gelişim aşamasındaki sineklere bırakıyor. Bu dönemde konakçıların daha savunmasız olması arıların işini kolaylaştırıyor. 

Yumurtadan çıkan arılar, gelişimi devam eden sineklerin içinde büyüyerek onları içeriden yiyor. Sinekler genellikle yetişkinliğe varmadan ölüyor.

Fakat araştırmacılar ilk defa yetişkin sinekleri hedef alan bir parazitoid yaban arısı türü tespit etti. 

Mississippi Eyalet Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Logan Moore, bahçesinden topladığı meyve sineklerinin karnında, bilinmeyen bir türde yaban arısı larvası olduğunu gördü. 

Moore ve ekip arkadaşları, Syntretus perlmani adı verdikleri türün gelişim süreçlerini laboratuvar ortamında inceledi. 

Bulgularını önde gelen hakemli dergi Nature'da 11 Eylül'de yayımlayan ekip, arının iğnesiyle yetişkin meyve sineklerinin karnına yumurtasını bıraktığını kaydetti. 

Daha sonra yumurtanın larvaya dönüşerek sineğin karnında 18 gün kaldığı ve konakçısının karnını patlatarak onu terk ettiği gözlemlendi.

Ardından birkaç saat ortalıkta gezinen arı, koza evresine geçerek 23 günün ardından yetişkin olarak kozadan çıktı.

Moore, "Sineğin yan tarafından dışarı çıkıyor" diyerek ekliyor: 

Ve durumu daha dehşet verici kılan şey de sineğin genellikle bundan sonraki birkaç saat boyunca canlı kalması.

Yeni bulunan yaban arısının, dünyanın en yaygın sinek türlerinden meyve sineğini (Drosophila melanogaster) hedef alması bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Araştırmacılar, böyle bir keşfin nasıl şimdiye kadar yapılmadığını anlamaya çalışıyor. 

Moore, "Belki de bu kadar uzun süre keşfedilmemesinin nedeni, kimsenin bunu beklememesiydi" ifadelerini kullanıyor.

Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)
Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)

Bilim insanları laboratuvar testlerinde Syntretus perlmani'nin, Drosophila cinsindeki başka sinekleri de konakçı olarak seçtiğini gözlemledi.

Makalenin ortak yazarı Matthew Ballinger "Sinekleri hedef alan bilinen tüm parazitoid yaban arıları olgunlaşmamış yaşam evrelerindeki sineklere saldırır ve onun içinde gelişir" diyor: 

Drosophila ve diğer sinekleri hedef alan parazitoid yaban arıları hakkında 200 yıldır araştırmalar yürütülmesine rağmen, bugüne kadar yetişkinlere saldıran bir türe hiç rastlamamıştık.

Araştırmacılar Syntretus perlmani'nin, yetişkin sinekleri konakçı haline getirecek şekilde nasıl evrimleştiğini bulmayı amaçlıyor. 

Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)
Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)

Ballinger "Yeni tür hakkında daha fazla bilgi edinmek için sabırsızlanıyoruz" diyerek ekliyor: 

Umarız diğer araştırmacılar da önümüzdeki yıllarda kendi projelerine başlayarak bu türün enfeksiyon biyolojisini, ekolojisini ve evrimini daha iyi anlamaya çalışır.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, Nature