Emel Şehadet
İsrail’de, gün geçmiyor ki bir politikacı çıkıp önümüzdeki Mart ayında gerçekleştirilmesi planlanan iki yıl içerisindeki dördüncü seçimlere itiraz etmek için yeni bir girişimde bulunmasın. Ya ideolojik, hatta yerel ve bölgesel siyasi konumlarla birleşmeyen partiler arasında yeni ve benzeri görülmemiş ittifaklar aşırı sağdan, soldan ve merkezden partiler arasındaki ittifaklar kuruluyor ya da İsrail halkının parti liderlerine olan güveni tüm zamanların en düşük seviyesine ulaşana kadar partilerden geri çekilme devam ediyor.
Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin tarafından kabul edilen 2020 Demokrasi Gündemi, İsrail halkı arasında partilerin ve liderlerinin statüsünde tehlikeli ve benzeri görülmemiş bir bozulmayı ortaya çıkardı. Partilere duyulan güven merdivenin en alt basamağına düştü. Çoğunluk İsrail'deki demokratik yönetişimin büyük bir tehlike altında olduğunu ve ülkenin liderliğinin yozlaştığını düşünüyor. Halkın orduya ve liderliğine olan güveni bile yüzde 56 ile eşi görülmemiş bir düzeye düştü.
Benzeri görülmemiş bir seçim kampanyası
İsrail’deki politikacılar ve partilerin gündeminin en üstünde yer alan bu veriler, parti liderlerinin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki Likud partisi ile mücadele edebilecek ve onu devirme hedefine ulaştıracak ittifaklara varmayı başaramadığı bir dönemde geldi. Öte yandan kamuoyu yoklamaları Netanyahu’ya yaklaşan seçimlerde hükümet kurma imkanı sağlanmayacağına işaret ediyor.
Parti liderlerinin çabaları, İsrail partiler arenasının ötesinde ittifaklar kurma çabalarının ötesine geçti. Bazıları, ister İsrail'in John Biden başkanlığındaki yeni yönetimle uğraşırken benimsemesi gereken politika olsun, ister eski Başkan Donald Trump'ın destekçileri tarafından Kongre Binası'nın tanık olduğu olaylar olsun, Washington'daki son gelişmelere müdahale etti.
Kamuoyu yoklamaları ona herhangi bir hükümet koalisyonunun oluşumunda merkezi bir rol oynama şansı vermeyen ‘Yisrael Beiteinu’(İsrail Evimiz) partisinin başkanı Avigdor Liberman, İsrail medyasının çoğunun hem görünür hem de yazılı platformları işgal ederek Netanyahu'ya karşı bir provokasyon kampanyası başlatmaya başladı. Hatta hazırlığı içinde olduğunu iddia ettiği bir plan konusunda uyardı. Lieberman, Netanyahu'nun yaklaşan seçimlerde başbakanlığı kazanmayı başaramaması durumunda uygulamaya koyacağı bir plan hazırlığında olduğunu iddia ediyor. Liberman'a göre bu, Trump'ınkinden daha şiddetli olacak bir plan.
İsrail Evimiz partisi liderinin bu iddialarına İsrail’de Netanyahu'nun olası eylemlerinin ve Amerikan senaryosunun Tel Aviv'e aktarılması konusundaki tartışmalar eşlik etti. Gözlemciler ve politikacılar Lieberman'ın konuşmasını destekleyerek ve sokaktaki şiddetli gerilimin ışığında Netanyahu'nun destekçilerinin Capitol olaylarını tekrar edeceğinden endişe ettiklerini ifade ettiler.
Lieberman, Netanyahu'nun yeniden başbakan olmasını önlemek için kendi partisi ve aşırı sağ partiler koalisyonu, Naftali Bennett liderliğindeki ‘Yeni Sağ’, Gideon Sa'ar başkanlığındaki ‘Yeni Umut’ partisi ve Yair Lapid başkanlığındaki ‘Yeş Atid’ partisini içeren bir blok oluşturmaya çalıştığını duyurmak için, Netanyahu'nun Amerika’daki olayları tekrarlaması olasılığına karşı siyasi partilerin kutuplaşmasından yararlanıyor.
Liberman'ın kampanyasına karşılık, ‘Mavi-Beyaz’ İttifakı Başkanı ve Güvenlik Bakanı Benny Gantz, özellikle önceki seçimlerdeki desteğiyle, İsraillilerin kendisine olan güvenini yeniden tesis etme girişiminde adımlarını hızlandırdı. Gantz, merkez ve soldan altı partinin liderlerini ve ayrıca sağcı Liberman’ın partisini, Netanyahu'nun devrilmesini sağlamak için güçlerini birleştirmeye ve tek partide seçimlere katılmaya çağırdı.
Gantz, listedeki yerini bırakmaya hazır olduğunu gösteren bir konuma ulaştı. Netanyahu liderliğindeki bir hükümete katılmaya karar verdiğinde hata yaptığını ve ‘seçmenlerin hayal kırıklığına uğradığını’ anladığını itiraf etti. Siyasi sistem çıkmaza girdikten ve sonuçları kesin olmayan üç seçim turu yaptıktan sonra bu adımı atmak zorunda kaldığını söyledi.
Gantz'ın önceki seçim savaşındaki iki ortağı Moşe Ya'alon ve Yair Lapid ayrı bir yol izlediler. Bağımsız bir seçim kampanyası başlatarak bunu İsrail siyasi arenasındaki başka bir bölünmeye eklediler. Lapid bir tahminde bulunarak partisinin İsrail'in en büyük ikinci partisi olacağını ve Netanyahu olmadan bir hükümet kurabileceğini duyurdu.
Sağ partiler koalisyonu çıkmaza girdi
Beklentiler sağcı partilerin Netanyahu ile rekabet edecek en büyük güç olacak ittifaklara ulaşacağı yönündeyken Ulusal birlik Partisi Başkanı ve Knesset üyesi Bezalel Smotrich ve sağcı koalisyon başkanı Naftali Bennett arasındaki müzakereler çıkmaza girip daha da kötüye gitti. Seçimlere katılacak olan partilerin listesinden Smotrich’in ayrıldığını duyurdu.
İttifakların Netenyahu’yla mücadele etme ve onu devirme hedefine ulaşma çabaları karşısında, sol partiler ise Netenyahu’nun sürekliliğini sağlamak için onu desteğe devem edileceğine dair bir çaba göstermek yerine parçalanmaya ve zayıflamaya devam ediyorlar.
Bazıları, onlarca yıldır var olan sol partilerin artık seçim barajını geçemeyeceğinden korkuyorlar.
