Nüfusu 40 milyonu aşan Irak’ta yoksulluk artıyor

Irak’ın başkenti Bağdat’taki kalabalık. (Independent Arabia)

Mueyyid et-Tarafi
Iraklı sanatçı Davud el-Kaysi, İran-Irak Savaşı 1980'de başladığında halkına ithafen “13 Milyon Nüfus” adlı milli marşı söylemiş; bu şarkı böylesine önemli bir dönemde milli mirasın bir parçası sayılmıştı.
Bir dizi iç ve dış savaşın ardından en az 2 milyon Iraklı öldürülmüş; en az 6 milyonu ise ülke içerisinde farklı bir yere veya diğer ülkelere göç etmişti. İran – Irak Savaşı, Kuveyt'in işgali, Çöl Fırtınası Harekatı, uluslararası yaptırımlar, Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesi ve mezhep merkezli şiddet kaydedilmiş; musibetler Irak ve Suriye'de DEAŞ ile üç yıllık savaş ile son bulmamıştı.
Ülkede yaşanan tüm bu savaşlar ve krizler; yaşamın tüm unsurlarında gerilemeye ve geleceğin daha iyi olmayacağına dair kanaatlere rağmen Irak’ın nüfus artış hızını etkilemedi.
 
40 milyon nüfus
Irak Planlama Bakanlığı’nın açıklamasına göre nüfusun 2020 yılında yüzde 49,5’i kadın olmak üzere 40 milyon 150 bin kişiye ulaştığı, tahmin ediliyor. Ekonomik açıdan aktif, yani çalışma çağındaki 15-64 yaş kategorisinin toplam nüfusun yüzde 56,5’ini, 0-14 yaşın toplam nüfusun yüzde 40,4’ünü oluşturduğu belirtilen açıklamada 65 yaş üstünün yüzde 3,1 olduğu kaydedildi.
Bakanlık Sözcüsü Abduzzehra el-Hindavi, yeni verilerin temelde iki farklı belirlemeye dayandığını, bunlardan ilkinin genel sayımlar çerçevesinde numaralandırma olduğunu, bunun 2010 yılında bakanlık tarafından tüm illerde uygulanmadığını ifade etti.  Nitekim söz konusu sayımda ülke nüfusunun 31 milyon 600 bin olduğu belirtilmiş, nüfus artış oranı da yüzde 2,6 olarak duyurulmuştu. İkinci belirleyicinin ise yılda 850 bin ila 1 milyon kişiye yaklaşan nüfusun doğal büyüme hızı olduğuna dikkat çekildi.
Açıklamanın devamında şu ifadelere yer verildi:
“Geçen yıl yapılması planlanan genel nüfus sayımı, koronavirüs krizi ve ekonomik ikilem dolayısıyla ertelenmişti. Planlama Bakanlığı yetkisinde belirlenecek yeni tarih ise sağlık durumuna, salgının sona ermesine ve mali meselelere bağlı. Sayım için bütçe dahilinde fon sağlamak isteyen bakanlık 2021 bütçesini bekliyor. Şartlar sağlandığı takdirde bu yıl sayım yapılabilir.”

Gelecek programlar
Özellikle 15 yaş üstü genç nüfusa yatırım yapma yönünde planlara dikkat çeken Hindavi, Ulusal Nüfus Politikası Belgesi’nin, yoksullukla mücadele yoluyla birey inşa etme, nüfusun sağlık düzeyini iyileştirme, eğitim, barınma ve bir yönetim iktidar sağlama, ekonomik gerçekliği geliştirme ve güvenli bir toplum gibi çeşitli eksenleri içerdiğine dikkat çekti.
 
Gerçeğe yakın
Ekonomi ve insani yeteneklerin geliştirilmesi konusunda uzmanlar yaptıkları değerlendirmelerde bakanlık tahminlerinin tuttuğunu ancak işgücü piyasasını artırmak ve buna her yıl dahil olan profili belirlemek için önemli çalışmalara ihtiyaç olduğunu belirttiler.
Gelecek Ekonomik Araştırmalar Kurumu Başkanı Menar el-Ubeydi, bakanlığın açıkladığı, bir yıl içindeki doğum ve ölümlerin eklenmesi ve yıllık büyüme oranıyla varılan yüzdelerin gerçeğe yakın olduğu görüşünde.
İlkokulu bitirenlerin yüzde 50 oranında kaydedildiğini, bu kişilerin fırsat sağlansa bile işgücü piyasasına giremeyeceğini belirten Ubeydi, işgücü piyasasına girebilecek niteliklere sahip 500 bin kişinin var olduğunu ancak proje yokluğu nedeniyle çalışacakları iş olmadığını vurguladı.
Yapılan açıklamalarda nüfus artışı konusunda toplumu eğitmek, nüfus artışına uyum sağlamak için uzun vadeli stratejik projeler bulmak, eğitimi teşvik etmek, okullara girme ve şu an düşüş kaydedilen eğitim düzeyini iyileştirmek yönünde ihtiyaca dikkat çekildi.
 
Güç kaynağı gençlik
Eğitmen Hüseyin Leys, bilhassa genç nüfus artışına uygun yatırım yapıldığı ve üretken projelere entegre edildikleri taktirde bu kesimin ülke için güç kaynağı oluşturacağını söyledi.
“Gençlik, ülkenin güvendiği kartlardandır” diyen Leys, gelecek tahminlerinin nüfus yüzdesinin önümüzdeki 10 yıl içinde önemli ölçüde artacağını gösterdiğine işaret etti. Aynı zamanda devletin yatırım planları yokluğu sebebiyle doğum kontrol programlarının uygulanması gerektiğini vurguladı.
Diğer yandan, 2020 yılında yayınlanan resmi istatistiklere göre Irak toplumundaki yoksulluk oranı yüzde 20'nin üzerinde seyrediyor.
Aktivistler ve gazeteciler ise söz konusu rakamların ülkenin gerçekliğiyle tutarsız ve yanlış olduğunu öne sürüyorlar.

Kadın oranı daha yüksek
Kadın nüfus oranının bakanlığın bildirdiğinden daha fazla olduğu görüşünde olan kadın hakları aktivisti Büşra el-Ubeydi kadınların özellikle devletteki üst düzey pozisyonlarda temsilinin artırılması çağrısında bulundu.
Irak’ta üst üste kaydedilen savaşların erkek sayısında azalmaya neden olduğunu belirten Uneydi, “Planlama Bakanlığı istatistikleri, gerçeğe değil tahminlere dayandığı için kesin değildir. Son güvenilir nüfus sayımı 1987’de yapılmıştır” dedi.
Devlet dairelerinde çok sayıda orta yaş yetişkinlerin olduğunu söyleyen aktivist Büşra, bunun genç kesime haksızlık olduğunu düşünüyor. Aynı zamanda gençlerin işgücü piyasasına çekilmesi gerektiğini belirtiyor.

Siyasi hedefler
Yazar ve gazeteci Ali Baydar da bakanlık tarafından açıklanan oranların yanlış olduğunu, gerçeklere dayanmadığını öne sürdü. Bu durumu henüz nüfus sayımı yapılmaması ardındaki siyasi hedeflere bağlayan Baydar sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu rakamlar spekülatif olabilir. Şayet doğruysa, işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunan gelişim ve yatırım projeleri yokluğunda artan nüfusun bir sonucu olarak Irak'ta şu anki ve yaşanacak olan yoksulluğun boyutunu gösteriyor.”
Siyasi nedenlere ilişkin değerlendirmesinde egemen sınıfın illerin, mezheplerin ve belirli milletlerin sayısını belirlemektenkaçındığını ifade eden Ubeydi zira aynı bütçenin tahsis edilmesinin sürdürülmek istenildiğini kaydetti. Aynı zamanda gelecekte düzenlenecek olası bir nüfus sayımının uluslararası düzeyde izlenmesi gerektiğini vurguladı.