Tren seferlerini aksatan zehirli kırkayak sürülerinin gizemi çözüldü

Japonya'da yeni beslenme alanlarına giden bir kırkayak sürüsü (Keiko Niijima)
Japonya'da yeni beslenme alanlarına giden bir kırkayak sürüsü (Keiko Niijima)
TT

Tren seferlerini aksatan zehirli kırkayak sürülerinin gizemi çözüldü

Japonya'da yeni beslenme alanlarına giden bir kırkayak sürüsü (Keiko Niijima)
Japonya'da yeni beslenme alanlarına giden bir kırkayak sürüsü (Keiko Niijima)

Japonya'da zaman zaman tren seferlerinin durmasına yol açan kalabalık ve zehirli kırkayak sürülerinin epey uzun bir yaşam döngüsüne sahip olduğu keşfedildi.
Shizuoka Üniversitesi'nden araştırmacılar, kırkayakların tren raylarını neden her 10 yılda sadece bir kez doldurduğunu anlamak için bir çalışma yürüttü.
Başkent Tokyo'nun batısındaki makinistler, bir avcının saldırısına uğradığında siyanür yayan bu hayvanların 1920'den beri tren raylarının üzerinde "yoğun bir örtü" oluşturduğunu görüyor. Ve bazı durumlarda tren seferleri, kırkayaklar raylardan çekilene kadar askıya alınıyor.
Royal Society Open Science isimli hakemli dergide yayımlanan yeni bir araştırma, kırkayakların özellikle Parafontaria laminata armigera alt türünün, doğumdan ölüme kadar yaklaşık 8 yıllık bir döngüde yaşadığı sonucuna vardı.
Shizuoka Üniversitesi'nde matematiksel biyolog Jin Yoshimura'nın aktardığına göre kırkayaklar büyüdüğünde yeni beslenme alanları bulmak üzere yola çıkıyor. Bu nedenle hareket halindeyken görülen kırkayaklar, neredeyse her zaman yetişkinlerden oluşuyor. Çürüyen yapraklardan oluşan bir beslenme alanına vardıklarında ise çiftleşiyor, yumurtluyor ve ölüyor
Bundan 8 yıl sonra yeni kırkayaklar kuluçkadan çıkıyor, yiyecek aramak üzere yeniden yola düşüyor ve aynı döngüden geçiyor. Uzmanlara göre bu davranış böcek olmayan bir hayvanda ilk kez görülüyor.
Öte yandan araştırmacılar, kırkayakların artık eskisi kadar kalabalık kümeler oluşturmadığını da keşfetti. İncelenen 7 kuluçka grubundan birinin uzun yıllardır görülmediği, diğerlerinin de giderek küçüldüğü ifade edildi.
Dr. Yoshimura, "Uzun yıllardır tren seferlerinin aksatıldığını görmedik, bir şeyler değişiyor” diye konuştu.
İklim değişikliğinin kırkayakların yaşam döngüsünü etkilediğinden şüphelendiğini belirten araştırmacı sözlerini şöyle sürdürdü:
Sayılarındaki azalmasının kesin sebebinin ne olduğunu hala merak ediyoruz.

Independent Türkçe, New York Times, 9news



Gökbilimciler Satürn'e çarpan nesneyi tanımlamak için yardım istiyor

Fotoğraf: NASA
Fotoğraf: NASA
TT

Gökbilimciler Satürn'e çarpan nesneyi tanımlamak için yardım istiyor

Fotoğraf: NASA
Fotoğraf: NASA

Gökbilimciler cumartesi günü Satürn'e çarpmış olabilecek gizemli bir cismin tanımlanması için yardım çağrısı yaparken bu, bir uzay cisminin gaz devine çarptığının kaydedildiği ilk örnek olabilir.

Araştırmalara göre Satürn'e ortalama her 3 bin 125 yılda bir büyük (çapı 1 kilometreden fazla) cisimler çarpıyor.

Veriler her yıl 7-8 küçük uzay taşının gezegene çarptığını gösterse de gökbilimciler bugüne kadar hiçbirini tespit edemedi.

Kozmik çarpışmalar, kayalık gezegenlerde kraterler bıraksa da Jüpiter ve Satürn gibi gaz devlerinde bu tür izlere rastlanmaz.

Ancak NASA çalışanı ve amatör gökbilimci Mario Rana'nın çektiği yeni bir görüntü, ilk kez Satürn'e bir uzay cisminin çarptığı gösteriyor gibi duruyor.

Gaz devlerinin dış katmanları hidrojen ve helyumdan oluştuğu için asteroit ya da kuyrukluyıldız çarpmaları hızla kaybolabiliyor.

Rana, Jüpiter ve Satürn'ün görüntülerini bilgisayar yazılımıyla analiz eden DeTeCt projesinde çalışıyor. Gökbilimcinin geçen cumartesi günü çektiği Satürn videolarında, görüntülerin sol tarafındaki soluk bir parıltı bir çarpma olayı gibi duruyor.

Profesyonel ve amatör gökbilimcilerden oluşan bir konsorsiyum olan Gezegensel Sanal Gözlemevi ve Laboratuvarı (Planetary Virtual Observatory and Laboratory/PVOL), alanın uzmanlarını Satürn'e olası çarpma olayını doğrulamaya ya da çürütmeye çağırıyor.

PVOL yaptığı açıklamada "Marc Delcroix, Mario Rana tarafından elde edilen bir video gözlemindeki birkaç karede yakalanan, Satürn'deki potansiyel bir çarpışmayı bildiriyor. Potansiyel çarpma çok zayıf ve doğrulanmamış" ifadelerini kullanıyor.

Çok kısa süreli çarpma parlaması Satürn'de 5 Temmuz 2025'te, evrensel saate göre 09.00'la 09.15 arasında meydana geldi. Satürn'ün o zaman diliminde çekilmiş diğer videolarını elde etmek çok önemli.

frgtyh
Satürn'e çarpması muhtemel asteroid veya kuyrukluyıldızı gösteren görüntüler (Mario Rana/PVOL)

PVOL bu zaman diliminde gözlem yapmış olabilecek gökbilimcileri de Delcroix'yla e-posta yoluyla ([email protected]) iletişime geçmeye ve ellerindeki verileri paylaşmaya çağırıyor.

Leicester Üniversitesi'nde gezegen bilimi alanında öğretim üyesi olan Leigh N. Fletcher da amatör uzay gözlemcilerine, çarpışmayla ilgili ellerinde olabilecek videoları paylaşmaları çağrısında bulunuyor.

Dr. Fletcher, BlueSky'da şöyle yazıyor:

Marc Delcroix ve ekibinin hafta sonu yaptığı çağrıyı yineliyorum: Ekip, Satürn'e 5 Temmuz'da evrensel saate göre 09.00'dan 09.15'e kadarki olası bir çarpışmayı doğrulamak/çürütmek istiyor. Amatör gözlemcilerin o saatte çektiği videolar, işin anahtarı olabilir.

Independent Türkçe