عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya Siyasi Diyalog Forumu tarafları ‘otorite makamları’ üzerinde anlaşmaya vardı

Libya Siyasi Diyalog Forumu toplantılarına katılan taraflar Buznika kentinde bir araya geldi (Şarku’l Avsat)
Libya Siyasi Diyalog Forumu toplantılarına katılan taraflar Buznika kentinde bir araya geldi (Şarku’l Avsat)
TT
TT

Libya Siyasi Diyalog Forumu tarafları ‘otorite makamları’ üzerinde anlaşmaya vardı

Libya Siyasi Diyalog Forumu toplantılarına katılan taraflar Buznika kentinde bir araya geldi (Şarku’l Avsat)
Libya Siyasi Diyalog Forumu toplantılarına katılan taraflar Buznika kentinde bir araya geldi (Şarku’l Avsat)

Fas’ın Buznika kentinde dün bir araya gelen Libya Siyasi Diyalog Forumu tarafları, 2015’te Suheyrat kentinde imzalanan siyasi anlaşmanın 15’inci maddesi uyarınca otorite makamlarına atanacak kişilerle ilgili prosedürleri yerine getirecek küçültülmüş çalışma grubunun kurulması ve üyelerinin belirlenmesi konusunda anlaşmaya vardı.
Libya Devlet Yüksek Konseyi ile Tobruk Temsilciler Meclisi üyelerinden oluşan 13+13 Komitesi’nin otorite makamlarına ilişkin yaptığı açıklamaya göre, üzerinde uzlaşıya varılan makamlar Libya Merkez Bankası Başkanı ve Yardımcısı, Sayıştay Başkanı ve Yardımcısı, İdari Kontrol Makamı Başkanı ve Yardımcısı, Yolsuzlukla Mücadele Heyeti Başkanı ve Yardımcısı, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı ve Üyeleri’nden oluşuyor.
Buznika’daki görüşmeler hakkında bilgi sahibi kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığına göre, Libya Devlet Yüksek Konseyi ile Tobruk Temsilciler Meclisi heyetlerinin vardığı anlaşmada, Trablus’un (batı bölgesi) Başsavcılık, Devlet Denetleme Bürosu Başkanlığı ve Yüksek Seçim Komisyonu’nu üstlenmesi, Barka’nın (doğu bölgesi) Merkez Bankası Müdürlüğü ve İdari Kontrol Makamı Başkanlığı’nı ve Fizan’ın da (güney bölgesi) Yüksek Mahkeme ve Yolsuzlukla Mücadele Komisyonu Başkanlığını alması kararlaştırıldı.
13+13 Komitesi’nin açıklamasında, çalışma grubunun adaylık kriterlerinin belirlenmesi, adaylık başvuru tarihinin duyurulması, istenen kriter ve şartları karşılayan adaylıkların onaylanması, adayların özgeçmişlerinin 26 Ocak-2 Şubat tarihleri arasında alınması gibi bir dizi adımlar atacağı belirtildi.
Libya krizinin iki tarafı, liyakatin esas alınması noktasında ise devletin üst düzey kurumlarına (hükümet, ekonomi ve hizmet kurumlarında yöneticilik pozisyonları ve otorite makamları) atamaların adil bir şekilde gerçekleşmesi için coğrafi dengeyi gözetme taahhüdünde bulunarak, bu atamaların geçiş aşamasının bitmesiyle birlikte sona ereceğine işaret etti. Komitenin açıklamasında, Yüksek Mahkeme Başkanlığı ve Savcılık makamlarına atamalarda özellikle yürürlükteki mevzuat tarafından belirlenen prosedürlerin işletilmesi gerektiği vurgulandı.
Libya Diyalog taraflarının üyeleri, Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) tarafından desteklenen Siyasi Diyalog Forumu’nun geçiş sürecini yönetecek yürütme otoritesinin kurulması için harcadığı çabaları desteklediklerini belirterek, Forum’un çabalarının bu konuda başarıya ulaşamaması halinde sorumluluklarını yerine getireceklerini ifade ettiler.
Öte yandan Fas Dışişleri Bakanı Nasır Burita, Siyasi Diyalog Forumu toplantısının kapanış oturumunda yaptığı açıklamada, Forum’un iki tarafının otorite makamlarıyla ilgili vardığı anlaşma ve uzlaşıları memnuniyetle karşıladıklarını söyledi. Fas’ın Libya krizine müdahalesinde sınırlamaların olduğunu dile getiren Burita, ülkesinin “daima Libyalıların yanında kalacağını ve hiçbir zaman onların yerini almayacağını” kaydetti. Burita, Fas’ın, Libya krizinin çözümüne, “Libya’nın istikrarı Fas’ın istikrarıdır” anlayışından hareketle katıldığını ve Libya’nın istikrarının Kuzey Afrika istikrarı üzerinde etkisi bulunduğunu ifade etti. Fas’ın Suheyrat Anlaşması nedeniyle sorumluluk hissettiğini söyleyen Burita, ülkesinin tüm Libyalı aktörlere açık olduğunu belirtti. Burita, “Biz, kimseyi dışlamıyoruz. Fakat daima Libya’da kurumsal meşruiyete bağlıyız. Bu meşruiyet Suheyrat Anlaşması’ndan kaynaklanıyor” dedi. Burita, Rabat’ın UNSMIL’ın çabalarını desteklediğini ve UNSMIL Temsilci Vekili Stephanie Williams’a destek sunduğunu ve aynı zamanda Jan Kubis’in olumlu bir rol üstlenmesine yardımcı olacak kişisel özellikleri nedeniyle BM Libya Temsilcisi olarak atanmasını memnuniyetle karşıladıklarını dile getirdi.
Rabat’ın tüm uluslararası aktörlerle koordinasyon halinde olduğuna işaret eden Faslı Bakan, ülkesinin Libyalılar olmaksızın Libya’nın geleceğiyle ilgili hiçbir uzlaşıya dahil olmadığı gibi Libyalıların olmadığı ve Libya’yı ilgilendiren hiçbir görüşmeye de katılmayacağını ifade etti.
Burita ayrıca Fas’ın, Libya’da yaşananların ve Libyalıların son yıllarda ve aylarda yaptıklarının bir sonucu olan gelişmelerin umut verici bulduklarını söyledi.
Libya Siyasi Diyalog Forumu’nun dün Buznika’daki toplantısı, Libyalı tarafların Eylül ve Ekim 2020’de Fas’ın Buznika ve Tanca kentlerinde düzenlediği toplantıların bir devamı niteliğindeydi. Söz konusu toplantılarda, “Suheyrat Anlaşması’nın 15’inci maddesi uyarınca otorite makamları temsilcilerinin seçilmesi için gerekli kriterler ve mekanizmalar üzerinde kapsamlı bir anlaşma” yapılmıştı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
TT
TT

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)

Dürziler, dini ve sosyal gizliliğini korumaya çalışırken, Ortadoğu'da Lübnan, İsrail ve Suriye gibi yayıldığı ülkelerde siyasi roller oynayan bir azınlığı oluşturuyorlar.

Son birkaç gün boyunca, Güney Suriye'deki Suveyda şehrinde Dürzi milisler, Bedevi milislerle çatışmaya girdiler ve bunun sonucunda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti güçleri salı günü Suveyda şehrine girip ateşkes ilan ederken, İsrail Suriye güçlerini hedef alan hava saldırıları düzenlediğini duyurdu. Zira Tel Aviv daha önce azınlık Dürzi halkını korumaya ve Güney Suriye'de asker konuşlandırmayı önlemeye çalışacağına söz vermişti.

Peki Dürziler kimdir ve inançları, siyaset ve toplumdaki rolleri hakkında ne biliyoruz?

Dini inançları

Dürzilik, 11’inci yüzyılın başında, İmamiye’den (İsna Aşeriye) sonra Şiiliğin ikinci en büyük dalı olan İsmâiliyye mezhebinin bir fırkasıdır.

Kendilerine Muvahhidun diyen Dürziler, Lübnan'daki en yüksek dini otorite olan el-Akl Şeyhliğinin web sitesine göre, “Bir ve tek olan, yeri ve göğü yaratan Allah’a” meleklerine, peygamber ve resullerine, ahiret gününe inanırlar.

Mezhep mensupları ile sınırlı olan öğretilerinin gizliliğini açıklar şekilde, ritüellerine aşina olan ve adının açıklanmasını istemeyen birinin AFP’ye vurguladığı gibi, Dürziler inançlarında “zahiri mesaj ile batini mesaj”ı temel alırlar.

Bahsi geçen kişi, tek tanrılı dinlerin uzun bağlamlarına dayanan, dini kavramları felsefe ile karıştırma yoluyla Platon'un fikirlerinden etkilenen, “Allah’ın gerçek tevhidinde olgun bir aşamaya” dayanan öğretilerden bahsediyor.

Dürzilik, sözde doğruluk, iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım, İblis'i ve bütün şer güçleri tanımama gibi yedi temel tavsiyeyi (esası) benimser ve reenkarnasyonun “mezhebin bir parçası” olduğuna inanır.

Dini günler

Dini günleri, diğer mezhepler ile aynıdır. Ek olarak, kurban bayramından önceki on gün boyunca yapılan günlük toplantılar vardır. Bu toplantılarda dini okumalar, bazı ibadetler, bazı şiirler ve manevi okumalar yapılır. Bunlar Muvahhid birisinin yerine getirmesi halinde gerçek tevhidi uygulamış kabul edileceği yedi esası pekiştirmektedir.

Aynı şekilde, Hicri yeni yılı ihya ederler ve herkes gücü yettiğince zekat öder.

Şeyhleri iman kardeşlerini koruma ve iletişimi koruma ilkesini yerine getirmek için perşembe-cuma gecesi ritüelleri ve ibadetleri eda etmek, dini okumalar yapmak amacıyla toplanırlar.

Mezhebin öğretileri mensupları arasında gizli kalır ve bazı karma evliliklerin varlığına rağmen, genellikle Dürzilerin kendilerine mezhep mensuplarının dışında hayat arkadaşı seçmeleri hoş karşılanmaz.

Yayıldıkları bölgeler

Dindar erkeklerinin siyah kıyafetler giyinip başlarına beyaz sarık sardıkları, kadınlarının ise yine siyah kıyafetler giyip, başlarını ve yüzlerinin bir kısmını örten beyaz bir başörtü taktıkları Dürzilerin sayısının 1 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor.  

Dürzi mezhebi mensupları çoğunlukla Lübnan, Suriye, Filistin toprakları ve Ürdün'deki dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde yaşıyorlar.

Suriye'deki nüfuslarının 700 bin olduğu tahmin ediliyor ve çoğu kaleleri sayılan Suveyda şehrinin bulunduğu ülkenin güneyinde yaşıyor. Ayrıca Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya ilçeleri ile ülkenin kuzeybatısındaki Idlib'de sınırlı sayıda bulunuyorlar.

Lübnan'da sayılarının yaklaşık 200 bin olduğu tahmin ediliyor ve yoğun olarak ülkenin merkezindeki dağlarda, özellikle de Şuf, Aliya ve el-Metn el-Ala bölgelerinde, ayrıca Cebel el-Şeyh’in batı eteklerindeki Hasbaya ve Raşiya gibi bölgelerde yaşıyorlar.

İsrail'de ise Celile, Karmel Dağı ve işgal altındaki Golan Tepeleri'nde 20'den fazla köyde dağınık bir şekilde yaşıyorlar. Merkezi İstatistik Bölümü'ne göre, İsrail vatandaşlığına sahip olanların sayısı 153 bin. Ek olarak, Golan'da yaşayan yaklaşık 23 bin Dürzi’nin büyük çoğunluğu kalıcı İsrail ikametgah belgesine sahip.

İsrail'deki Dürzi Mirası Merkezi'ne göre, İsrail mezhebi “kendi mahkemeleri ve bağımsız manevi liderliği ile tek başına bir oluşum olarak” tanıyor.

Tarihçi Sami Nesib Makarem, “Dürzi İnancı” adlı kitabında, özellikle Lübnan ve Kuzey Suriye'deki bazı Dürzilerin “16. yüzyıldan itibaren Cebel-i Havran'a göç ettiğini” ve bölgenin “Cebel-i Dürzi” olarak anılmaya başladığını belirtiyor.

Buradan bazıları, özellikle kuzeyde yaklaşık 15 bin ila 20 bin Dürzi'nin yaşadığı Ürdün'e göç etti.

Az sayıda Dürzi de Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya gibi dünyanın çeşitli bölgelerine ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika'ya göç etti.

Sosyal ve politik rol

Dürziler, farklı ülkelere yayılmalarına rağmen yakın bağlarını sürdürmeye çalıştılar.

Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden tarihçi Profesör Makram Rabah, Dürziler, Maruniler ve Lübnan Dağı'ndaki çatışmalar üzerine yazdığı bir diğer kitapta şu açıklamayı yapıyor: “Karma evlilikler ve Dürziler arasında ilişkiler var ve din adamları bu ilişkinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyorlar. Sınırlar çizilmiş olsa da, Dürziler onları gerçekte tanımadılar.”

Makram'a göre, bir azınlık olmalarına rağmen, Ortadoğu'da Dürziler “bölgenin siyasi ve sosyal yaşamında, ekonomik ve sosyal meselelerinde önemli ve bazen öncü bir rol” oynadılar.

Bu durum genellikle, azınlığın rolünü, büyüklüğünün ötesinde şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan feodal liderlerden veya aile liderlerinden kaynaklanıyordu.

Örneğin Lübnan'da lider Kemal Canbolat, 1950'lerden iç savaşın başlangıcı (1975-1990) ve 1977'deki suikastına kadar önemli bir siyasi rol oynadı.

Suriye'de Fransız manda yönetimi, 1921'de Cebel el-Dürzi bölgesine idari bağımsızlık verdi ve bu statü 1937'ye kadar devam etti. Ancak bu dönemde, en önde gelen Dürzi liderlerinden biri olan Sultan Paşa el-Atraş, 1925'te Fransızlara karşı patlak veren büyük bir ayaklanmaya liderlik etti.

İsrail'e gelince, Makram Rabah, Dürzilerin “devlete tamamen entegre olduklarını ve orduda görev yaptıklarını, bunun da onlara devlet nezdinde daha fazla nüfuz sağladığını” açıklıyor.

Suriye'de çatışmanın patlak vermesinin ardından Dürziler, kendilerini çatışmadan ve sonuçlarından uzak tuttular. Birkaç istisna dışında, genellikle rejime karşı silahlanmadılar veya muhalefete katılmadılar. Bulundukları bölgelerde çeşitli silahlı grupların parçası olan Dürziler, Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra iktidara gelen yeni yetkililerle henüz bir anlaşmaya varamadılar.

Nisan ayı sonlarında Şam kırsalındaki iki bölgede patlak veren ve Suveyda'ya uzanan çatışmalar, Dürzi milisler ile güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu en az 119 kişinin ölümüne yol açtı. Bu kanlı çatışmaya İsrail hava saldırılarıyla müdahale etti ve Şam’ı, Dürzilere zarar verilmemesi konusunda uyardı.

Nadir görülen bir siyasi ayrışmayla, Dürziler arasında son olaylara ilişkin tutumlar farklılaştı. Kemal Canbolat’ın oğlu Lübnanlı lider Velid Canbolat, Dürzileri Müslümanlar ile “sonsuz bir savaşa” sürüklemek konusunda uyarıda bulunurken, dini otoriteler ve Suriyeli Dürzi askeri gruplar, Dürzilerin ülkenin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladılar.Şarku'l Avsat'ın Independet Arabia'dan aktardığı analize göre buna karşılık, Suriyeli din adamları ve İsrail’deki Dürzilerin dini lideri Şeyh Muvaffak Tarif, İsrail'e Suriye Dürzilerini koruma çağrısında bulundular.

Rabah, bu tarafların “farklı ajandalara sahip olduğunu ve daha da önemlisi, üç ülkeye uzanan bir nüfuz mücadelesi olduğunu” belirtti.