Sudan’da yüksek fiyatlar ve güvenlik krizine karşı protestolar

Gençler başkentin mahallelerinde yolları kapatarak lastikleri yakıyor

Güvenlik görevlileri dün Hartum'da protestocular tarafından kurulan engelleri kaldırdı (AFP)
Güvenlik görevlileri dün Hartum'da protestocular tarafından kurulan engelleri kaldırdı (AFP)
TT

Sudan’da yüksek fiyatlar ve güvenlik krizine karşı protestolar

Güvenlik görevlileri dün Hartum'da protestocular tarafından kurulan engelleri kaldırdı (AFP)
Güvenlik görevlileri dün Hartum'da protestocular tarafından kurulan engelleri kaldırdı (AFP)

Sudan başkentinin bazı mahallelerinde birkaç gündür çeşitli protestolara sahne oluyor. Yolları kapatan, lastik yakan protestocular, yüksek fiyatları, pahalılığı, ürün kıtlığını, zayıf güvenlik koşullarını, güvenlik servislerinin Hartum’da hayatın bir parçası haline gelen güvenlik kaosunun üstesinden gelememesini kınayan sloganlar atıyor.
Federal hükümet, malzeme kıtlığı nedeniyle ekmek, elektrik, yakıt ve mutfak gazı fiyatlarına yeni zamlar getirdi. Nitekim fırınlar ve benzin istasyonlarında uzun kuyruklar kaydediliyor.
Sudan hükümeti, Aralık ayında yaklaşık yüzde 254'e ulaşan enflasyon oranlarındaki ciddi artış ve Sudan sterlininin döviz kurundaki keskin düşüşü ışığında emtia sübvansiyonlarını kısmen veya tamamen ortadan kaldırarak ciddi önlemler aldı. Nitekim 1 ABD doları, 300 pounda düştü.
Protestocular ise izole rejim sembolleri tasfiyesinin ve geçiş hükümeti kurumlarının tamamlanmasının hızlandırılmasını talep ediyor. Nitekim hükümetin duyurulması, Yasama Konseyi’nin kurulması, devrim şehitleri katillerinin intikamının alınması da bu talepler arasında yer alıyor.
Hartum’daki el-Berari, es-Sittin, es-Sahafat, ed-Duyum mahalleleri, Omdurman’daki el-Arda, es-Severat ve Ombada semtleri, aynı zamanda Kuzey Hartum’daki el-Maune Caddesi’nde protestolar düzenleniyor. Bu mahallelerdeki sokaklara çıkan onlarca gencin lastikleri yakıp ana yolları kapatması, trafiğin durmasına neden oluyor. Devrim sloganlarının gerçekleşmesi çağrısında bulunan protestocular, geçiş hükümetinin ‘özgürlük, adalet ve barış’ hedeflerine ulaşmadaki başarısızlığını kınıyor.
Sudan Kongre Partisi lideri Ömer ed-Dakir ve iktidar koalisyonunun önemli ortağı olan partisi, geçiş hükümetine kıtlığa ve yüksek fiyatlara neden olan ekonomik krizlerle mücadelede ciddiyet çağrısında bulundu. Artan protestoların ‘görmezden gelinmesini’, ekonomik ve güvenlik alanındaki bozulmayı eleştiren Dakir, hükümete vatandaşlara kulak verme, ekonomik sıkıntılarla şeffaf bir şekilde ilgilenme nasihatinde bulundu. Protesto düzenlemenin meşru bir hak olduğunu vurgulayan parti, internet sitesinde yayınladığı açıklamada, “Vatandaşların her sabah yakıt, elektrik, ekmek ve ilaç gibi temel emtia fiyatlarında yeni bir artışla karşılaşması normalleşti” ifadelerini kullandı.
Hükümetin ekonomiye dair kararları doğrudan açıklamayıp medya üzerinden sızdırarak vatandaşları şaşırttığını dile getiren Dakir, hükümeti gerçekleri halka açıklamaya, katı ekonomik reform politikaları konusundaki danışma çemberini genişletmeye çağırdı. Aynı zamanda geçiş hükümetinin kapsamlı bir ulusal krizi miras aldığını, ekonomik kötüleşmenin de bunun sonuçlarından olduğunu söyledi.
Vatandaşlar arasında bir huzursuzluk durumu kaydedilirken, başarısızlıkla suçlanan geçiş hükümeti yıkıntıları üzerine devrimci bir hükümet kurulması talep ediliyor. Protestocuların çoğu, sürekli olarak sivil yönetime bağlı kalıyor. Aynı zamanda izole rejimi ve İslamcı iktidarı reddediyor.



Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes görüşmeleri ne durumda?

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda hayatını kaybedenlerin sayısı 58 bine yaklaştı (Reuters)

Filistinli yetkililere göre Gazze'de ateşkes görüşmeleri çıkmaza girdi. 

Kimliğinin açıklanmaması şartıyla BBC'ye konuşan kaynaklar, Tel Aviv yönetiminin Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere, ihtilaflı konularda karar vermeye yanaşmayan bir heyet gönderdiğini savunuyor. 

Ayrıca yetkililer, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD ziyaretiyle "zaman kazanmaya" çalıştığını ve süreci tıkadığını ileri sürüyor. 

Netanyahu, 7-10 Temmuz'da gerçekleştirdiği ziyarette ABD Başkanı Donald Trump'la bir araya gelmişti. Ancak beklenen 60 günlük ateşkesin sağlandığına dair bir açıklama yapılmamıştı.

Filistinli yetkililer, İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesi ve bölgeye yardım girişleri gibi konularda uzlaşma sağlanamadığını belirtiyor. 

BBC, özellikle İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah ve Han Yunus kentlerini ayıran Morag Koridoru'nda işgali sürdürme ısrarının henüz aşılamadığını aktarıyor. İsrail ordusunun Gazze'nin 1 ila 1,5 kilometre içine giren bir alandaki "tampon bölgeleri" bırakmak istemediği ifade ediliyor.

Diğer yandan Hamas'ın tampon bölgelere ait haritaları istediği ve sözkonusu alanın söylenenden çok daha büyük olduğunun ortaya çıktığı aktarılıyor. Buna göre İsrail ordusu, bazı noktalarda Gazze'nin 3 kilometre kadar içine giren tampon bölgeler inşa etmeyi planlıyor. 

Filistinli örgütün ilk etapta bu konuda taviz vermeyi düşündüğü fakat haritaları görünce bundan vazgeçtiği ifade ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, Gazze'nin Mısır sınırındaki Refah kentinin tamamında işgalini sürdürmeyi planladığı aktarılıyor.

Kaynaklardan biri, Netanyahu yönetiminin tutumuna dair şunları söylüyor: 

Bu görüşmeleri hiçbir zaman ciddiye almadılar. Bunları zaman kazanmak ve sahte bir ilerleme görüntüsü vermek için kullandılar.

Diğer yandan New York Times'ın (NYT) analizinde, Netanyahu'nun Gazze savaşını iktidarını sürdürmek için kullandığına dikkat çekiliyor. 

Netanyahu'nun, savaşın sürmesini isteyen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir gibi radikal sağcı koalisyon ortaklarını memnun etmek için ateşkese yanaşmadığı ifade ediliyor. 

Analizde, Netanyahu'nun Nisan 2024'te ateşkes yapmayı düşündüğü fakat yine aynı baskılar nedeniyle geri adım attığı belirtiliyor. Bazı Amerikalı yetkililerin, Netanyahu'yla İsrail halkının yüzde 50'sinin savaş yerine rehine takası anlaşmasını istediğine dair anket sonuçları paylaştığı, İsrail liderininse şöyle yanıt verdiği aktarılıyor: 

Evet ama bu yüzde 50'lik kesim benim seçmenlerimden oluşmuyor.

Başbakanın yargı reformu paketinin 2023'te büyük protestolara yol açtığı, hatta yedek askerlerin greve gittiği anımsatılıyor. Bunlara ek olarak Netanyahu hakkında yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla açılan davaların sürdüğü hatırlatılıyor. 

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) de Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında Kasım 2024'te tutuklama emri çıkarmıştı. 

Analizde, Netanyahu'nun Gazze savaşını uzatarak bu davalardan kendini korumaya çalıştığı belirtiliyor. "İsrail hiç olmadığı kadar güvensiz bir konumda" denen analizde, başbakanın hamlelerinin ülke tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturduğu ifade ediliyor: 

Netanyahu, 21. yüzyılın felaketlerinden birinin mimarı ve bu felaket, İsrail'in adını muhtemelen onlarca yıl lekeleyecek.

Independent Türkçe, BBC, Times of Israel, New York Times