İsrail ile Sudan, 3 ay içerisinde normalleşme anlaşması imzalayacaklar

İsrail İstihbarat Bakanı Eli Cohen, Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah El Burhan ve Savunma Bakanı Yasin İbrahim’in de aralarında bulunduğu Sudanlı yetkililerle iki ülke arasındaki ilişkileri canlandırmak ve karşılıklı büyükelçilik açılması konularını görüşmek üzere geçtiğimiz günlerde Hartum’a gitti. Sudanlı yetkililer yaptıkları açıklamalarda İsrail ile normalleşme ilişkilerini güçlendirme isteklerini dile getirdiler. İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ile birlikte önümüzdeki baharda karşılıklı olarak büyükelçiliklerin de açılması bekleniyor. Cohen, Burhan ile yaptığı görüşmede “Washington'da düzenlenecek resmi törenle iki ülke arasında normalleşme anlaşmasının imzalanması konusunda fikir birliğine varıldığını” söyledi. Washington, İsrail ve Sudan arasındaki ilişkilerin resmi sponsoru sıfatıyla söz konusu imza törenine ev sahipliği yapacak.
Cohen dün İsrail medyasına verdiği demeçte şunları söyledi:
“İki ülke arasındaki ilişkilerde sağlanan ilerlemenin Sudan'da bu denli bir coşku ile karşılanmasına şaşırtıcı. Genellikle biz Arap meslektaşlarımızla ilişkilerde ilerleme sağlamak için inisiyatif alır ve İsrail'de girişim başlatırız. Ancak bu sefer girişim Hartum'dan geldi. Gerçekten tarihi anlar yaşıyoruz. Hartum'a kaygı ve tedbirli bir biçimde geldik. Ancak güven duygusuyla ayrıldık. Şahsen oldukça etkilendim. Sudan'ı barışçıl bir şekilde ziyaret eden ilk İsrailli bakan olduğum için şanslıyım. Sudan sıradan bir ülke değildir. Afrika'nın üçüncü büyük ülkesidir. Derin köklere sahiptir. Diğer yandan Sudan, Arap liderlerin bir araya gelip bize karşı düşmanca tavır aldıkları ve ünlü “3 Hayır ("İsrail'le barışa hayır, İsrail'in devlet olarak tanınmasına hayır ve İsrail'le müzakerelere hayır)” genelgesinin imzalandığı ülkedir.”
Cohen, Hartum ziyaretinde ev sahiplerine İsrail çiftliklerinde yetiştirilen sebzeler ve meyvelerin yer aldığı bir sepet hediye ettiğini söyledi. Sudan Savunma Bakanı da kendisine bir M16 tüfeği hediye etti. Ancak Cohen'i taşıyan İsrail uçağındaki güvenlik görevlileri silahın uçağa sokulmasını kabul etmediler. Daha sonra silahın parçalarının sökülerek uçağa alınması kararlaştırıldı. Yarım saatlik bir gecikmenin ardından uçak kalkışa geçti.
Cohen’in gerçekleştirdiği ilk görüşme, Sudan Savunma Bakanı Yasin İbrahim ile yapıldı ve planlanandan daha uzun sürdü. Aynı şekilde Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah El Burhan ile yapılan görüşme de planlanandan uzun sürdü. Bu nedenle Bakan Cohen, Hartum'daki Yahudi mezarlığına ziyaret planını iptal etti.
Cohen ve Burhan, İsrail'deki 6 bin 500 Sudanlı mültecinin ülkelerine geri gönderilmesini öngören ayrıntılı bir plan üzerinde anlaştı. İlk olarak Sudan’a uygulanan yaptırımların ortadan kaldırılmasını sağlayacak bir Sudan yasası çıkarılacak. Bundan kasıt; İsrail’i boykot etme kanununun kaldırılması. 1958 Yılı İsrail Boykot Yasası adını taşıyan kanun, Sudan ile herhangi bir İsrailli kişi veya kuruluş arasında şahsi veya kurumsal sözleşme yapılmasını yasaklıyor. Aynı şekilde kanunda İsrail’de şubeleri olan ulusal ve yabancı şirketlerle ilişki kurulmasına ve İsrail menşeli malların Sudan’a girişi ya da topraklarından transit geçişine de izin verilmiyor. İkinci olarak, İsrail'in Sudan'da tarım, sanayi ve ticaret alanında bir dizi ekonomik projeyi hayata geçirmesi planlanıyor. İsrail’deki Sudanlı mülteciler, ülkelerinde söz konusu alanlarda istihdam edilecekler. İsrail, bu mültecileri eğitmek ve onları nitelikli hale getirmek için bir süreç başlatacak.
Bakan Yasin İbrahim, iki ülke arasındaki istihbarat iş birliği için de Arapça bir anlaşma taslağı sundu. Bu Cohen'i şaşırttı. Zira taslağın İngilizceye çevrilmesi gerekiyordu. Taslağın İngilizceye çevrilmesinin ardından İsrailliler üzerinde bazı değişiklikler yaparak resmi imzaları attılar.
Cohen ile Burhan arasında gerçekleştirilen görüşmede, terör örgütlerini ve faaliyetlerini engellemek için yakın gelecekte istihbarat ve güvenlik alanlarında iş birliği yapılması üzerinde de anlaşma sağlandı. Albay rütbesine sahip İsrailli bir subay, Sudan sınırlarını savunmaya yönelik askeri taktikler üzerine hazırlanan bir rapor sundu. Sudan, deniz ve karada çok uzun sınırlara sahip. Diğer yandan Cohen, Sudanlıların İsrail deneyiminden yararlanmaya büyük ilgi gösterdiğini söyledi.
Cohen'i kabul eden ve güvenlik, ekonomi ve ticaret konularında ortak müzakere toplantıları düzenleyen tüm Sudanlı yöneticiler, Sudan'ın stratejik bir dönüş yapmaya ve İran ekseninden, ılımlılık ve terörizmle mücadele ile karakterize edilen Batı'ya yakın kapsamlı siyasi açıklık eksenine geçmeye karar verdiklerini kaydettiler.