Çift maske Kovid-19’a karşı yüksek koruma sağlıyor

Hindistan’daki bir öğrenci daha fazla güvenlik için maskesinin yanı sıra yüz koruyucu siperlik takıyor (AFP)
Hindistan’daki bir öğrenci daha fazla güvenlik için maskesinin yanı sıra yüz koruyucu siperlik takıyor (AFP)
TT

Çift maske Kovid-19’a karşı yüksek koruma sağlıyor

Hindistan’daki bir öğrenci daha fazla güvenlik için maskesinin yanı sıra yüz koruyucu siperlik takıyor (AFP)
Hindistan’daki bir öğrenci daha fazla güvenlik için maskesinin yanı sıra yüz koruyucu siperlik takıyor (AFP)

Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ile nasıl mücadele edileceğine yönelik devam eden çalışmaların ışığında, araştırmacılar bu virüsün yayılmasını etkili bir şekilde engelleyebilecek bir yöntem olduğunu açıkladılar.
Ethen Kim Lieser tarafından kaleme alınan ve National Interest dergisi tarafından yayınlanan raporda, halk sağlığı alanında önde gelen ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) aynı anda çift maske takmanın koronavirüsün yayılmasına ve virüs ile enfekte olunmasına karşı yüksek düzeyde koruma sağlayabileceği belirtildi.
Lieser, CDC’deki araştırmacıların, kişinin, cerrahi maske veya kumaştan üretilmiş sadece bir maske takması durumunda, viral partiküllerin yaklaşık yüzde 40’ının engellendiği keşfedilen laboratuvar deneyleri ile farklı maske takma yöntemlerinin kapsamlı etkililiğini araştırdıklarını söyledi.
Bununla birlikte, başka bir cerrahi maskenin üzerine kumaştan üretilmiş bir maske takmanın, viral parçacıkların yaklaşık yüzde 80’ini engelleyebileceği keşfedildi. Araştırmacılar, iki maske takılması durumunda virüsün aktarılmasının yüzde 95 oranında önlenebileceğini ifade ettiler. Ayrıca maskelerin yüze daha sıkı bir şekilde takılmasının, maskelerin genel etkinliklerini önemli ölçüde artırabileceğini keşfettiler. Tıbbi maskelerin etkinliğini arttırmanın yolu ise “iplerinin düğümlenmiş ve burun telinin bükülmüş” olduğundan emin olunmasıdır.
Bu, maskenin yanında köşelerinden iplerini bir araya getirerek kulağa takılan kısmının bağlanması, ardından yan taraflardaki boşlukları azaltmak için fazla kısımları bükülmesi ve düzleştirilmesi ile yapılabilir. Alman haber ajansı DPA’nın aktardığına göre, CDC Başkanı Rochelle Walensky, geçtiğimiz günlerde Beyaz Saray’da koronavirüs salgınına ilişkin verdiği brifingde “Herhangi bir türden maske takılmasındaki performans, takılmamasından çok daha iyidir” dedi. Walensky uygun maskenin takılmasının ise “en iyi performansı verdiğini” söyledi. Yetkili ayrıca CDC’nin “maskenin sıkılığını nasıl iyileştireceklerine dair yeni seçenekler sunmak için” web sitesindeki direktiflerini güncelleyeceklerini belirtti.
Beyaz Saray’ın koronavirüs ile mücadele danışmanı Anthony Fauci de dahil olmak üzere diğer önde gelen sağlık uzmanları da, çift maske takılmasına desteklerini ifade ettiler. Fauci, NBC tarafından yayınlanan “Today” programına verdiği yeni bir röportajda, “Bir katmanlı kumaşınız varsa, üzerine başka bir katman daha koyun, daha etkili olması mantıklıdır. Bu yüzden çift maske takan veya N95 maskelerinin kopyalarını yapan kişiler görüyorsunuz” dedi.
Diğer yandan, Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Direktörü, uzun zaman önce maske veya bir kumaşın yanı sıra koruyucu gözlük veya yüz koruyucu siperlik takmanın koronavirüse karşı daha iyi bir koruma sağlayacağını belirtmişti. Harvard Üniversitesi’nden bir tıp uzmanı ise, virüsün yayılmasını azaltmak için tüm ABD’lilerin N95 maskeleri takması gerektiğini belirtti. Harvard Üniversite’sindeki Sağlıklı Binalar Programı (Healthy Buildings) (binalardaki insanların fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını ve refahını destekleyen bir alan) Direktörü Joseph Allen şunları söyledi:
“Aslında ülkedeki herkesin yüzde 95 koruma sağlayabilen maskeler olmadan dışarı çıkmaları için herhangi bir sebep yok.”
Georgia Üniversitesi’nde yapılan güncel araştırmalardan biri de, genellikle koşu ve doğa sporlarında kullanılan boyunu, ağzı ve burnu örten kumaşların bile, koronavirüse karşı, pamuklu maskelere eşdeğer düzeyde koruma sağladığını keşfettiler. Bu tek katmanlı kumaş, herhangi bir maske olmamasına kıyasla solunum damlacıklarında ortalama yüzde 77 azalma sağlarken, iki katmanlı bir maske yüzde 81 azalma sağladı, iki veya üç katmandan oluşan kumaşlar solunum damlacıklarında yüzde 96 azalma sağladı.
Duke Üniversitesi tarafından yapılan başka bir araştırmada, N95 filtreli maskeler, en yüksek koruma derecesini elde ederken, polipropilenden üretilmiş maskeler ikinci sırada yer aldı. Onu iki kat pamuktan maske ve bir kat sentetik malzemeden yapılmış maskeler izliyor.



Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons
TT

Mavi köpekbalıklarının bukalemun gibi renk değiştirdiği keşfedildi

Fotoğraf: Wikimedia Commons
Fotoğraf: Wikimedia Commons

Yeni bir araştırmaya göre mavi köpekbalığının derisindeki benzersiz yapılar, bukalemun gibi renk değiştirebileceğine işaret ediyor.

Bu hafta Anvers'te düzenlenen Society for Experimental Biology konferansında sunulan çalışma, mavi köpekbalığının (Prionace glauca) derisindeki renkleri üreten küçük nano yapıları ortaya çıkardı. Köpekbalığının renginin sırrı, deriyi zırh gibi kaplayan pulların, dermal dentiküller diye bilinen pulpa boşluklarında saklı.

Çalışmada yer alan araştırmacılardan Viktoriia Kamska, "Mavi, hayvanlar alemindeki en nadir renklerden biri ve hayvanlar bunu üretmek için evrim boyunca çeşit çeşit benzersiz strateji geliştirdi. Bu da bu süreçleri bilhassa büyüleyici kılıyor" diyor.

Pulpa boşlukları içindeki guanin molekülü kristalleri, mavi reflektör görevi görüyor. Buna ek olarak melanin pigmenti içeren hücre bileşenleri diğer dalga boylarını emerek köpekbalığının karakteristik rengini üretiyor.

Dr. Kamska, "Bu bileşenler, aynalarla dolu torbaları ve siyah emicilerle dolu torbaları anımsatan şekilde ayrı hücrelerde toplanıyor ancak yakın ilişki içinde durarak birlikte çalışabiliyorlar" diye açıklıyor.

Melanin, belirli kalınlık ve aralıklara sahip guanin kristalleriyle işbirliği yaparak köpekbalığının derisindeki renk doygunluğunu artırıyor.

Bir diğer araştırmacı Mason Dean "Bu malzemeler bir araya getirilince, renk üretme ve değiştirmeyi sağlayan güçlü bir yetenek de ortaya çıkıyor" diyor.

Büyüleyici olan şey, kristalleri içeren hücrelerdeki küçük değişiklikleri gözlemleyerek bunların tüm organizmanın rengini nasıl etkilediğini görüp modelleyebilmemiz.

xsdfrgt
Mavi köpekbalığının dermal dentikülleri (Viktoriia Kamska)

Araştırma, renk üreten küçük yapıların biçimini, işlevini ve mimarisini tanımlayan gelişmiş görüntüleme teknikleri sayesinde mümkün oldu.

Dr. Dean "Rengi organizma düzeyinde, metre ve santimetre ölçeğinde incelemeye başladık ancak yapısal renk nanometre düzeyinde elde edildiğinden, bir dizi farklı yaklaşım kullanmamız gerekti" diyor.

Araştırmacılar daha sonra küçük deri yapılarındaki hangi yapısal parametrelerin, gözlemlenen görünümü üretmekten sorumlu olduğunu doğrulamak için bilgisayar simülasyonları kullandı.

Bu renk değişimi mekanizmasının, guanin kristal aralığını etkileyecek çevresel faktörler tarafından da yönlendirilebileceğini gösterdiler.

Dr. Dean, "Bu şekilde nem veya su basıncı değişiklikleri gibi basit bir şeyden kaynaklanan çok ince ölçekteki değişiklikler, vücut rengini değiştirebilir ve bu da hayvanın nasıl kamufle olacağını şekillendirir" ifadelerini kullanıyor.

Örneğin köpekbalığı daha derine yüzdüğünde, deriye daha fazla basınç uygulanması sonucu guanin kristallleri birbirine doğru itiliyor ve köpekbalığının rengi koyulaşarak çevresine daha iyi uyum sağlıyor.

Bu küçük yapıların davranış mekanizması köpekbalığının deri rengini de değiştiriyor olabilir. Dr. Dean şöyle diyor: 

Böylesine çok işlevli bir yapısal tasarım (yüksek hızlı hidrodinamik ve kamufle edici optik özellikleri birleştiren bir deniz canlısı yüzeyi) bildiğimiz kadarıyla daha önce görülmedi.

Independent Türkçe