İran, Suriye’deki nüfuzunu derinleştirmek için Şam’ın güneyinde ‘eğlence kompleksi’ inşa etti

Şam’da İran bayrağı ve Hizbullah flamaları kaldıran insanlar (2020 -Getty Images)

İran, Suriye’deki nüfuz ve kontrolünü pekiştirecek projeleri kapsamında, Şam’ın güneydoğu kırsalında ve Rusya’nın nüfuz bölgesinin bitişiğinde dev bir “kültür-spor-eğlence kompleksi” inşa etti. Bölge sakinleri bu adımı, İran’ın, Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta olduğu gibi Suriye’de de “Güney Banliyösü” kurma girişimlerini engelleyen Rusya’ya meydan okuma şeklinde değerlendirdi.
Babila’ya bağlı Huceyre beldesinde inşa edilen ve “Şehit Albay Heysem Süleyman” adı verilen kompleks, başkentin 8 kilometre uzaklığındaki güneydoğu kırsalında bulunan ve İranlı milislerin ana kalesi olarak bilinen Seyyide Zeyneb bölgesinin kuzeyine 1 kilometre mesafede yer alıyor. Kompleks, temel hizmetlerden yoksun olan beldedeki meskun bölgenin büyük bir bölümünü kapsıyor. Savaş nedeniyle evlerini terk eden belde sakinlerinden çok azı geri dönmüş durumda. Kompleksteki çalışmalar neredeyse tamamlandı ve açılışın gerçekleşmesi için son rötuşlar yapılıyor.
Kompleksin çevresini kuşatan yüksek duvarların üzerinde bazı İranlı milislerin flamaları ve Suriye bayrağı dalgalanıyor. Girişe birkaç metre uzaklıkta inşa edilen büyük odanın içerisindeki mermer levhanın üzerinde çeşitli yazılar görünürken, odanın üzerine Suriye rejim lideri Beşşar Esed, İran dini lideri Ali Hamaney ve 2020’nin başlarında Bağdat’ta ABD’nin hava saldırısında öldürülen İranlı Komutan Kasım Süleymani’nin yan yana durduğu büyük bir fotoğraf konulmuş.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre, Suriye hükümetinin bölgeyi geri almasının ardından yapımına başlanan kompleksin projesini, özellikle Suriye hükümetinin geri aldığı bölgelerde hizmet, kalkınma ve insani projeleri hayata geçirme kılıfı altında 2015’ten bu yana Suriye’de faaliyet gösteren İran merkezli “Cihad El Bina Vakfı”nın şubesi üstlendi.
Ana kapıdan bakıldığında kompleksin içerisinde büyük bir yeşil alan, parklar, futbol sahaları, çocuklara özel alanlar ve birkaç büyük tesis görülüyor.
Suriye hükümetinin kontrol ettiği bölgelerde yaşayan halkın ekmek, buğday, temel gıda maddeleri, elektrik ve yakıt tedariki noktasında sıkıntı çektiği bir ortamda, kompleksin genel görüntüsü projeye yüklü miktarlarda para harcandığını gösteriyor.
Kompleksin, Huceyre’nin kuzeybatısına ve Rusya’nın nüfuz bölgesi olarak nitelendirilen Babila’nın idari sınırlarıyla doğrudan temas noktasına inşa edilmesi dikkat çekti. Bu durumu Şarku’l Avsat’a değerlendiren Babila sakinleri, bunun Rusya’ya bir meydan okuma anlamına geldiğini ifade ediyorlar. Şam’ın güney kırsalında birçok belde ve köy bulunuyor. Bunların en önemli ve en büyüğü ise Babila kasabası ile Yelda ve Beyt Sahm köyleridir. Bunların tümü idari açıdan Şam Kırsalı kentine bağlı. Şam Kırsalı’nın kuzeyinde Yermuk Filistin Mülteci Kampı ve Et-Tedamun Mahallesi, kuzeydoğusunda Seyyidi Mikdad ve El Kazzaz mahalleleri, güneyinde Seyyide Zeyneb bölgesi, doğusunda Şam’ın Doğu Guta kırsalı ve batısında Hacer’ul Esved kasabası bulunuyor.
Suriye hükümeti 2018’in yazında Rusya’nın gözetiminde ‘uzlaşı’ anlaşması yaptı. Anlaşmayı reddeden muhalif savaşçılar ve aileleri Suriye’nin kuzeyine tehcir edilmişti. Rejim, Huceyre’de kontrolü ele geçirmesinin ardından Yelda’nın kuzeyi ile Şam kentinin idari sınırı arasında Et-Tedamun Mahallesi üzerinden doğrudan bir temas kurdu. Bu mahallenin kuzey kısmı daha öncesinde hükümetin kontrolündeydi. Babila toprakları aynı şekilde hükümetin kontrolünde olan Şam’ın El-Kazzaz Mahallesi ile birlikte kuzey cephesini oluştururken, güney cephesini ise İranlı milislerin Suriye’deki ana kalesi olarak bilinen Seyyide Zeyneb bölgesi oluşturdu. Uzlaşı anlaşmasının ardından Rus askeri polisler Yelda’da büyük bir merkez kurarak, araçlarla Yelda, Babila ve Beyt Sahm’ın çeşitli mahallelerinde neredeyse günlük devriyeler yürüttü. Bu arada Huceyre ise İran’ın nüfuz bölgesine dönüştü.
Suriye makamları, başkente 4 kilometre uzaklıkta bulunan Babila’ya ulaşım için iki yol açtı. Birinci yol, Ez-Zahire bölgesinin 1 kilometre doğusunda yer alan Güney Viyadüğü’ne bakan Al Kazzaz Mahallesi’nden açılırken, ikinci yol Beyt Sahm ve Akraba köyleri üzerinden Uluslararası Şam Havaalanı yolundan açılıyor. Babila’dan Seyyide Zeyneb’e giden yol sivillere kapalı. Zira Suriye güvenlik güçleri, Seyyide Zeyneb’e 1 kilometre kala Huceyre’nin girişine kontrol noktaları kurmuş durumda. Dolayısıyla Seyyide Zeyneb’e gidebilmek için Uluslararası Şam Havaalanı yolunun takip edilerek, Suveyda kentine giden El-Ukda bölgesine girmek gerekiyor. Babila, Yelda ve Beyt Sahm sakinlerinin çoğu daha önce Babila-Seyyide Zeyneb yolunun kapalı kalmaya devam etmesinin Rusya ve İran arasında Suriye’de nüfuz çatışmasına sebep olabileceğine dikkat çekmişlerdi. Nitekim İran Suriye’deki nüfuzunu genişletmek amacıyla Şam’ın güney kırsalında Seyyide Zeyneb’ yakın bölgelerde etkisini artırmaya ve tıpkı Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta yaptığı gibi Suriye’de de bir “Güney Banliyösü” kurmaya çalışıyor. Buna karşılık Rusya ise tüm gücüyle İran’ın bu hedefinin gerçekleşmemesi için çabalıyor. Rusya bu bağlamda Şam’ın güney kırsalında ve köylerinde bir dizi anlaşmaya garantörlük yaparken, Yelda’da kurduğu merkezdeki askeri polisleri aracılığıyla anlaşmaların uygulanıp uygulanmadığını takip ediyor. Dolaysıyla bu hamleler göz önüne alındığında Babila-Seyyide Zeyneb yolunun bir süre daha kapalı kalması bekleniyor.
Şam Ağı’nın yerel medya kaynaklarına dayandırdığı haberine göre, Suriye hükümetinin İran ile yaptığı anlaşma uyarınca, Deyrizor kentinde birçoğu parklardan oluşan bazı bölgelerin işletmesi 100 yıllığına İran’a devredildi. Bu haberin ardından, Deyrizor’da yer alan Huveyce Sakr bölgesindeki Keramiş Parkı’ndaki sözde “İran Kültür Merkezi’nde” geçtiğimiz günlerde birtakım kutlamalar yapıldı.
Deyrizor’da konuşlu İranlı milisler geçen haftalarda, ‘eğlence’ adı altında okullardaki öğrencilere yönelik gezi turu düzenledi. İranlı milislerin bu hamlesi, nüfuz bölgelerinde düşüncelerini ve ideolojilerini yayma politikasının bir parçası olarak değerlendirildi.
İran, Şam ve kırsalının yanı sıra Halep ve Deyrizor’da artık kontrolü altına aldığı bölgelerde nüfuzunu dayatmayı hedefleyen faaliyetlerini sürdürüyor.