Irak’ın Nasıriye kentindeki gösterilerin 5 günlük bilançosu: 7 ölü ve yüzlerce yaralı

Irak’ın Nasıriye kentindeki gösterilerden geçtiğimiz günlere ait bir fotoğraf (AFP)
Irak’ın Nasıriye kentindeki gösterilerden geçtiğimiz günlere ait bir fotoğraf (AFP)
TT

Irak’ın Nasıriye kentindeki gösterilerin 5 günlük bilançosu: 7 ölü ve yüzlerce yaralı

Irak’ın Nasıriye kentindeki gösterilerden geçtiğimiz günlere ait bir fotoğraf (AFP)
Irak’ın Nasıriye kentindeki gösterilerden geçtiğimiz günlere ait bir fotoğraf (AFP)

Irak’ın güneyindeki Zikar vilayetinin kent merkezi Nasıriye’de dün göstericiler ile güvenlik güçleri arasında çatışmalar yaşandığı bildirildi. Nasıriye’deki sağlık kaynaklarına göre, dünkü çatışmalarda en az 3 kişi hayatını kaybederken, güvenlik güçleri ve göstericilerden 100’den fazla kişi yaralandı. Bu tehlikeli gelişme, İçişleri Bakanı Osman el-Ganimi’nin başkanlığındaki hükümet heyetinin aylardır öfkenin hâkim olduğu kentte durumu sakinleştirmek için düzenlediği ziyaretten bir gün sonra geldi.
Milletvekillerinin yanı sıra göstericiler yaklaşık 5 gündür devam eden protestolarda Başbakan Mustafa el-Kazimi’den Zikar Valisi Nazım el-Vaili’yi görevden almasını talep ediyor.
İnsan Hakları Komiserliği Üyesi Ali el-Beyati, Twitter hesabından paylaştığı mesajda, “Nasıriye’de durum kontrol dışı. Kanlar akıyor ve hükümet seyirci kalıyor. Vilayette 5 gündür süren protestoların sonucunda 5 kişi öldü, aralarında 147 güvenlik görevlisinin bulunduğu 271 kişi yaralandı” diye yazdı. Kentte dün yaşanan arbede sonrasında ölü sayısı 7’ye yükseldi.
Nasıriye’de yaşanan bu son gerginlik, Papa Francis’in Mart ayı başında planlanan Nasıriye ziyaretine günler kala geldi. Gözlemcilere göre, bu gerginlik ziyaretin ertelenmesine veya iptal edilmesine sebep olabilir. Ancak Nasıriye’deki gösterici gruplar ziyareti engellemek istemediklerini ve kentte barış ve özgürlüğün hâkim olması için Papa’dan dua isteyeceklerini ifade ediyorlar.
Kent, dün sabahın ilk saatlerinden itibaren El-Behv kavşağı, Ez-Zeytun Köprüsü ve kentin batısındaki Valilik binasının çevresinde göstericiler ile güvenlik güçleri arasında çatışmalara sahne oldu. Göstericiler Valilik binasının dışındaki güvenlik noktasını ateşe vererek binaya girebildi. Aktivistler, güvenlik ve emniyet güçlerinin göstericileri dağıtmak için gerçek mermi ve göz yaşartıcı gaz kullanması sonucu ölen ve yaralananların olduğunu belirtti.
Göstericiler ise milis gruplarını, güvenlik güçleri kılıfı altında göstericileri öldürmek ve protesto hareketini sindirmeye çalışmakla suçluyor. Göstericiler, Vali Nazım el-Vaili’nin görevden alınması talebini yineleyerek önümüzdeki günlerde gerginliği tırmandırmakla tehdit etti.
Nasıriye, Kasım 2019’da onlarca kişinin öldüğü ve yaralandığı benzer olaylara tanık oldu. Söz konusu olaylar, gösterici grupların yetkililere ve partilerine karşı gerilimi tırmandırdığı zirve noktasıydı. Kentteki sağlık kaynakları, “El Habubi Hastanesi’nin, odaların dolması nedeniyle yeni gelen yaralıları kabul edemediğini” aktardı. Hastane yönetiminin yeni gelen yaralıların kentteki devlet hastanesine sevk edilmesini talep ettiğini kaydeden kaynaklar, bazı yaralıların da Özel El Emel Hastanesi’ne sevk edildiğini bildirdi.
Nasıriye Kan Bankası, halka yaptığı çağrıda, kan bağışında bulunmalarını talep etti. Nasıriye Kan Bankası Müdür Yardımcısı Raci es-Sad, yaptığı yazılı açıklamada, “Zikar vilayetindeki kardeşlerimize, Kan Bankası’nın tüm kan gruplarına olan ihtiyacı için yaralı göstericilere kan bağışında bulunmaya çağırıyoruz” ifadelerini kullandı. Kent sakinlerinden onlarca kişi kan bağışında bulunmak için Kan Bankası önünde uzun kuyruklar oluşturdu.



İki video Suriye Adalet Bakanı'nın görevden alınması çağrılarına yol açtı

Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)
Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)
TT

İki video Suriye Adalet Bakanı'nın görevden alınması çağrılarına yol açtı

Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)
Videolardan birinde el-Veysi olayı cep telefonuyla kaydederken görülüyor, ikinci videoda ise infaz kararını okuyor. (Getty Images)

İnsan hakları örgütleri, Suriye’deki yeni yönetimin Adalet Bakanı Şadi el-Veysi'nin 2015 yılında internette dolaşan iki videoda iki kadının infazı sırasında hazır bulunduğunun görülmesi üzerine Suriye'nin yeni yetkililerini soruşturma yapmaya çağırdı.

Son günlerde iki video sosyal medya kullanıcıları tarafından yaygın bir şekilde paylaşıldı. Bu videolardan birinde, silahlı adamlar fuhuş yapmakla suçlanan peçeli bir kadından sokak ortasında diz çökmesini istiyor, ardından içlerinden biri kadını başından vurarak öldürüyor.

Ölüm cezası

Diğer videoda ise silahlı bir kişi, fuhuş suçlamasıyla hakkında ölüm kararı verilen bir kadını infaz kararı okunduktan sonra başından vuruyor.

İlk videoda el-Veysi'nin olayı cep telefonuyla çektiği görülürken, ikinci videoda el-Veysi'nin infaz kararını okuması ağır eleştirilere ve görevden alınması çağrılarına yol açtı.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) Direktörü Rami Abdurrahman, el-Veysi'nin söz konusu iki videoda yer aldığını doğruladı. Abdurrahman, el-Veysi'nin o dönemde, ertesi yıl El Kaide'den ayrıldığını ve adını Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) olarak değiştirdiğini açıklayan Nusra Cephesi'nin şeriat yargıcı olduğunu söyledi.

Muhalif gruplar

HTŞ, Aralık 2024'te Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesine yol açan muhalif saldırıya liderlik etmişti.

Şarku’l Avsat’ın AFP'den aktardığı habere göre  el-Veysi'nin videoda yer almasıyla ilgili sorusuna yeni Suriye yönetiminden bir kaynak ‘şu anda yorum yapılamayacağını’ söyledi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün (HRW) Ortadoğu ve Kuzey Afrika araştırmacısı Hibe Zeydan, el-Veysi'nin iki kadının sahada infaz edilmesinde açıkça yer almasının ‘hesap verebilirlik ve adaletle ilgili karmaşık soruları gündeme getirdiğini’ söyledi ve ‘şeffaf ve bağımsız bir soruşturmanın kritik önemde olduğunu’ bildirdi. Zeydan, iki videonun yayınlanmasına rağmen el-Veysi'nin hükümetteki rolünün devam etmesinin ‘yönetimin adalet ve hesap verebilirlik konusundaki kararlılığı hakkında rahatsız edici bir mesaj verdiğini’ belirtti.

HTŞ ve El Kaide

HTŞ yıllar önce El Kaide ile bağlarını koparmış olsa da birçok Suriyeli, yetkililerin çeşitli Suriyeli bileşenlere ve uluslararası topluma yönelik güven verici mesajlarına rağmen, grubun bileşenleri dışlayan ve kadınların rolünü marjinalleştiren katı bir dini rejim kurma yolunda ilerlediğinden endişe ediyor.

Suriye Adalet ve Hesap Verebilirlik Merkezi (SJAC) Direktörü, el-Veysi'nin görevden alınması çağrısında bulunarak, adalet bakanı olarak atanmasını bir ‘skandal’ olarak nitelendirdi. “Bu, Suriye'deki ve ötesindeki herkese en kötü mesajı gönderiyor. Bunlar sadece iki video ve işler aslında bundan daha kötü olabilir” diyen SJAC Direktörü, benzer olayların Suriye'deki yeni yönetimin ‘gerçek bir geçiş dönemi adaleti sürecine girmekten’ kaçınmasına yol açabileceğine dair korkularını dile getirdi.

Suriyelilerin öfkesi

Beşşar Esed'in 8 Aralık 2024'te devrilmesinin ardından Şam'ı ziyaret eden uluslararası delegeler, ülkedeki siyasi sürecin kapsayıcı olmasının ve sivil haklar ile temel özgürlüklere saygı gösterilmesinin önemini yineledi.

Her iki video da sosyal medyada Suriyeliler arasında öfkeye yol açtı.

Feminist aktivist Ruveyde Kenan Facebook hesabında şunları yazdı: “Şu anda ihtiyaç duyulan şey Adalet Bakanı Şadi el-Veysi'nin görevden alınmasıdır. Çünkü kendisi Suriye'nin, Suriyelilerin ve Suriyeli kadınların geleceği için bir felakettir.”