عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Bilim insanları, Kovid-19 araştırmalarının sadece yüzde 4'ünün Afrika'yla ilgili olduğunu ortaya koydu

Afrika genelinde Kovid-19 vaka sayısı yaklaşık 4 milyon (AFP)
Afrika genelinde Kovid-19 vaka sayısı yaklaşık 4 milyon (AFP)
    İstanbul/Şarku’l Avsat
TT
TT

Bilim insanları, Kovid-19 araştırmalarının sadece yüzde 4'ünün Afrika'yla ilgili olduğunu ortaya koydu

Afrika genelinde Kovid-19 vaka sayısı yaklaşık 4 milyon (AFP)
Afrika genelinde Kovid-19 vaka sayısı yaklaşık 4 milyon (AFP)

Bilim insanları, Kovid-19'a ilişkin yayımlanan bilimsel araştırmaların sadece yüzde 4'ünün, 1,3 milyar kişinin yaşadığı Afrika kıtasıyla ilgili olduğunu ortaya koydu. Söz konusu makalelerde yer alan 619 yazardan sadece 210'unun (yüzde 34) Afrikalı olduğu tespit edildi.
Hakemli bilimsel dergi BMJ Global Health'de yayımlanan çalışmanın yazarları, Afrika üzerine yapılan araştırmaların ve Afrikalı yazarların eksikliğinin "küresel sağlık araştırmaları ve karar alma süreçlerinde sömürgeciliğin kanıtlarına" bir yenisini eklediğini belirtti.
Afrikalı araştırmacılar, söz konusu kıtayı etkileyen hastalıklarla ilgili araştırmalarda genellikle fazla yer almıyor. Bunun Kovid-19 için de geçerli olup olmadığını öğrenmek isteyen Cape Town Üniversitesi'nden bilim insanları, 1 Ocak 2020'yle 30 Eylül 2020 arasında önde gelen 10 sağlık ve tıp dergisinde yayımlanan hakem incelemesinden geçmiş 2 bin 196 makaleyi analiz etti.
Bunlardan sadece 94'ünün (yaklaşık yüzde 4), dünya nüfusunun yüzde 17'sine ev sahipliği yapan Afrika kıtasıyla veya bu bölgedeki bir ülkeyle ilgili bilgi içerdiği ortaya çıktı. Afrika'yla ilgili 5 makaleden birindeyse hiç Afrikalı yazar yoktu.
Antoinette Vanessa Naidoo, Peter Hodkinson, Pauren Lai King ve Lee A Wallis'ın yer aldığı çalışmada şu ifadeler yer aldı:
"Sağlık politikaları yalnızca orijinal araştırmalar içermiyor; Mantıklı, bağlamsal olarak uygun kılavuzlar, görüşler ve yorumlar da sağlık hizmetlerinin işleyişini iyileştirmek için gerekli. Bu, özellikle Afrika gibi kaynakların az olduğu ortamlarda orijinal araştırmaların üretilmesinin zor olabileceği çalkantılı dönemler için geçerli. Yerel pandemiye müdahaleye rehberlik için Afrikalıların seslerine ve araştırmalarına ihtiyaç var. Yetkili bilimsel dergilerin yazarlara, kendilerinin olmayan bölgelerdeki sağlık sistemlerini anlatan makalelerinde yerel temsilin nerede olduğunu sorma zamanı geldi. Aksi takdirde bu incelemede vurgulanan eşitsizlik ve sömürgecilik devam edecek."
Kasım 2019'la Ağustos 2020 arasında Afrikalı araştırmacılar ya da kurumlarla bağlantılı araştırmaları inceleyen başka bir analiz, söz konusu bulguları pekiştirdi.
Analiz, 41 Afrika ülkesinin bu dönemde Kovid-19'la ilgili 1130 doküman yayımladığını ve bunların küresel payının yüzde 3 olduğunu gösterdi. Söz konusu belgelerin neredeyse üçte ikisiyse sadece Güney Afrika, Nijerya ve Mısır olmak üzere üç ülkeden geldi.
 
Independent Türkçe, AFP, EurekAlert

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
TT
TT

Tarihte ilk: Bir robot, gerçekçi bir ameliyatı ilk kez yardım almadan gerçekleştirdi

Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)
Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi'nin videolarla eğitilerek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir işlemi gerçekleştirdiğini duyurdu (Juo-Tung Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

İlk kez bir robot, insan yardımı olmadan gerçekçi bir ameliyat gerçekleştirdi.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden araştırmacılar, robotun ekipten gelen sesli komutlara yanıt vererek gerçekçi bir hasta üzerinde safra kesesinin alınması gibi uzun bir operasyonu "sakince" gerçekleştirdiğini çarşamba günü açıkladı. Robot, gerçek hayattaki tıbbi acil durumlara özgü beklenmedik senaryolar sırasında bile yetenekli bir insan cerrahın uzmanlığını sergiledi.

Tıbbi robotik uzmanı Axel Krieger yaptığı açıklamada, "Bu ilerleme bizi belirli cerrahi görevleri yerine getirebilen robotlardan, cerrahi prosedürleri gerçekten anlayan robotlara taşıyor" diyor.

Bu kritik ayrım bizi, gerçek hasta bakımının karmaşık, öngörülemez gerçekliğinde çalışabilen, klinik düzeyde uygulanabilir otonom cerrahi sistemlere önemli ölçüde yaklaştırıyor.

"SRT-H" ya da "Surgical Robot Transformer-Hierarchy" (Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi) diye bilinen robot, Johns Hopkins cerrahlarının domuz kadavraları üzerinde yaptıkları operasyonları izleyerek ameliyat videolarıyla eğitim aldı. Videolarda görevleri açıklayan altyazılar vardı.

Johns Hopkins, robotun videoları izledikten sonra ameliyatı yüzde 100 doğrulukla gerçekleştirdiğini ifade ediyor. Robotun ameliyatı gerçekleştirmesi daha uzun sürse de sonuçlar bir cerrahla kıyaslanabilir düzeydeydi.

Popüler yapay zeka sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle geliştirilen robotun, kanalları ve arterleri tanımlama, bunları hassas bir şekilde tutma, klipsleri stratejik olarak yerleştirme ve parçaları makasla kesme gibi 17 dakika süren görevleri tamamlaması gerekti.

Bu, Krieger'in "Akıllı Doku Otonom Robotu"nun (Smart Tissue Autonomous Robot) üç yıl önce bir hayvan üzerindeki ilk otonom robotik ameliyatta (canlı bir domuz üzerinde laparoskopi ameliyatı) yaptığından daha fazla görev içeriyor. O robot da özel olarak işaretlenmiş dokulara ihtiyaç duymuş, son derece kontrollü bir ortamda çalışmış ve katı bir cerrahi planı takip etmişti.

Buna karşılık SRT-H, tek tip olmayan anatomik koşullarda kusursuz bir performans sergiledi. Araştırmacılar robotun başlangıç pozisyonunu değiştirdiğinde ve safra kesesi ve çevresindeki dokuların görünümünü değiştiren kan benzeri boyalar eklediğinde bile durum böyleydi.

fgrthyju
Robot, popüler OpenAI sohbet botu ChatGPT'ye güç veren aynı makine öğrenimi mimarisiyle çalıştırılıyor. Robot 17 dakika süren görevleri tamamlayabildi (XinHao Chen/Johns Hopkins Üniversitesi)

Krieger geçen yıl sistemi kullanarak bir robotu üç kritik cerrahi görevi yerine getirecek şekilde eğitmişti: bir iğneyi yönlendirmek, vücut dokusunu kaldırmak ve dikiş atmak. Ancak bu görevlerin her biri sadece birkaç saniye sürmüştü.

Araştırmacı ekip bundan sonra sistemi daha fazla ameliyat türü üzerinde eğitip test etmek ve yeteneklerini tam bir otonom ameliyat gerçekleştirecek şekilde genişletmek istiyor.

Daha önce Johns Hopkins'te doktora sonrası araştırmacı olan ve artık Stanford Üniversitesi'nde çalışan başyazar Ji Woong "Brian" Kim, "Bu çalışma, otonom cerrahi robotların gerçek dünyada kullanılmasının önündeki bazı temel engelleri aştığı için önceki çabalara göre büyük bir sıçramayı temsil ediyor" diyor. 

Çalışmamız, yapay zeka modellerinin cerrahi otonomi için yeterince güvenilir hale getirilebileceğini gösteriyor; bu bir zamanlar çok uzak görünse de artık uygulanabilir olduğu kanıtlanıyor.

Bulgular hakemli dergi Science Robotics'te yayımlandı.

Independent Türkçe