Irak Meclisi, DEAŞ’ın elinden kurtarılan Ezidi kadınlar için yasa çıkardı

Yasa teklifinin onaylanması büyük bir memnuniyetle karşılanırken Uluslararası Koalisyon, yasanın onaylanmasını bir ‘iyileşme adımı’ olarak gördü

Sincar’da DEAŞ üyeleri tarafından öldürülen Ezidiler için düzenlenen cenaze töreninden bir kare (AP)

Irak Meclisi, Pazartesi günü DEAŞ’ın elinden kurtarılan Ezidi kadınlara ilişkin yasa teklifini, meclise gelmesinin üzerinden iki yıl geçtikten sonra onaylamayı başardı. DEAŞ'ın, nüfusunun çoğunluğunu Ezidilerin oluşturduğu Sincar'ı (Şengal) Ağustos 2014'te işgal etmesinin üzerinden yaklaşık 7 yıl geçti. DEAŞ, bölgedeki işgali sırasında halka karşı ağır ihlallerde bulundu, yüzlerce erkeği öldürdü, yüzlerce kadını ise alıkoydu.
Yasa teklifi ile ilgili gecikmeye rağmen, yasanın Meclis’ten geçmesi Ezidiler tarafından büyük bir memnuniyetle karşılanırken ABD liderliğindeki DEAŞ’la Mücadele Uluslararası Koalisyonu (DMUK), yasa teklifinin onaylanmasını, ‘iyileşme ve iyileştirme için bir adım’ olarak değerlendirdi. Yasa, 10 Haziran 2014 tarihinden sonra DEAŞ’lı çeteler tarafından kaçırılan ve ardından serbest bırakılan Ezidi kadınlar ve DEAŞ’ın elinden kurtarılan kadınların yanı sıra DEAŞ'ın kendi bölgelerinde gerçekleştirdiği ‘toplu katliamlardan ve tasfiyelerden’ kurtarılan Hıristiyan, Türkmen ve Şabak topluluklarından kadınları kapsıyor.
 Yasa ayrıca Ezidi topluluğundan bir görevli tarafından yönetilmek üzere DEAŞ’ın elinden kurtarılan için özel bir ofis kurulmasını öngörüyor. Ofisin görevleri arasında DEAŞ’ın elinden kurtarılan kadınların rehabilitasyonu, bir takım ayrıcalıklar sunulması, maddi ve manevi olarak desteklenmesi, topluma yeniden entegre olmalarını sağlanması ve şehirlerinin yeniden inşasının kolaylaştırılması yer alıyor. Yasa mali açıdan ise DEAŞ’ın elinden kurtarılan kadınlara emekli maaşı bağlanması, bir ev arsası tahsis edilmesi ve istihdamda öncelik tanınması, okumak isteyen kadınların yaş ve ücret şartlarından muaf tutulmasını öngörüyor.
Ezidi kadınların maruz kaldıklarının insanlık suçu olduğunu vurgulayan yasa, Dışişleri Bakanlığı’nın, bu konuyu uluslararası forumlara taşımasını öneriyor. Ayrıca yasa ile DEAŞ’ın Sincar’ı işgal ettiği gün’ olan 3 Ağustos gününün her yıl Ezidilere karşı işlenen suçların tanınmasına ilişkin ulusal bir gün olarak kabul edildi.
Her ne kadar DEAŞ’ın elinden kurtarılan Ezidi kadınlara ilişkin yasa ile birçok ayrıcalık tanınsa da söz konusu kadınlar için en büyük zorluklardan biri olan ve olumsuz sosyal etkiler bırakan DEAŞ üyeleri tarafından hamile bırakılan Ezidi kadınların doğurdukları çocuklar sorununa ve ailelerine herhangi bir çözüm getirilebilmiş değil. Irak Meclisi Hukuk Komitesi Üyesi Bahar Mahmud konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Ezidi mağdurlar yasasının çıkarılması, toplumun büyük zarar gören bu kesimi için çok önemlidir. Ancak yasa, Ezidi kadınların uğradığı cinsel istismar sonucu doğan çocuklar sorununa bir çözüm getiremediği için eksik kalmıştır” ifadelerini kullandı.
Öte yandan yasa, Irak’ta geniş bir memnuniyetle karşılandı. Cumhurbaşkanı Berhem Salih Twitter hesabından yazdığı mesajda, “(Yasa) DEAŞ soykırımının en iğrenç ihlallerine ve suçlarına maruz kalan kızlarımızın için bir zaferdir. Geriye kalan kayıp ve kaçırılan kişileri bulma, mağduriyetleri giderme ve suçlulara gereken cezaların verilmesi çabaları devam etmelidir” ifadelerini kullandı.
Başbakan Mustafa el-Kazimi de benzer şekilde Twitter hesabından bir açıklama yaparak, ‘adaleti sağlamak için önemli bir adım’ olarak nitelendirdiği yasanın, ‘eşitlik ve vatandaşlık değerlerini’ yansıttığını söyledi. Başbakan Kazimi, hükümetinin, yasayı uygulamak, DEAŞ’ın elinden kurtarılanlar için iyi bir hayat temin etmek, geriye kalan esirleri özgürlüğüne kavuşturmak, kurtarılmış bölgeleri canlandırmak ve yerlerinden edilmişler kişilerin bölgelerine geri dönemlerini sağlamak için çabalarını sürdüreceğini vurguladı.
DMUK Sözcüsü Wayne Marotto, Twitter’dan paylaştığı bir tweette, “Yeni yasa, Ezidiler ve DEAŞ’ın ihlallerinden etkilenen tüm topluluklar için iyileşme ve iyileştirme yolunda atılmış önemli bir adımdır” yazdı.
Nobel Barış Ödülü sahibi Ezidi aktivist Nadia Murad ise yasanın Irak Meclisi’nden geçmesini ‘tarihi bir olay’ olarak niteledi. Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada, Murad'ın yasanın çıkarılmasının ardından Cumhurbaşkanı Salih'i aradığı ve yasanın cinsel istismar ihlallerinin tanınmasında ve bu ihlallere maruz kalanlara maddi tazminat ödenmesi gerektiği konusunda önemli bir ilk adımı temsil ettiğini söylediği belirtildi. Açıklamaya göre Murad ayrıca kanun uygulayıcıların, kapsamlı bir şekilde DEAŞ’ın elinden kurtarılanların desteklenmesine ve yeniden topluma entegre olmalarına odaklanmaları gerektiğini kaydetti.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani de dün yaptığı bir açıklama ile yasa teklifinin onaylanmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Barzani açıklamasında, DEAŞ’ın elinden kurtarılan tüm Ezidi kadınların, çocuklarının ve ailelerinin içinde bulundukları koşulların acilen ve çok yönlü bir şekilde iyileştirilmeye ihtiyaç duyduğu için yasada yer alan tüm maddelerin hızla uygulanması gerektiğini belirtti.
Barzani açıklamasında şunları söyledi:
“Ezidi kardeşlerimiz, kadınların ve çocukların kaçırılması, erkeklerin topluca katledilmesi, Sincar bölgesi ve dış mahallelerinde büyük bir yıkımın gerçekleşmesi sonucu Ezidi nüfusunun çoğunluğu yerlerinden edilmesiyle çok büyük bir soykırıma ve vahşete maruz kalmıştır.”
Kaçırılan Ezidileri Kurtarma Ofisi aracılığıyla bugüne kadar 3 bin 545 Ezidi kadın, erkek ve çocuğu kurtarmayı başardıklarını ifade eden Barzani, “Ezidi kardeşlerimizi, halen kayıp olan 2 bin 768 Ezidiyi kurtarmak ve akıbetlerini ortaya çıkarmak için çalışmaya devam edeceğimize temin ederiz” şeklinde konuştu.
Öte yandan Irak Göç ve Göçmenler Bakanı İvan Faik Cabro dün yaptığı açıklamada, “DEAŞ’ın elinden kurtarılan Ezidi kadınları yasasının onaylanması zulme uğrayan bu kesim için bir zaferdir. Bir gün adalet güneşinin doğmasını hep bekledik. Artık Ezidi kadınların başı diktir. Yasama otoritesi bugün onlar için adaleti sağladı. Dünya yarın, tarihte benzeri görülmemiş bu trajedinin büyüklüğünü tanıyacak” ifadelerini kullandı.