El Fetih Hareketi yeni bir sınavla karşı karşıya

Ramallah’taki Filistin Yasama Meclisi, önümüzdeki Mayıs ayında kapılarını açmaya hazırlanıyor (EPA)
Ramallah’taki Filistin Yasama Meclisi, önümüzdeki Mayıs ayında kapılarını açmaya hazırlanıyor (EPA)
TT

El Fetih Hareketi yeni bir sınavla karşı karşıya

Ramallah’taki Filistin Yasama Meclisi, önümüzdeki Mayıs ayında kapılarını açmaya hazırlanıyor (EPA)
Ramallah’taki Filistin Yasama Meclisi, önümüzdeki Mayıs ayında kapılarını açmaya hazırlanıyor (EPA)

El Fetih Hareketi, önümüzdeki Mayıs ayında yapılacak olan genel seçimde ana hareketin listesiyle rekabet etmek için seçim listeleri oluşturmayı planlayan hareketin mevcut ve eski liderleri karşısında birliğini ve gücünü göstermesi gereken yeni bir sınavla karşı karşıya. Bu durum, başkanlık seçimlerine kadar uzanabilecek bir meydan okuma olarak görülüyor.
El Fetih Hareketi Merkez Komitesi ve diğer çerçeveler, hareket için bir seçim listesi oluşturmak amacıyla açık ve geniş bir atölye çalışması yürütürken, yetkililer, listenin Filistinli seçmenleri memnun edeceği sözü verdiler. El Fetih Hareketi Merkez Komite üyesi Nasır el-Kudva gibi diğer isimler ise kendi listelerini oluşturmak için çaba sarf ediyorlar. El Fetih Hareketi'nden ihraç edilen Muhammed Dahlan da rakip bir liste oluşturmaya çalışıyor. Aynı şekilde Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a yakınlığıyla bilinen Fetih liderlerinden Nebil Amr’ın adı, El Fetih Hareketi’nin resmi listesi ile rekabet edebilecek isimler arasında öne çıkıyor.
Tüm bu gelişmelerle birlikte Fetih liderleri ile İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunan ve Filistinlilerin El Fetih Hareketi içindeki seçimlere, genel seçim listelerine ve başkanlık adaylığına karşı tutumunu merak ettikleri Fetih üyesi Mervan el-Bergusi arasında nasıl bir rekabet yaşanacağı ise halen belirsiz. Bergusi’ye yakınlığıyla bilinen Fetih Hareketi Devrim Konseyi Üyesi Hatim Abdulkadir, hareket içerisinde şuana kadar resmi liste, Kudva’nın listesi ve Dahlan'ın listesi olmak üzere üç listenin oluştuğunu ve önümüzdeki günlerde ne gibi gelişmelerin yaşanacağını bilmediklerini söyledi.
Dahlan’ın, El Fetih Hareketi’nin ana kadrosuyla ters düşen Fetihlileri içeren akımı, genel seçimlerde yarışacağını ve belki de başkanlık seçimlerinde yarışabileceğini gizlemezken Filistin’in merhum Devlet Başkanı Yaser Arafat'ın yeğeni olan Nasır el-Kudva, genel seçimlere katılmak üzere Filistin Ulusal Demokratik Forumu'nun kurulduğunu duyurdu.
Filistin Ulusal Demokratik Forumu'nun yaklaşan genel seçimlere katılmak için bir liste oluşturacağını söyleyen Kudva, Mervan el-Bergusi’yi foruma katılmaya ve yönetiminde yer almaya davet edeceğini belirtti. Kudva, başta hareketten ihraç edilme ihtimali olmak üzere bedeli ne olursa olsun tüm olasılıklara karşı hazırlıklı olduğunu vurguladı.
Nebil Amr ise Fetih'in kimsenin adına tescilli bir marka olmadığının altını çizerek bir seçim listesiyle aday olmayı değerlendirdiğini ve henüz tam olarak nasıl tutum sergileyeceğine karar vermediğini söyledi.
El Fetih Hareketi, 2006 yılındaki seçimlerde de kendi içinden çıkan rakip listelerle karşı karşıya kalmıştı. Buna öfkelenen Filistinlilerin çoğu Hamas'a oy verdiler. Hareket, bu deneyimin tekrarlanmasını istemiyor.
Topun şu anda Merkez Komite sahasında olduğunu söyleyen Nebil Amr, Merkez Komite tarafından nesnel gerekçelerin yanı sıra büyük ölçüde şeffaflık, bütünlük ve yetkinlikle ve Mervan Bergusi'nin desteğiyle yayınlanacak bir listenin, seçimlerde tüm oyları silip süpüreceğine işaret etti. Amr, “Fetih liderlerinin başını çektiği diğer listelerin güçlü ya da zayıf olması, ana listenin şekline bağlıdır” ifadelerini kullandı.
Amr, Bergusi’nin resmi Fetih listesini destekleyip desteklemeyeceğine ilişkin bir soruya, “Mervan (Bergusi), üniter bir liderdir. Fetih’i önemsiyor. Aynı zamanda mevcut durumun ciddiyetinin ve genel seçimlerin öneminin, bunların hayatımızda ve ulusal projede tarihi bir kilometre taşı olduğunun da farkındadır. Bu nedenle eski hataların tekrarlanmaması şartıyla, Merkez Komitesi’nin hazırlayacağı en fazla sayıda Filistinli seçmeni çekebilecek bir listeyi destekliyor. Bunun yanı sıra Filistin Yönetimi ile Filistin halkı arasında sekteye uğrayan güveni yeniden tesis edecek bir program istiyor. Açıkçası top şuan Merkez Komite’nin sahada duruyor” yanıtını verdi.
Öte yandan El Fetih Hareketi Devrim Konseyi Üyesi Hatim Abdulkadir, Bergusi’nin başkanlığa aday olmaya kararlı olduğu için hareketin genel seçim listesinin başında aday olmayacağını vurguladı. Bunun Bergusi’nin hakkı olduğunu söyleyen Abdulkadir, “Ancak sandık başına gittiğimizde fikrimizi söyleyip sorumlu tutmak da bizim hakkımızdır” şeklinde konuştu. Abdulkadir, Bergusi’nin başkanlığa aday olma kararının kesin olduğunu bir kez daha yineledi.
Henüz Filistin Devlet Başkanlığı için kimi aday göstereceğini tartışmayan hareket, şuan genel seçim listesini belirleme çalışmalarını sürdürüyor. Abdulkadir’e göre Bergusi ile Merkez Komite arasındaki diyalog, diğer akımların aksine açık, sakin ve sürdürülebilir bir şekilde devam ediyor.
Kudva ve Bergusi arasında iletişim olup olmadığı veya ittifak kurma olasılıklarını bulunup bulunmadığı sorusuna ise Abdulkadir, “Aralarında bir iletişim olmadı. Nasır (el-Kudva) kardeş ile iletişim vardı, ama hiç aynı fikirde olmadık. Çünkü o, sistem değişikliği isteyenlere öncülük ediyor. Biz ise sistemi değiştirmeye çalışmıyoruz. Biz bu sistemin çocuklarıyız ve değişimin sistemin merkezinde değil, yaklaşımında, araçlarında ve üslubunda olması gerektiğini düşünüyoruz. Bunlar, çıkarları olan sivil bir toplumun değil, El Fetih Hareketinde radikal bir kanadın olmasını gerektiren görevlerdir” şeklinde yanıt verdi.
Şuana kadar Bergusi’nin ve kendilerinin Merkez Komite listesinde yer aldığını belirten Abdulkadir, uygun bir liste düzenlenirse, Hamas da dahil olmak üzere geri kalan listelerin önünde bir liste olacağını düşünüyor.
Filistinliler, 15 yıllık aranın ardından önümüzdeki Mayıs ayında yapılması planlanan genel seçimler ve Temmuz ayının sonlarında yapılması planlanan başkanlık seçimlerinde sandık başına gitmeye hazırlanırken El Fetih Hareketi Hamas'ın içinden çıkabilecek listelerle, Hamas ve bağımsızlarla karşı karşıya gelmekten daha büyük bir mücadele sürdürüyor gibi görünüyor. Hamas ise oylar bölünmeden destekçilerinin oylarının büyük çoğunluğu almaya çalışıyor.



İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
TT

İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)

Mecid Kayalı

Mevcut koşullar altında İsrail, Hamas ve Hizbullah'ın gücünü ve konumunu zayıflattıktan, Suriye rejimi çöktükten ve İran'ın Arap Maşrık (Levant) ülkelerindeki nüfuzunu sonlandırdıktan veya sınırlandırdıktan sonra, bölgede politik ve güvenlik açısından yeni bir stratejik gerçeklik dayatmaya çabalıyor. Hatta Aksa Tufanı’nın, ABD'nin sınırsız desteği de dahil ortaya çıkardığı sonuçlardan yararlanarak, bu bölgede bir tür kırılgan rejimler kurmak için müdahalelerde bile bulunuyor.

Siyasi düzeyde İsrail, yalnızca zayıf ve dağılmış Arap sistemine karşı değil, aynı zamanda diğer iki bölge ülkesine, yani Türkiye ve İran'a karşı da bölgede daha güçlü bir bölgesel devlet veya baskın bir devlet olarak kendini dayatmaya çalışıyor. İsrail'in Türkiye ile sorunu, Türkiye'nin yeni Suriye'deki siyasi, ekonomik ve askeri ağırlığının azaltılmasıyla ilgili ise İran ile sorunu, İran'ın nükleer ve füze programlarını çökertme ve kendisini sınırları içine hapsetmekte ısrar etmesinden kaynaklanıyor. Filistinlilere gelince, İsrail onları siyasi denklemden silmeye, bağımsız bir Filistin varlığını engellemeye ve nehirden denize kadar üzerlerindeki hakimiyetini sağlamlaştırmaya çalışıyor.

Güvenlik açısından İsrail, yalnızca ordusunun prestijini yeniden kazanmasını sağlamayı veya yakın çevresinde herhangi bir askeri gücün belirmesini engellemek için önleyici savaşlara girişmeyi amaçlamıyor. Aynı zamanda Suriye ve Lübnan'da, kendine hayati bir alan yaratmaya çalışıyor. Gazze ve Batı Şeria'da oluşturulacak tampon bölgelerle birlikte, bu alan Suriye’de Dera, Kuneytra ve Suveyda illeri, Lübnan'da, Litani Nehri'nin kuzeyindeki Evveli Nehri sınırlarına kadar olan bölge dahil olmak üzere 60 kilometre derinlikte. Adı geçen iki ülkeye zaman zaman düzenlediği askeri saldırıların açıklaması da budur. Bu saldırılarla sanki hem devlet hem de milis güçler düzeyinde kendisi ile çatışmada askeri seçeneğin sonunu hazırlıyor.

Ancak İsrail, radikal hükümetinin savaşı sürdürme, Suriye, Lübnan, Gazze ve Batı Şeria’yı silahsızlandırma veya silahları sınırlandırma talebi konusundaki ısrarından da anlaşılacağı üzere, ayrıca Suriye ve Lübnan'daki mezhepsel ayrışmalara yatırım yaparak, komşu rejimlerin yapılarını değiştirmek için mevcut Arap, bölgesel ve uluslararası koşulları kullanmayı amaçlıyor. Böylece mezhepçi/Yahudi devleti karakterini genelleştirmeye çalışıyor. Zira Arap Maşrık ülkelerinin de kendisine benzemesi, onu Arap coğrafyasında bir Yahudi devleti olarak istisnai durumundan kurtaracaktır. Azınlıkları korumak ile övünmesinin anlamı da belki budur.

İsrail, tarih boyunca jeopolitik önemi nedeniyle, şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklanıyor. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden yaşıyor ve Esed rejiminin bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor.

Bu bakış açısının İsrail'de aşırı milliyetçi ve dinci sağın ideolojik cephaneliğinin her zaman bir parçası olduğu biliniyor. Bu, bazılarının inandığı gibi Suriye'yi sadece coğrafi olarak değil, aynı zamanda ve en önemlisi toplumsal düzeyde de bölmeyi amaçlıyor.

Tarih boyunca sahip olduğu jeopolitik önem nedeniyle, İsrail'in şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklandığı aşikâr. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden geçiyor ve Esed rejiminin geride bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor. Yani bu dönem, İsrail'in Suriye'yi devlet ve halk olarak zayıflatması, gelecekte de siyasi, ekonomik ve sosyal güç elde etme kabiliyetini sınırlaması için en uygun dönemdir.

İsrail'in Suriye'ye yönelik müdahale ve saldırılarını, öncelikle terörist ve cihatçı etkinin artması korkusuyla örtbas ettiğini belirtmekte fayda var. İkinci gerekçesi, İsrail'e karşı düşmanlık beslediğini varsaydığı, sanki bu konuda İran'ın yerini alabilecekmiş gibi algıladığı Türkiye'nin nüfuzunun artmasını engellemek. Üçüncüsü, yeni Suriye rejiminin, İsrail'e karşı savaşmayacağına dair İsrail'i rahatlatacak ölçüde kesin işaretler vermemesi. Dördüncüsü, bölgedeki yeni denklemler ve gelişmeler doğrultusunda Suriye'yi İsrail ile normalleşme dalgasına çekmek.

Suriye'nin İsrail'in bu pusuları ve müdahaleleri karşısındaki sorunu, bitkin ve güçsüz olması ve onu parçalanmaya sürükleyen etkenlerin varlığıdır. İsrail ile hegemonya mücadelesi veren bölgesel güçlerin ortadan kalkması veya zayıflamasıdır. İran, tüm milis güçlerinin başına gelenlerden sonra artık kendi bekasıyla ilgileniyor. Siyasi ve ekonomik baskı altında olduğu gibi, nükleer ve füze programlarının belini kıracak olası bir saldırı tehdidiyle de karşı karşıya.

Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti bir kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir

Türkiye’ye gelince, Suriye liderliğini kucaklamasına veya desteklemesine rağmen, ABD'nin desteklediği İsrail politikalarına karşı fazla bir şey yapması mümkün değil. Türkiye, NATO'nun önemli bir üyesi ve Suriye'ye olan ilgisi büyük ölçüde, hemen yanı başında bağımsız bir Kürt oluşumunun kurulmasını engellemekle sınırlı. Söylemi ne olursa olsun Suriye'deki rolünü sadece yumuşak güç, ekonomik imkânlar, altyapı ve hatta güvenlik güçlerinin eğitimi ile sınırlıyor.

Bu durum karşısında Suriye'nin seçenekleri sınırlı ve kısıtlı görünüyor; yorgun, bitkin ve parçalanmış, siyasi, ekonomik ve sosyal olarak acilen toparlanmaya ihtiyaç duyan bir Suriye gerçeğinde askeri seçeneği önermek pervasızlıktır. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Suriye ordusunun kapasitesinin ve altyapısının tahrip edilmesinden ve İsrail’in uzun elinin İran'a kadar bütün Ortadoğu'ya uzanabildiği ortaya çıktıktan sonra, savaşacak gücü ve kapasitesi de yok.

Dolayısıyla Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, ikincisi de Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir. Kastettiğimiz, Suriye'de coğrafi bölünmüşlüğü reddedip, merkezi bir devlete yönelmekten bahsetmekle yetinmenin mümkün veya yeterli olmadığıdır. Çünkü böyle bir devlet ne bir güç göstergesidir ne de birlik göstergesidir, önemli olan halkın birliğidir. Bu da ancak etnik, mezhepsel ve siyasal ayrımlardan uzak, özgür ve eşit yurttaşlardan oluşan bir devletin kurulmasıyla gerçekleşebilir. İsrail devletinin kuruluşundan bu yana ihmal edilen veya bastırılan, İsrail'e karşı en etkili silah da budur.

İkinci boyut, Suriye'nin uluslararası, bölgesel ve Arap dünyasıyla ilişkilerinin güçlendirilmesini, dünyaya ve gerçekliğe karşılık vermesini ve uyum sağlamasını gerektiriyor. Çünkü böyle bir uyum, İsrail'in öne sürdüğü argümanları elinden alacaktır.

Burada Suriye'nin şu anda bir geçiş sürecinde olduğunu, Suriye'nin ve halkının geleceğinin, bu süreci sağlam ve doğru temeller üzerinde geçirmesinin belirleyeceğini kastediyoruz.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafınadan Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.