Ürdün, Çin ile koronavirüs aşısının hızlı bir şekilde tedarik edilmesini görüşüyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/2857906/%C3%BCrd%C3%BCn-%C3%A7in-ile-koronavir%C3%BCs-a%C5%9F%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1n-h%C4%B1zl%C4%B1-bir-%C5%9Fekilde-tedarik-edilmesini
Ürdün, Çin ile koronavirüs aşısının hızlı bir şekilde tedarik edilmesini görüşüyor
Amman/Şarku’l Avsat
TT
TT
Ürdün, Çin ile koronavirüs aşısının hızlı bir şekilde tedarik edilmesini görüşüyor
Ürdün Dışişleri Bakanlığı dün (Cuma), Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi’nin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile enfekte olan kişi sayısının giderek artması sebebiyle, Çinli mevkidaşı Wang Yi ile Çin aşısının dozlarının Ürdün’e “mümkün olan en kısa sürede” temin edilmesine yönelik görüştüğünü duyurdu.
Fransız haber ajansı AFP tarafından bir nüshası yayınladığı açıklamaya göre, Safadi, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve görüşmede koronavirüs salgını ve sonuçları karşısında ikili ilişkilerin ve dayanışmanın güçlendirilmesinin yolları ele alındı. Açıklamada ayrıca, Safadi’nin Çinli mevkidaşı ile “ülkesine koronavirüse karşı aşı tedarik edilmesini ve bu adımların mümkün olan en kısa sürede atılmasına yönelik görüştüğü” belirtildi.
Ürdün haftalardır koronavirüs günlük vaka sayılarında artışa tanık oluyor. Ülkede koronavirüse bağlı 63 ölüm ve 8 bin 300 yeni vakanın daha kaydedilmesi ile toplam can kaybı 5 bin 169’a, toplam vaka sayısı ise 457 bin 151’e ulaştı. Hükümet Çarşamba günü, gece sokağa çıkma yasağı saatlerini artırma, Cuma namazı ve Pazar ayinlerini yasaklama, parkları, gece kulüplerini ve spor merkezlerini kapatma kararı aldı. Geçen hafta Salı günü, okul ve üniversitelerdeki yüz yüze eğitimlerin askıya alındığı duyurulmuştu. Geçen hafta ayrıca, cuma günleri sokağa çıkma yasağı tekrar uygulanmaya başladı.
Ürdün, Sinopharm aşısına “Acil kullanım ruhsatı” verdi
Ürdün Sağlık Bakanı Nazir Obeidat, Ocak ayı başlarında, Başbakan Beşir el- Hasavne ve birkaç bakanın o sırada klinik deneme aşamasında olan Sinopharm aşısını yaptırdıklarını açıklamıştı. Ürdün denemelerin ardından, Pfizer-BioNTech aşısından sonra onaylanan ikinci aşı olarak Sinopharm aşısına “Acil kullanım ruhsatı” verdi. 9 Ocak’ta Sinopharm aşısının ilk sevkiyatları ülkeye ulaştı.
Obeidat, hükümetin bu ayın başlarında 4 milyon kişiyi aşılamayı hedeflediğini belirtti. Bakan Pfizer-BioNTech ile 2,2 milyon aşı dozu için sözleşme yapıldığını, bu ay 194 milyon AstraZeneca aşısının ülkeye ulaşacağını belirtti. Johnson&Johnson aşılarının ilk partisinin ise Haziran ayında ulaşması bekleniyor.
Ürdün 14 Ocak’ta, ilk aşamada, sağlık personellerine, kronik hastalıklardan muzdarip kişilere ve 60 yaşın üzeri kişilere aşı yapılmasını hedefleyen aşı kampanyasını başlattı. Sağlık Bakanlığı rakamlarına göre, geçen hafta başına kadar sadece 65 bin kişi aşılanmıştı.
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Lübnan genelinde Hizbullah çağrı cihazları ve telsizlerine yönelik eşi benzeri görülmemiş güvenlik ihlali ve salı ile çarşamba günleri binlerce eş zamanlı patlama, kişisel cep telefonlarının ne kadar tehlikeli olduğu ve nasıl uzaktan patlatılabildiği konusunda birçok soruyu gündeme getirdi.
Cep telefonu bataryaları son derece yanıcı kimyasallardan üretilir, ancak bir kontrol ünitesi doğrudan bataryaya bağlıdır ve bataryayı güvende tutmak için özel bir yazılımla donatılmıştır.
DeepSAFE Technology'nin kurucusu ve McAfee, Intel ve Nokia'da güvenlik ve koruma araştırmaları eski başkanı olan Ahmed Sallam'a göre bu kontrol ünitesi, en önemlisi tüm üniteyi bataryanın sıcaklığını ateşleme noktasına yükseltebilecek kötü amaçlı yazılım içeren başka bir ünite ile değiştirmek olan çok sayıda hackleme yöntemi ile kötü niyetli olarak manipüle edilebilir. Bu, Lübnan vakasında olduğu gibi belirli cihazları hedef almak için yapılabilir.
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarında hayatını kaybedenler için düzenlenen cenaze töreninden (AFP)
Şarku’l Avsat'a konuşan Sallam, “Kötü niyetli bir şekilde üretilebilen bataryalar da var. Bunlar ya sıcaklığı belirli bir dereceye yükselterek ya da patlatma sistemini harekete geçiren bir ünite aracılığıyla ateşlenebilen patlayıcı maddeler içerirler. Tüm bunlar, radyo dalgaları ya da herhangi bir kablosuz elektrik dalgası yoluyla uzaktan sinyal alabilen harici bir iletişim ünitesi ile bataryaya içeriden bağlı çok küçük bir kontrol ünitesi yerleştirilerek yapılabilir” ifadelerini kullandı.
Sallam sözlerini şöyle sürdürdü: “Dış dünya ile iletişim olmasa da patlamalar senkronize edilebilir. Kötü amaçlı yazılım, tıpkı saatli bombaların çalıştığı gibi, tüm patlamaların aynı anda gerçekleşmesi için belirli bir anı bekleyebilir.”
Los Angeles'taki California Üniversitesi Kimya Bölümü'nde yardımcı doçent olan ve pil geliştirme ve üretiminde uzmanlaşmış bir ABD şirketi olan Nanotech Energy'nin bilim ve teknoloji şefi Maher el-Kady, “Lübnan'daki patlamalar tesadüfen değil, kasıtlı olarak meydana geldi. Büyük olasılıkla cihazlara uzaktan etkinleştirilen bir kontrol devresi yerleştirilmişti. Bu da patlamaların senkronizasyonunu açıklıyor” şeklinde konuştu.
Lübnan Ordusu tehlikeli gördüğü telsiz ve çağrı cihazlarını imha etmek üzere topluyor. (AFP)
Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Kady, “Herhangi bir bataryanın patlamasına yol açabilecek birkaç mekanizma vardır. Bunlardan ilki, mobil cihazın ya da elektrikli otomobilin bataryaya metal bir cismin girmesine yol açan bir kazaya maruz kalması ya da batarya parçalarının sıkışmasına ve parçalarının tahrip olmasına yol açan yüksek orandaki basınç yahut da bataryanın yüksek bir yerden düşerek parçalarının tahrip olmasıdır. İki olasılık daha var: Birincisi bataryanın sıcaklığının çok yüksek oranlara çıkmasına neden olarak patlamasına yol açan harici bir katalizörün varlığı ve ikincisi de bataryanın içindeki pozitif terminalin negatif terminale bağlanmasına yol açan harici bir etkileyicinin varlığıyla ilgili” ifadelerini kullandı.
Uzmanlara göre cep telefonları hacklenebilir. Ayrıca üretim ya da tedarik aşamalarından herhangi birinde ya da internet üzerinden erişilerek patlatılmak üzere içlerine kötü niyetli yazılımlar entegre edilebilir.
El-Kady, kasıtlı bir dış neden olmaksızın, üretim hataları nedeniyle bir pilin patlama olasılığının 10 milyon pil başına bir pili geçmediği konusunda kamuoyuna güvence verirken, pillerin 150 santigrat derecenin üzerine çıkabilen yüksek sıcaklıklara dayanmasını sağlamak için titiz testler yapıldığını da belirtti. Ancak bu durum, çağrı cihazlarında ve modern mobil cihazlarda bulunan lityum-iyon pilleri ‘saatli bomba’ olarak tanımlamasına engel olmadı. “Pil patlamalarının neden olduğu hasar, pilin boyutuna ve kullanıcının konumuna veya insan vücudunun hayati organlarından herhangi birine ne kadar yakın olduğuna bağlıdır” diyen el-Kady, elektrikli arabalar söz konusu olduğunda durumun daha da kötüleşeceğini, çünkü batarya boyutlarının bir cep telefonu bataryasının 5 bin ila 7 bin katına ulaşabileceğini belirtti.
Tedarik zincirleri
Yaşananların tekrarlanmasının nasıl önlenebileceği konusunda ise Sallam, tedarik zincirinin güvence altına alınması gerektiğine işaret ederek, Lübnan'a gelen cihazlarda olası değişiklikleri kontrol etmenin ve içlerine yeni bileşenler yerleştirilip yerleştirilmediğini test etmenin birçok yolu olduğunu açıkladı.
Lübnan'daki çağrı cihazı patlamalarının ardından insanlarda cep telefonlarının saldırıya uğraması ve patlaması korkusu hakim (AFP)
Teknik olarak, hassas bir terazi kullanılarak, ne kadar küçük olursa olsun cihazın ağırlığındaki herhangi bir değişiklik tespit edilebilir, böylece üzerinde herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığı anlaşılabilir. Bu hassas terazi, başta batarya olmak üzere her bir birimin ağırlığını doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılmalıdır. X-ray ve CT Scan gibi radyolojik cihazların yanı sıra patlayıcılar için kimyasal tespit üniteleri de kullanılabilir ve tüm bu teknik araçlar genellikle havaalanlarının içinde kullanılır. “Lübnan örneğinde meselenin ele alınışında büyük bir güvenlik açığı olduğunu düşünüyorum” diyen Sallam, herhangi bir patlayıcı maddenin varlığını ya da yokluğunu teyit etmek için kullanılabilen teknolojilerin mevcut olduğunu vurguladı.
Çağrı cihazı patlamalarının kurbanları (AP)
Medya kuruluşlarına göre, Lübnan'daki çağrı cihazları Tayvanlı bir şirket tarafından tasarlanmış ve Avrupa'da bilinmeyen başka bir şirkete üretim lisansı verilmişti. Bu nedenle üretim güvenliği ve uygulama kalitesi ile ilgili konular tespit edilememiş olabilir.
Genel olarak çağrı cihazları, ister alıcı uçta tek yönlü bir bağlantı olsun, ister alıcı ve verici uçta iki yönlü bir bağlantı olsun, iletişim sürecini kontrol etmek için bir sunucuya ihtiyaç duyar. Ancak Sallam'a göre bu sunucular veri tabanlarına sahip ve genellikle siber saldırılara ve hacklere karşı savunmasız olan dijital işletim sistemlerini çalıştırıyor.
“Çağrı cihazları tedarik zinciri boyunca değiştirilebilir, aynı şey sunucular için de geçerli olabilir” diyen Sallam, cihazların kendilerinin de değiştirilebileceğini ve üretim süreçleri ya da nakliye ve tedarik zincirleri sırasında ‘kötü niyetli’ yazılımlar eklenebileceğini açıkladı.
