Kızamık aşısıyla, Kovid-19’a karşı umut verici sonuçlar elde edildi

Arnavutluk'un başkenti Tiran'daki bir aşı merkezinde Kovid-19 aşısının uygulanmaya hazırlanması (AFP)

Yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) mücadelede önemli bir genom kullanılarak geliştirilen kızamık aşısı, hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde, Kovid-19’a karşı olumlu sonuçlar verdi. ABD’nin Ohio eyaletinden bazı araştırmacılar, virüse ünlü koronavirüs görünümünü veren ‘spike’ (mızrak) proteini genomunun belirli bir bölümünü kullandıkları çalışmada, spike proteinini yapan genomu, etkinliğini ve bağışıklık tepkisini artırmak için kızamık aşısının genomuna yerleştirdiler. ABD Ulusal Bilimler Akademisi’nin bilimsel dergisi Proceedings of the National Academy of Sciences tarafından Cuma günü yayınlanan çalışmaya göre yukarıdaki yöntemle geliştirilen aşı, çok sayıda hayvan üzerinde yapılan deneylerde güçlü bir bağışıklık tepkisi oluştururken Kovid-19 enfeksiyonunu ve akciğer hastalıklarını önledi.
Şuan piyasada Kovid-19’a karşı birçok aşı bulunuyor. Ancak, araştırmacılar bu yeni adayın özellikle güvenlik ve sürdürülebilir yüksek etkinlik açısından keşfedilmeye değer avantajlara sahip olabileceğini söylüyorlar.
Araştırmanın üst düzey yazarlarından Ohio Eyalet Üniversitesi Tıbbi Biyolojik Bilimler Bölümü araştırmacısı Jianrong Li, üniversitenin internet sitesinde çalışmaya ilişkin yayınlanan bir haberde şunları söyledi:
“Kızamık aşısı, 1960'lardan bu yana çocuklarda kullanılmaktadır. Çocuklar ve yetişkinler için güvenli olduğuna dair uzun bir geçmişe sahip olan kızamık aşısının uzun süreli koruma sağlayabileceğini de biliyoruz. Kovid-19 için antijen ile virüse karşı uzun vadeli koruma sağlayabileceği umuluyor. Bunun olması bize büyük bir avantaj sağlayacak. Çünkü şuan hangi aşının ne kadar koruyacağını bilmiyoruz.”
Kovid-19 hastalığına neden olan yeni tip koronavirüs, yüzeyindeki spike proteinini burun ve akciğerlerdeki hedef hücrelere ulaşmak için kullanıyor. Hedef hücrelere yerleştikten sonra kendini kopyalayıp diğer hücrelere bulaşıyor.
Tüm aşılar gibi, bu aday aşı da yeni proteini yabancı madde olarak tanımlayarak antikorlar üretmeye başlıyor ve bağışıklık sistemini, virüs vücuda girerse spike proteinine saldırmak ve etkisiz hale getirmek için eğitiyor. Bu çalışmada araştırmacılar en etkili antijeni bulmak amacıya spike proteinin yedi versiyonunu test ettiler ve proteinin, bir hücreyi enfekte etmeden önce var olduğu form olan kararlı bir ‘öncü’ versiyonunu kızamık aşısı genomuna yerleştirdiler.
Araştırmacılar, spike proteini genomunu, yüksek bir bağışıklık tepkisi oluşturmak amacıyla kızamık aşısı genomunun bir kısmına yerleştirirken ne kadar çok virüs proteini üretilirse, bağışıklık tepkisinin de o kadar iyi olacağını öngördüler.
Araştırma ekibi, aşının etkinliğini ölçmek için birkaç hayvan üzerinde deney yaptılar. Aşının, tüm hayvanlarda virüse karşı yüksek düzeyde nötralize edici antikorlar üretmeyi başardığını keşfettiler.
Öte yandan bazı çevreler, onlarca yıldır yaygın olarak yapılan aşılama sayesinde çoğu insanın kızamığa karşı kazandığı bağışıklığın, kızamık aşısının koronavirüse karşı bir aşı aracı olarak işe yaramasını engelleyebileceğini düşünüyorlar. Kızamık aşısını ‘pamuk fareleri’ üzerinde deneyen araştırmacılar, kızamığa dayalı yeni koronavirüs aşısı ile yapılan ikinci aşılamanın, koronavirüse karşı güçlü bir antikor tepkisini uyarabileceğini ortaya çıkardılar.
Farelerin vücudunda, aşıya tepki olarak bir tür beyaz kan hücresi olan T-yardımcı hücreleri (Th) üretildiği gözlemlenirken bunun özellikle hastalığın şiddetli olduğu vakalarda, vücudun enfeksiyonla savaşmasının bir başka önemli yolu olabileceğini gösterdiler.
Çalışmanın yazarlarından biri olan ve Ohio'da pediatri doçenti olarak çalışan Amit Kapoor, yaptığı değerlendirmede, “Aşının üretimini sağladığı T-yardımcı hücrelerinin gösterdiği eğilim, korumanın önemli bir göstergesidir. Bu aşı, temelde aşının güvenliğini ve etkinliğini artıran ‘Th1’ adı verilen T-yardımcı hücrelerinin bir başka versiyonunu uyarıyor” ifadelerini kullandı.
Bir başka deneyde ise virüse karşı savunmasız olan hamsterlara aşının yapıldıktan sonra virüs enjekte edildi. Aşının, aşılanan hamsterları akciğer enfeksiyonu ve hastalığın diğer semptomlarından koruduğu gözlemlendi.
Doç. Dr. Kapoor, “Hamsterlarda uyarılan virüsü nötralize edici antikorların miktarına baktığımızda, Kovid-19'a yakalanan kişilerde bulunandan daha yüksek olduğu görüldü.  Bu da bir aşının, bağışıklık sistemini etkinleştirmede normal bir enfeksiyondan daha iyi olabileceğini gösteriyor” yorumunda bulundu.