Pandemide kimler daha mutlu? Gençler mi yaşlılar mı?

Çin’in başkentinde bir sokakta maske takan insanlardan bir görüntü. (Reuters)
Çin’in başkentinde bir sokakta maske takan insanlardan bir görüntü. (Reuters)
TT

Pandemide kimler daha mutlu? Gençler mi yaşlılar mı?

Çin’in başkentinde bir sokakta maske takan insanlardan bir görüntü. (Reuters)
Çin’in başkentinde bir sokakta maske takan insanlardan bir görüntü. (Reuters)

ABD merkezli New York Times gazetesi, geçtiğimiz yıl ortaya çıkan koronavirüs salgınının başlangıcından bu yana yapılan birçok araştırmanın yaşla baş etme yeteneğini geliştirdiğini ortaya koydu.
Gazete, yapılan araştırmaların, 50 yaş ve üzeri kişilerin virüsle enfekte olma ve ölme olasılıklarının gençlere göre daha yüksek olmasına rağmen, gelir düzeyi ve eğitim seviyesinden bağımsız olarak olumlu duygular geliştirdiğine dikkat çekti.
Bu kapsamda araştırmalar, insanların yaşları ilerledikçe olumlu düşüncelerle başa çıkma yetenekleri gelişiyor mu yoksa bu insanlar kötü durumlardan kaçma becerilerini geliştirerek karşılaştıkları riskleri azaltıyorlar mı noktasında bilim insanlarını sorgulamaya yöneltti.
Bu soruların cevaplarını bulma kapsamında, bilim insanları, gençlerin ve yaşlıların aynı derecede stresli durumlara maruz kaldığı bir ortama ihtiyaç duydu.
ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Stanford Üniversitesi’nde psikolog Laura Carstensen konuya ilişkin şu açıklamalarda bulundu:
“Koronavirüs en başından beri yaşlılar için kaçınamayacakları bir tehditti. En önemlisi ise bu durum uzun süredir yaşlılar üzerinde bir baskı oluşturmaktaydı.”
Carstensen öncülüğünde bir araştırma ekibi, virüsün yayılması noktasının potansiyel ölçeği netleştikten sonra Nisan ayında bir araştırma başlattı. Araştırma kapsamında 18 ile 76 yaş aralığında 1000 kişiden oluşan bir grup oluşturuldu. Seçilen kişilere araştırmaya katılmadan önceki hafta duygu durumlarıyla ilgili soruları içeren bir anket yapıldı. Anket soruları rahatlama ve eğlence gibi 16 olumlu durum ile suçluluk ve öfke gibi 13 olumsuz durumu içeriyordu.
Dr. Carstensen, “Gençler duygusal olarak yaşlılardan daha kötü performans gösterdi” dedi.
Öte yandan gazete, British Columbia Üniversitesi’ndeki psikologlar tarafından yapılan benzer bir çalışmanın sonuçlarına işaret etti. Çalışmanın, salgının ilk iki ayında her yaş grubundan 800 kişiyle anket yaptığı ve aynı sonucu bulduğu bildirildi. Çalışma sonucunda, yaşlanmak, virüsün oluşturduğu tehlike noktasında daha az endişeyle ilişkilendirildi.
Öte yandan söz konusu çalışmaların, insanlar henüz gençken, geleceğin getireceği fırsatlara hazırlanma noktasında hedeflerinin beceri edinme ve fırsatlar yakalamaya odaklandığı ancak orta yaşlardan sonra hayatın akıp gittiğinin farkına vardıkları bir teoriyi desteklediği bildirildi.
Bu insanlar bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde kendilerini oldukları gibi kabul ederek, daha tatmin edici günlük aktivitelere yönelmeye başladılar.
Bu bağlamda korona krizi nedeniyle işlerini kaybedenlerin bile öyle olması gerekiyordu. Söz konusu insanlar iş dünyasında geri dönme durumunda kalıyor, en azından kendi yeteneklerini ve kendilerinin hangi iş için daha uygun olduğunu biliyorlar.
Uzmanlar, söz konusu farklılıkların önemli olacağı ve yakın gelecekte kuşaklar arası artan uçurumu daraltma noktasında dikkate alınması gerektiğine işaret ediyor.
Kaliforniya Üniversitesi’nde psikoloji alanında Profesör Susan Charles şu ifadeleri kullandı:
“Sanırım yaşlılar koronavirüs riski ile karşı karşıya olmalarına rağmen şöyle söylemeye başladı: “Hayatımız çocuklarımız ve torunlarımız kadar sekteye uğramadı.”



Filistinli aşiret liderlerinden El Halil Emirliği planı

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
TT

Filistinli aşiret liderlerinden El Halil Emirliği planı

İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)
İsrail ordusunun 7 Ekim 2023'ten beri Batı Şeria ve Doğu Kudüs'e düzenlediği saldırılarda 167'si çocuk yaklaşık bin Filistinli öldürüldü, 7 bine yakın kişi de yaralandı (Reuters)

Batı Şeria'daki Filistinli aşiret liderleri İsrail'le çatışmaları sonlandırmak için "alternatif barış planı" sundu. 

İsrail işgali altındaki Batı Şeria'nın en büyük şehri El Halil'deki şeyhler, Filistin Ulusal Yönetimi'nden ayrılarak İsrail devletini tanımayı ve İbrahim Anlaşmaları'na katılmayı öneriyor.

El Halil'in en güçlü aşiret liderlerinden Şeyh el-Caabari'nin de aralarında bulunduğu 4 Filistinli şeyh, İsrail'le tam işbirliği isteyen bir mektuba imza attı. Mektupta, Batı Şeria'da Filistin Ulusal Yönetimi'nden bağımsız bir "El Halil Emirliği" kurulması teklif ediliyor. Tel Aviv yönetiminin, bölgedeki Arapların lideri olarak bu "emirliği" tanıması ve Batı Şeria'daki işgalini sonlandırması isteniyor. 

Ayrıca uzun vadede 50 bin Filistinliye İsrail'de çalışma izni sağlanması talep ediliyor.

Batı Şeria'da 204 bin kişiyi temsil eden 8 şeyh ve 350 bin kişiyi temsil eden 13 şeyh de plana destek veriyor. Filistinli aşiret liderleri, bölgede Filistin Ulusal Yönetimi'nin iktidarına son verileceğini de ileri sürüyor.

Şeyhler, Oslo Anlaşmaları'nın geçersiz kılınması gerektiğini savunuyor. Dönemin İsrail Başbakanı İzak Rabin ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) lideri Yaser Arafat arasında 1993'te imzalanan ilk anlaşma, 1999'a kadar bağımsız Filistin Devleti'nin kurulmasını öngörüyordu. 

sdfrgty
48 yaşındaki Şeyh Caabari, Filistin Ulusal Yönetimi'nden ayrılma teklifinin mimarı (Caabari/WSJ)

İkincisi 1995'te imzalanan anlaşma kapsamındaysa işgal atındaki Batı Şeria A, B ve C bölgelerine ayrılmıştı. Batı Şeria'nın yüzde 18'ini kapsayan "A bölgesi"nin yönetimi idari ve güvenlik olarak Filistin'e, yüzde 21'lik "B bölgesi"nin idari yönetimi Filistin'e, güvenliği ise İsrail'e devredilirken, yüzde 61'ini kapsayan "C bölgesi"nin idare ve güvenliği İsrail'e bırakılmıştı.

Caabari, iki devletli çözümün özellikle Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı'yla başlayan savaşın ardından imkansız hale geldiğini iddia ederek, Wall Street Journal'a (WSJ) şunları söylüyor: 

Filistin devleti kurulmayacak, 1000 yıl geçse de kurulamayacak. 7 Ekim'den sonra İsrail bunu kabul etmeyecek.

Mektubun gönderildiği İsrail Ekonomi Bakanı Nir Barkat bu süreci destekliyor. WSJ'nin aktardığına göre şubattan bu yana Barkat ve Filistinli aşiret liderleri arasında pek çok görüşme düzenlendi. 

Diğer yandan İsrail'in iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet ve İsrail Savunma Kuvvetleri'nden (IDF) bazı kesimlerin teklife temkinli yaklaştığı aktarılıyor. Emekli Tümgeneral Gadi Şamni, "Her biri silahlı, onlarca farklı aileyle nasıl başa çıkacaksınız? Bu bir kaos ve felaket yaratır" diyor. 

Tel Aviv Üniversitesi'nde Filistinli aşiretler üzerine çalışma yapan Harel Chorev de teklifin uygulanabilir olmadığını belirterek, bunun "Filistin Yönetimi'ni düşman olarak gören bazı radikal sağcı İsraillilerin fantezisinden ibaret olduğunu" söylüyor.

Gazze Şeridi, 1996-2006'da Filistin Ulusal Yönetimi'ne bağlıydı. Ancak Hamas, 2006'da yapılan seçimlerde, Fetih'i geçerek 132 sandalyeli mecliste 74 koltuk kazanmış, Fetih ise 45 sandalyede kalmıştı. Daha sonra taraflar arasında yaşanan anlaşmazlık nedeniyle 2007'de Gazze'de patlak veren çatışmalarda, Hamas bölgenin kontrolünü ele geçirmişti.

Independent Türkçe, Jewish Telegraphic Agency, Times of Israel, Wall Street Journal