Mart 2020'de yeni tip koronavirüse (Kovid-19) yakalanan Elizabeth Medina, enfekte olduktan 3 gün sonra koku ve tat alma duyusunu kaybetti. 38 yaşındaki Amerikalı, bir yıl geçtiği için bu hislerini bir daha geri kazanamayacağından endişe ediyor. New York'taki bir okulda Rehberlik öğretmeni olan Medina, kulak burun boğaz alanından nörologlara ve cerrahlara kadar farklı uzmanlık alanlarından doktorlara başvurdu. Ayrıca burun spreyleri kullandı ve balık yağından hazırlanan bir tedaviyi deneyen bir grup hastaya katıldı.
Elizabeth, koku alma duyusunu canlandırmak için yemeklerine bol miktarda baharat katarken, çayına da aromatik bitkiler ekliyor ve ayrıca sürekli olarak uçucu yağlarla hazırlanan bir bilekliği kokluyor. Ancak tüm bu çabalar karşılıksız kalıyor. İki çocuk annesi olan Medina, yemek yemek ve yapmak dahil günlük zevklerinin çoğunu kaybettiğini söylüyor. Ayrıca, aylarca her gün ağladığı için bu durumun psikolojik durumunu da olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Elizabeth Medina, Kovid-19’un ana semptomu haline gelmeden önce bilinmeyen ve önemi uzun süredir hafife alınan ve şuan birçok kişinin yaşadığı bir durum olan anozmi olarak bilinen koku kaybı hastalığından muzdarip. Kovid-19 virüsü nedeniyle koku ve tat kaybı yaşayanların çoğunda bu iki duyu üç ila dört hafta içinde eski haline dönüyor. Ancak Fransız haber ajansının (AFP) Philadelphia'daki Temple Üniversitesi'nden Psikolog Valentina Parma’dan aktardığı bilgilere göre, Kovid-19’a yakalanan kişilerin yüzde 10 ila 15'inde tat ve koku kaybı birkaç ay sürüyor.
Kovid-19’un hastalarda neden olduğu koku ve tat kaybını araştırmak üzere salgının başlangıcında kurulan Kimyasal Duyuları Araştırma Küresel Konsorsiyumu (The Global Consortium of Chemosensory Researchers-GCCR) üyesi olan Parma'ya göre bu rahatsızlıklar ABD’de en az iki milyon kişiyi, dünyada ise on milyondan fazla kişiyi etkiledi. Koku ve tat alma duyuları genellikle görme veya işitmeden daha az önemli görülüyor. Sosyal ilişkilerde gerekli olmalarına rağmen doktorlar genellikle iki duyunun kaybını ‘uzun süren Kovid-19’ olarak bilinen durumun diğer sonuçlarından daha az tehlikeli olarak değerlendiriyorlar.
Ancak Valentina Parma'ya göre iki duyunun sürekli kaybına sadece beslenme sorunları değil, aynı zamanda anksiyete ve hatta depresyon da eşlik ediyor. Koku ve tat alamayan diğer hastalar gibi Elizabeth Medina da rahatlamak ve destek almak için yakınlarındaki bir hastane tarafından yönetilen bir destek grubuna katıldı. Bu grupların birçoğu, İngiltere'de 2019 yılında sosyal medyada kurulan ve pandemiyle ünü hızla yükselen AbScent grubunun üyelerinden oluşuyor. Grubun kurucusu Chrissi Kelly’e göre grubun üye sayısı, bir yılda bin 500'den çeşitli ülkelerden 45 bin üyenin üzerine çıkarak ciddi bir şekilde arttı.
Grubun Facebook sayfasında Elizabeth Medina'nın peşini bırakmayan soru herkes tarafından tekrarlanıyor: Koku ve tat alma duyusunu geri kazanacak mıyım? Ancak Valentina Parma, "Mevcut bilgiler çerçevesinde henüz bu aşamada bunu tahmin etmek çok zor" diyor. Ancak, anozminin örneğin kahve içerken kötü bir koku almak gibi kokuyu ters algılama olarak bilinen parosmi hastalığı olarak bilinen duruma dönüşmesinin uzun vadede iyileşme için iyi bir gösterge olabileceği biliniyor.
Aynı zamanda Parma’ya göre, uçucu yağlar gibi farklı kokuları koklamanın günlük uygulanması, bu aşamada üç ila altı egzersizden sonra vakaların yaklaşık yüzde 30'unda başarılı olduğu kanıtlandığı için çekincesiz önerilen tek tedavi olarak biliniyor.
Kovid-19’un neden olduğu bu belirsizlik sonucu bu sorunla karşı karşıya olan bazı kişiler sanal dünyada ön plana çıktı. 2012'de sinüzite yakalandıktan sonra koku ve tat duyusunu uzun süre kaybeden ve iyileştiği halde Kovid-19’a yakalandıktan sonra tekrar kaybeden AbScent's grubunun bir üyesi olan Kelly bu isimlerden biri. Aynı şekilde, 2009'dan beri iki duyudan mahrum kalan Amerikalı Katie Boateng de grupta deneyimlerini paylaşıyor. Bu durum tıp camiasının bu semptomların ciddiyetini kabul etmesine ve bu alanda araştırmaları yoğunlaştırmasına neden oldu.
Katie Boateng, 2018'de kendisi gibi bu sorunu yaşayan kişilere tavsiyelerde bulunduğu Smell Podcast adlı bir podcast oluşturdu. Boateng şu anda bir araştırmacılar konsorsiyumunun araştırmasını yönetmeye yardımcı olan bir öğrenci grubunun üyesi. Boateng artık iyileşmeyi beklemese de, gelecekte insanları iyileştirmede başarılı olabilmesi için araştırmalara rehberlik etmeyi umduğunu dile getirdi.
Hastaların çoğu, bu alandaki araştırmaların ilerleyişini beklerken, aynı zamanda bazen Leah Holzel gibi bir eğitmenin yardımıyla koku alma duyusu için günlük alıştırmalara devam ediyor. 2016-2019 yılları arasında koku duyusunu kaybeden yemek pişirme uzmanı Holzel, pandeminin ortaya çıkmasıyla kokuların yeniden kaybedilmesiyle birlikte bu duyusunu yeni kaybeden altı kişiye danışmanlık yaptı. Öte yandan çoğu hasta, moralini yüksek tutmak için sosyal medyada paylaşılan iyileşme mesajlarına umutla sarılıyor.
İngiltere'den 26 yaşındaki Dominika Uhrakova, Facebook'taki AbScent sayfasında yaptığı paylaşımda şunları kaydetti:
"Koku ve tat alma duyumu kaybettiğimden bu yana neredeyse bir yıl geçti ve şuan onları neredeyse tamamen geri kazandım.”
"Uzun ve zahmetli bir süreçti. Facebook'taki bu grup sayesinde delirmedim. Sabırla bekleyin ve umudunuzu kaybetmeyin. Herkese iyi şanslar.”
Kovid-19 hastaları koku ve tat duyularını kaybetmekten endişe ediyor
Kovid-19 hastaları koku ve tat duyularını kaybetmekten endişe ediyor
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة