عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Macron-Barzani görüşmesinde Irak ve bölgesel dosyalar ele alındı

IKBY Başkanı Barzani, Paris’te Fransız-Kürt ilişkilerini güçlendiren çabalarda bulundu

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, IKBY Başkanı Neçirvan Barzani’yi dün Elysee Sarayı'nda kabul etti (AFP)
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, IKBY Başkanı Neçirvan Barzani’yi dün Elysee Sarayı'nda kabul etti (AFP)
    Paris/Mişel Ebu Necm
TT
TT

Macron-Barzani görüşmesinde Irak ve bölgesel dosyalar ele alındı

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, IKBY Başkanı Neçirvan Barzani’yi dün Elysee Sarayı'nda kabul etti (AFP)
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, IKBY Başkanı Neçirvan Barzani’yi dün Elysee Sarayı'nda kabul etti (AFP)

Paris ile Iraklı Kürtler arasında, Fransa'nın sosyalist cumhurbaşkanı Francois Mitterrand'ın dönemine (1981-1995) dayanan eski bir ilişki var. Mitterrand, eşi Danielle’in başkanı olduğu ve faaliyetlerinin çoğunu Iraklı Kürtlere yardım etmeye adayan ‘France-Libertes’ (Fransa Özgürlükler Vakfı) aracılığıyla Iraklı Kürtler için çok önemli bir rol oynadı. Paris, uçuşa yasak bölgenin ve o zamanlar ‘Hat 36’ olarak bilinen güvenli bölgenin kurulması için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) önemli bir rol üstlendi. Ayrıca Fransa’nın eski Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner’ın, ‘Sınır Tanımayan Doktorlar’ örgütünü yönetirken Kürt bölgesine insani yardım sağlanmasında rolü oldu.
Elysee Sarayı'nda birbiri ardına göreve gelen cumhurbaşkanları, Paris ile Erbil arasındaki yakın ilişkiyi sürdürdüler. Son yıllarda Elysee Sarayı ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) başkanlığı arasında yapılan toplam 10 görüşme, bunun iyi bir kanıtıdır. Irak'ı Fransız diplomasisi için bir ‘öncelik’ olarak gören Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron yönetimi sırasında Paris’in, gerek Bağdat ile gerekse Erbil ile ilişkileri daha da güçlendi. Bu nedenle IKBY Başkanı Neçirvan Barzani’nin Paris ziyareti ve dün Elysee Sarayı'nda Macron ile yaptığı görüşme, iki tarafın da aralarındaki ilişkileri geliştirme ve iletişimi sürdürme arzuları çerçevesinde gerçekleşti.
Burada Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un geçtiğimiz yıl 2 Eylül’de Bağdat'ı ziyaret ettiği ve daha sonra 19 Ekim'de Irak Başbakanı Mustafa el-Kazimi'yi kabul ettiğini hatırlatmakta fayda var. Barzani ile Macron arasında ise Aralık 2017'deki ilk görüşmenin ardından dördüncü, Paris’te yapılan üçüncü görüşme gerçekleşti. İlk ziyarette Barzani, referandum sayfasının, IKBY’nin ayrılmasını önlemek için komşu ülkeler ile ittifak yapan Irak'tan bağımsızlığa çevrilmesi için yardım istemek üzere Fransa'ya gelmişti. Cumhurbaşkanı Macron o dönem Bağdat ve Erbil'i referandumu ve sonuçlarını unutarak aralarındaki ilişkileri normalleştirmeleri ve yeniden diyaloga başlamaları için büyük çaba sarf etti. İkinci görüşme, 2019 yılının Temmuz ayında, üçüncüsü ise Macron’un Irak ziyareti sırasında gerçekleşti.
Fransa, DEAŞ’la Mücadele Uluslararası Koalisyonu’na (DMUK) katılan ilk ülkelerden biriydi. Fransa geçtiğimiz yıllarda Irak güçleri ve peşmergeler için eğitmenler ve uçaklar göndererek askeri çabalara katkıda bulundu. Ayrıca komando gücüyle ve Irak kuvvetlerine gelişmiş bir topçu sistemi sağlanmasıyla da destek oldu.
Macron ve Barzani’nin dün bir çalışma yemeği olarak gerçekleştirdikleri görüşmede, Barzani'nin dış politika danışmanı Falah Mustafa ve IKBY Başkanlık Divanı Başkanı Fevzi Hariri de katıldı. İki liderim çalışma yemeğinin ardından basın açıklaması yapması bekleniyordu. Ancak basın toplantısının iptal edildiğini gazetecilere bildirdi. İptalin sebebi ise açıklanmadı. Parisli çevreler, iptali Macron'un yeni tip koronavirüs Kovid-19 salgınının daha fazla yayılmasına karşı mücadeleyle meşgul olmasına bağladılar. Siyaset ve sağlık alanından yetkililer, İngiltere'de rastlanan mutasyona uğramış yeni koronavirüs türünün yayılmasından endişe ediyorlar.
Cumhurbaşkanı Macron'un yarın Sağlık Savunma Konseyi oturumuna başkanlık etmesi ve daha sonra bir ulusa sesleniş konuşması yapması bekleniyor.  Ayrıca bazı bölgelerde halihazırda yürürlükte olan kısıtlamaların sıkılaştırılması ve okulların kapatılması gibi daha sert önlemler alınacağı tahmin ediliyor. Öte yandan Barzani’nin Elysee Sarayı’ndaki görüşmenin ardından Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian ve Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo ile görüşmesi bekleniyordu.
Fransa’nın Bağdat Büyükelçisi Bruno Hubert'in geçtiğimiz pazartesi Irak Başbakanı Mustafa el-Kazimi ile görüşmesinde Barzani'nin Paris ziyaretini açıklaması dikkat çekiciydi. Irak Başbakanlık Ofisi’nden yapılan açıklamaya göre görüşmede, Irak ve Fransa ilişkilerini geliştirmenin yolları ele alındı. Açıklamada, Paris’in ‘Irak'a olan takdirini ve her alanda yapılan ikili iş birliğini güçlendirme arzusunu dile getirdiği’ belirtildi. Bu arada Büyükelçi Hubert’in Barzani'nin Fransa ziyaretinin esasları ve amaçları konusunda Irak Başbakanı Kazimi’ye bilgi vermiş olabileceği düşünülüyor.
Diğer yandan dün Elysee Sarayı’nda gerçekleşen görüşmede birçok dosya ele alındı. Ele alınan konular arasında, DEAŞ’la ve genel olarak terörizmle mücadelenin sürmesi, DMUK’un geleceği ve ABD Başkanı Joe Biden dönemindeki görevleri, Washington’ın Irak ve bölgedeki yeni planları, Irak'ın ve özellikle IKBY’nin içinde bulunduğu mevcut genel koşullar, Fransız ve Kürt tarafları arasındaki ilişkilerin ve Türkiye ile ilişkilerin nasıl geliştirileceği başlıkları yer aldı.
IKBY Başkanlığı internet sayfasından yapılan açıklamada, Kovid-19 salgınıyla mücadele dosyasının da iki taraf arasında ele alınan konulardan biri olduğu belirtildi. IKBY Paris Temsilcisi Ali Dolemeri açıklamasında, “Ziyaret, Paris'in Irak ve IKBY’ye büyük önem verdiğini gösteriyor. Görüşme,  ‘IKBY olmadan Irak’ta ya da bölgede hiçbir şekilde uzlaşının veya istikrarın sağlanamayacağı’ düşüncesinden ötürü büyük önem taşıyor” dedi. Dolemeri, Paris'in IKBY’nin ve özellikle de Neçirvan Barzani'nin bu konudaki rolüne ihtiyacı olduğunu ve Fransa'nın Irak'taki bazı sorunların ele alınmasında yardımcı olabileceğini söyledi.  Bu da her iki tarafın da diğerine ihtiyacı olduğu anlamına geliyor.
Dolemeri, iki tarafı siyasi ve diplomatik olarak birbirine bağlayan ‘güçlü ilişkilere’ sahip olduğuna ve bu ilişkileri güçlendirmek istediklerine dikkati çekti.
Paris’in Irak ve IKBY’de savunma da dahil her alanda konumunu güçlendirmeye çalıştığı herkes tarafından biliniyor. Daha önce Fransa Savunma Bakanı Florence Parly Bağdat’ı ziyaret etmişti. Irak'ın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunan Paris, Irak'la arasındaki ilişkilerin bir ‘çıkış noktası’ olmasını ve Irak’ın ABD-İran çatışmasının rehini veya kurbanı olarak terk edilmemesini istiyor. Özellikle IKBY’deki yeniden yapılanmaya katkıda bulunmak isteyen Paris, Sincar'da (Şengal) bir hastane inşa etmeye başlarken Musul Üniversitesi'ni de yeniden inşa etmek istiyor. Paris, Irak'ın egemen kararına saygı duyulması, hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi, milislerin dağıtılması ve Erbil ile Bağdat arasındaki diyalogun sürdürülmesi çağrısında bulunuyor. Bunun yanı sıra Macron daha önce Türkiye'nin kuzey Irak'taki askeri operasyonlarını şiddetle eleştirmiş ve Türkiye’den Irak’ın egemenliğine saygı göstermesini talep etmişti.
Son olarak IKBY Başkanı Barzani, dün öğleden sonra Twitter hesabından paylaştığı mesajda, “Bugün Paris'te dostum Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile görüşmekten büyük mutluluk duydum. Fransa'nın IKBY’ye olan desteğini sürdürmesini takdir ettiğimi bir kez daha yineledim. İkili ilişkileri, Irak ve bölgesel meseleleri ve önümüzdeki fırsatları ve zorlukları tartıştık” ifadelerini kullandı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Rusya, İsrail ile Suriye arasında güvenlik anlaşması için gizli arabuluculuk yapıyor

İsrail askerleri, işgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye’yi ayıran tampon bölgede, Dürzi köyü Mecdel Şems yakınlarında zırhlı personel taşıyıcı üzerinde (AFP)
İsrail askerleri, işgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye’yi ayıran tampon bölgede, Dürzi köyü Mecdel Şems yakınlarında zırhlı personel taşıyıcı üzerinde (AFP)
TT
TT

Rusya, İsrail ile Suriye arasında güvenlik anlaşması için gizli arabuluculuk yapıyor

İsrail askerleri, işgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye’yi ayıran tampon bölgede, Dürzi köyü Mecdel Şems yakınlarında zırhlı personel taşıyıcı üzerinde (AFP)
İsrail askerleri, işgal altındaki Golan Tepeleri ile Suriye’yi ayıran tampon bölgede, Dürzi köyü Mecdel Şems yakınlarında zırhlı personel taşıyıcı üzerinde (AFP)

Tel Aviv’deki siyasi kaynaklar, Rusya’nın İsrail ile Suriye arasında bir güvenlik anlaşmasına varılması amacıyla gizli arabuluculuk yürüttüğünü, bu sürecin ABD yönetiminin bilgisi ve onayı dâhilinde ilerlediğini açıkladı.

İsrail devlet televizyonu Kan 11, Azerbaycan’ın şu anda üst düzey yetkililerin katıldığı toplantı ve görüşmelere ev sahipliği yaptığını; temasların Bakü’de sürdüğünü bildirdi.

Bilgi sahibi bir güvenlik kaynağı, Rus arabuluculuğuna rağmen İsrail ile Suriye arasındaki temaslarda hâlâ bir boşluk bulunduğunu, ancak son haftalarda sınırlı da olsa ilerleme kaydedildiğini söyledi.

Kan 11’e konuşan kaynaklar, Moskova ile Şam’ın ilişkileri güçlendirmek için çalıştığını; Rusya’nın geçen ay Lazkiye kıyı bölgesine asker ve askeri teçhizat sevk ettiğini aktardı. Aynı kaynaklar, İsrail’in Suriye’nin güneyinde Türkiye’nin varlığını pekiştirme girişimleri yerine, Rusya’nın sahadaki varlığını tercih ettiğini kaydetti.

Dün (çarşamba) Suriye Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani Moskova’yı ziyaret ederek Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile görüştü ve iki ülke ilişkilerinin stratejik düzeye taşınmasının hedeflendiğini belirtti.

İkili ilişkilerdeki en dikkat çekici gelişme ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, 15 Ekim’de Suriye’de geçiş döneminin başkanı Ahmed eş-Şera’yı kabul etmesi oldu. Görüşmede taraflar, stratejik ve siyasi ilişkilerin güçlendirilmesi ile enerji ve gıda alanlarında iş birliğinin önemine vurgu yapıldı.

İsrail’in Rusya ile iyi ilişkiler sürdürdüğü ve Tel Aviv’in Suriye dosyasında Moskova ile çıkar paylaşımı konusunda uzlaşı aradığı biliniyor. Mayıs ayından bu yana Putin ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, Suriye başta olmak üzere çeşitli başlıkları ele alan dört uzun telefon görüşmesi yaptığı ifade ediliyor.

scd
Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani’nin, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile Moskova’da çarşamba günü gerçekleştirdiği görüşmeden bir kare  (SANA)

Suriye Dışişleri Bakanlığı Enformasyon İdaresi, mayıstaki temasların ardından yaptığı açıklamada, Putin’in Suriye’yi bölmeye yönelik her türlü İsrail müdahalesini kesin biçimde reddettiğini ve Moskova’nın yeniden imar ile istikrarın sağlanmasına desteğini yinelediğini duyurmuştu.

cdfr
Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın, Şam’da düzenlenen ortak basın toplantısından bir kare (EPA)

Tel Aviv’de ise “Türkiye nüfuzuna karşı Suriye’de Moskova ile ortak çıkarlar bulunduğu” değerlendirmesi yapılıyor. Maariv gazetesine göre Rusya, hem Türkiye hem de İsrail ile iyi ilişkiler sürdürüyor ve iki ülke arasında gerilimin tırmanmasını engellemeye çalışıyor. Aynı zamanda, tüm tarafların—Suriye dâhil—onayıyla ülkedeki pozisyonlarını korumayı hedefliyor.

dfgt
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, İstanbul’da cumartesi günü ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack ile yaptığı görüşmeler sırasında, Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani’nin de hazır bulunduğu an (EPA)

ABD’nin İsrail-Suriye güvenlik düzenlemelerinde başat rolü üstlenmesine rağmen, Washington’un Rusya dâhil diğer müttefiklerden gelecek “olumlu katkılara” kapıyı kapatmadığı belirtiliyor.

Eski diplomat ve Suriye-Ortadoğu uzmanı akademisyen Mihail Harari’ye göre, Ahmed eş-Şera’nın Suriye’yi temkinli ve dengeli biçimde yönetmesi, ülkeye bölgesel ve uluslararası destek kazandırdı. Harari, İsrail’in Suriye’de kaosun sürmesini isteyen bir aktör gibi görünmekten kaçınması gerektiğini savundu.

Şarku’l Avsat’ın Harari’nin Maariv’de yayınlanan makalesinden aktardığı analize göre İsrail’in çıkarlarını sağlıklı yönetebilmesi için Şam ile bir güvenlik anlaşmasını hızla sonuçlandırması gerekiyor. Harari, son savaşta elde edilen askerî kazanımların siyasi kazanca dönüştürülmesinin, mevcut “pasif” tutumla mümkün olmayacağını ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Gazze’de ilk kez silahlı bir grup sivilleri göçe zorladı

Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)
Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)
TT
TT

Gazze’de ilk kez silahlı bir grup sivilleri göçe zorladı

Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)
Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta bir Filistinli kadın, yardım mutfağından yemek alırken (AP)

Gazze’nin doğusundaki Tuffah Mahallesi’nde faaliyet gösteren silahlı bir grup, İsrail ile Hamas’ın kontrol alanlarını ayıran “sarı hat”a yakın bir konut alanında yaşayan sivillerin tamamını silah tehdidi altında tahliyeye zorladı.

Şarku’l Avsat’a konuşan saha kaynakları, “Rami Halis Grubu” olarak anılan silahlı yapıya mensup kişilerin perşembe sabahı erken saatlerde Şuaf ve Kibbutz bölgelerinde ayakta kalan evlerin yakınına gelerek havaya ateş açtığını, ardından bölgeden çekildiğini aktardı. Aynı grubun öğle saatlerinde geri dönerek megafonla, gün batımına kadar tahliye edilmemesi halinde ateş açılacağı uyarısında bulunduğu belirtildi.

Kaynaklara göre silahlı kişiler, olası bir saldırıdan kaçınmak amacıyla sivillerle doğrudan temas kurmadı ve yüzlerce metre mesafeden megafonla seslendi. Grup, tahliyenin İsrail ordusunun talimatıyla yapıldığını iddia ederken, İsrail güçlerinin sarı hattın doğusunda, bu ailelerin kısa süre önce döndüğü evlere yaklaşık 150 metre uzaklıktaki bölgeleri kontrol ettiği ifade edildi.

Tehditler üzerine bölge sakinleri fiilen göç etmek zorunda kaldı ve Gazze kentinin batısındaki alanlara yöneldi. Kaynaklara göre, bir kısmı ağır hasarlı evlerde, bir kısmı ise çadırlarda yaşayan 240’tan fazla kişi yeni ve zorlu bir göç yolculuğuna çıktı.

Önceki İsrail adımı

Saha kaynakları, İsrail güçlerinin salı ve çarşamba akşamları söz konusu bölgelere patlayıcı içermeyen sarı renkli variller attığını, ancak o aşamada tahliye talep edilmediğini ifade etti. Bugünkü zorla tahliye adımının ise, ateşkes anlaşması kapsamındaki çekilme hattı doğrultusunda “yeşil ve güvenli” olarak sınıflandırılan bölgelerde yaşayan daha fazla sivili yerinden etmeye yönelik İsrail planlarının uygulanması anlamına geldiği kaydedildi.

tgrhy
Gazze kentinin doğusundaki Tuffah Mahallesi’nde yıkılmış bir bina (EPA)

İsrail güçlerinin son haftalarda sarı hattın kapsamını genişlettiğine işaret eden kaynaklar, yeni hamlenin Tuffah Mahallesi’nin içine doğru yaklaşık 150 metre derinlikte ve 300 metre genişlikte yeni bir alanın fiilen kontrol altına alınması anlamına geldiğini vurguladı. Bu sürecin, zaman zaman bombardıman, zaman zaman tehdit yoluyla mahallenin adım adım ele geçirilmesi şeklinde ilerlediği belirtildi.

Ek bir tampon bölge

Görünen o ki İsrail, Gazze’nin doğusunda, özellikle Selahaddin Caddesi’nden 7 Ekim 2023 öncesindeki sınırlara kadar uzanan ve en az 2,5 kilometre derinliğinde bir tampon bölge oluşturma planını fiilen hayata geçiriyor. Bu plan, Filistinli kaynaklar tarafından haftalar önce Şarku’l Avsat’a açıklanmıştı.

sd
Trump'ın planına göre Gazze'den çekilmenin aşamalarını gösteren harita (Beyaz Saray)

Gazze’nin kuzeyinden güneyine uzanan Selahaddin Caddesi, savaş boyunca büyük askerî öneme sahipti ve İsrail ordusu bu yolu farklı eksenlerden kesmeye odaklandı. Ateşkes anlaşmasında “ilk çekilme hattı” olarak sunulan sarı hattın, birçok bölgede fiilen ileri taşındığı; bunun da çevredeki yerleşim alanları üzerinde İsrail kontrolünü genişlettiği ifade ediliyor.

Süregelen ihlaller

Bu gelişmeler, Gazze Şeridi’nde İsrail’in ateşkes ihlallerinin sürdüğü bir döneme denk geldi. Beyt Lahiya’da bir insansız hava aracı saldırısında bir Filistinli hayatını kaybederken, diğer bölgelerde de İHA’lardan ve zırhlı araçlardan açılan ateş sonucu yaralanmalar yaşandı. İsrail hava kuvvetleri, Han Yunus’un doğusu ve Refah’ın kuzeyinde çeşitli hedefleri vurdu.

10 Ekim 2023’te yürürlüğe giren ateşkesten bu yana İsrail ihlallerinde hayatını kaybeden Filistinlilerin sayısının 413’ü aştığı bildiriliyor. Hamas ise ihlal sayısının 900’ü geçtiğini belirterek, arabulucularla temas halinde olduklarını ve anlaşmanın ikinci aşamasına geçilmesini değerlendirdiklerini açıkladı.

rgh
Gazze’nin orta kesimindeki Deyr el-Belah’ta, bir yardım mutfağından yemek almak için bekleyenler arasında duran Filistinli bir kız (AP)

Hamas, İsrail’in anlaşmaya uyması konusunda ABD’nin rolüne dikkat çekiyor. Hareketin sözcüsü Hazım Kasım, “Başkan Trump’ın Gazze ve bölgede barışı sağlayabilecek tek kişi olduğuna inanıyoruz. Netanyahu’yu barışın gereklerini yerine getirmeye zorlayabilecek tek aktör odur” dedi.

ARAP DÜNYASI

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
TT
TT

Sudan Savaşında yeni umut penceresi: Suudi–ABD Girişimi

Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)
Sudan, on binlerce kişinin hayatını kaybettiği çatışmaların gölgesinde üçüncü yıl üst üste küresel insani krizler izleme listesinin başında yer aldı (Reuters)

Sudanlıların, 15 Nisan 2023’ten bu yana yaşadıkları savaşın ve insani trajedinin yakın zamanda sona ereceğine dair umutları giderek zayıfladı. İlk kurşunun sıkıldığı andan itibaren bölgesel ve uluslararası girişimlerin tıkanması, kamuoyundaki karamsarlığı daha da derinleştirdi.

Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın inisiyatif alması ve Başkan Donald Trump’tan doğrudan müdahale istemesi, karamsar tablo içinde yeni bir umut penceresi açtı; Suudi Arabistan, kilitlenmiş sürecin çözümünde belirleyici bir aktör olarak öne çıktı.

Veliaht Prens, kısa süre önce ABD’ye yaptığı resmî ziyaret sırasında, savaşın durdurulmasına yardımcı olması için Başkan Trump’tan müdahale talep etti. Trump, 19 Kasım’da düzenlenen ABD–Suudi İş Forumu’nda yaptığı açıklamada bu talebi doğruladı.

dfrgt
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Riyad’daki el-Yemame Sarayı’nda Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ı kabul ederken (SPA)

Veliaht Prens’in Sudan’daki savaşı sona erdirmek için kendisinden doğrudan müdahale istediğini ifade eden Trump,  “Prens, Sudan konusunda belirleyici bir adım atmamı talep ediyor” dedi. Trump, ABD’nin çatışmanın bitirilmesinde etkin bir rol oynayacağını da sözlerine ekledi.

Halk ne diyor?

Savaşın harabeye çevirdiği Hartum’da vatandaşlar, Suudi hamlesini “kardeşlerden beklenen” bir adım olarak görüyor. Ahmed Musa, “Veliaht Prens’in yaptığı, kardeş bir ülke olan Suudi Arabistan’dan beklenen bir adımdır” diyor.

Hızlı Destek Güçleri’nin kontrolüne giren Faşir’de yaşayan Hava İbrahim, savaşın yıkımını şu sözlerle anlatıyor: “Savaş yeşili kuruyu yok etti; çok zarar gördük.”

Kuşatma altındaki Kuzey Kordofan’ın başkenti Ubeyd’en İsa Abdullah ise genel ruh hâlini şöyle özetliyor: “Savaştan etkilenmeyen ev kalmadı; bu nedenle kardeşlerin müdahalesini memnuniyetle karşılıyoruz.”

Sudan Kurucu İttifakı'nın (Te'sis) fiilî başkenti konumundaki Nyala’dan F. Cibril, kamuoyunun temel beklentisinin çatışmaların sona ermesi, insani yardımların ulaştırılması ve yerinden edilenlerin geri dönüşü olduğunu belirtti.

sa
Güney Sudan’ın Renk şehrinde bir sınır noktasından ayrılmayı bekleyen, yerinden edilmiş ailelerin kişisel eşyalarını taşıyan bir kamyon (Arşiv – AFP)

Sudanlılar dışarıdan dayatılan bir çözümden ziyade, tarafları yeniden müzakere masasına getirecek, siyasi süreçlerin zaman kazanmak için kullanılmasını engelleyecek “tarafsız” bir arabulucu istiyor. Kamuoyunda Suudi Arabistan’ın bu rolü üstlenebileceği düşünülüyor.

Geri adım sinyalleri

Resmî düzeyde tepkiler tek çizgide ilerlemedi. Trump’ın 19 Kasım 2025’te Veliaht Prens’in talebini açıklamasının hemen ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Abdülfettah el-Burhan adımı memnuniyetle karşıladı ve X’te “Teşekkürler Prens Muhammed bin Selman, teşekkürler Başkan Trump” mesajını paylaştı.

Suudi ve ABD girişimlerine destek açıklayan Burhan hükümeti, barış için hazır olduğunu vurguladı; ancak Dörtlü Grup çerçevesindeki arabuluculuğa mesafeli durarak Suudi Arabistan’ın tek başına yürüteceği bir süreci ön plana çıkardı.

Askerî bir anlaşma mı?

Eski Başbakan Abdullah Hamduk’un liderliğindeki sivil-demokratik ittifak Sumud, Suudi çabalarını “yeni bir yol açabilecek olumlu bir adım” olarak değerlendirdi; ancak çözümün yalnızca askerler arasında kalmaması ve sivil aktörlerin kapsamlı bir uzlaşmaya dâhil edilmesi şartını koydu.

HDK’ye yakın Sudan Kurucu İttifakı da Suudi Arabistan’ın  hamlesini desteklediğini ve bunun krallığın Sudan’ın çöküşünü önleme konusundaki hassasiyetini yansıttığını söyledi.

Girişim başarılı olur mu?

Sudanlılar, Suudi–ABD girişimlerinin ateşkesi zorlayan, insani yardım geçişlerini mümkün kılan ve krizi yeniden üretmeyen bütüncül bir diplomatik çerçeveye dönüşmesini umuyor. Avukat Hatem İlyas, Şarku’l Avsat’a bu yaklaşımın “en büyük ihtiyaç” olduğunu ifade etti.

İlyas, Şarku’l Avsat’a, savaşın en büyük zorluğunun meşruiyet mücadelesi, toplumsal bölünme, kurumların zayıflığı ve çok sayıda aktörün çıkar çatışmalarından kaynaklanan karmaşık yapı olduğunu ifade etti.

rty6
Faşir’den kaçan Sudanlılar, 19 Kasım 2025’te Kuzey Sudan’daki Debbe kentinde bulunan “El-Ifad” yerinden edilmişler kampına ulaştıktan sonra dinlenirken (AFP)

Tüm belirsizliklere karşın, Sudan’ın doğusundan batısına uzanan kentlerde ortak bir duygu öne çıkıyor. Paris’te yaşayan gazeteci Muhammed el-Esbat, kamuoyunda silahların susmasına ve uzun süredir beklenen barışa giden yola dair temkinli ama güçlü bir beklentinin hâkim olduğunu ifade etti.

Yakın bir çözüme dair umutların zayıflamasının ardından, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdülfettah el-Burhan’ın 15 Aralık’ta Riyad’a yaptığı ziyaret ve Veliaht Prens’le gerçekleştirdiği üst düzey görüşme, yeniden iyimser bir hava yarattı.

Riyad’da bu görüşmenin yapılması bile, savaşın durdurulması ve insani felaketin sona erdirilmesine yönelik yeni bir umut kapısı araladı. Genel kanaat, “Suudi Arabistan’ın Sudan’da savaşı durdurma dosyasını önceliklerinin başına aldığı” yönünde.

Savaşın yorduğu, canlar aldığı, geçim kaynaklarını yok ettiği ve milyonları mülteci ile yerinden edilmiş kişi hâline getirdiği Sudanlılar, ülkelerine, evlerine ve özledikleri hayatlarına dönmeyi umut ediyor. Peki bu kez girişimler kalıcı bir barış getirecek mi?