Beyrut-Bağdat iş birliği Lübnan’ın enerji krizini çözebilir

Lübnan’da yaşanan enerji krizinin çözümü için Irak’la anlaşma seçeneği gündemde. Lübnan Merkez Bankası’nın kalan döviz rezervlerine ek baskı uygulamadan elektrik üretim santrallerini çalıştıran yakıtı güvence altına almak için Irak ile anlaşabilir.

Enerji sektöründe imzalanması beklenen iş birliği anlaşmaları, Irak ile sağlık, tarım ve sanayi sektörlerini geliştirmeyi ve Bağdat ile ekonomik iş birliği için olanaklar oluşturmayı içeren uzun vadeli bir iş birliği projesinin parçası olarak görülüyor.

Lübnan Başbakanı Hassan Diyab’ın, bakanlar ve ekonomi heyeti eşliğinde Irak’a ziyarette bulunması, şu ana kadar ‘teknik nedenler’ dolayısıyla gecikmişti.

Beyrut Hükümeti kaynakları, Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, “Ancak gündeminde, Iraklı yetkililerin geçen yazdan itibaren Beyrut’a düzenledikleri ziyaretlerde daha önce öngörülen anlaşmaları netleştirme amacı bulunuyor” dedi.

Lübnan’daki bakanlık kaynakları da Şarku’l Avsat’a, ziyarette Irak hükümetinin kamu bütçesini onaylamasının beklendiğini söyledi. Kaynaklara göre Lübnan, Başbakan Diyab ve diğer Lübnanlı bakanların ziyareti için bir tarih belirlemeye yöneldi. Irak’a ziyarette bulunacak bakanlar arasında Tarım Bakanı Abbad Murteza, Enerji Bakanı Raymond Ğacar, Sanayi Bakanı İmad Hubbullah ve Sağlık Bakanı Hammad Hasan yer alıyor. Kaynaklar, dört bakanın anlaşma imzalayacak ekonomi heyeti arasında yer alacağını söyledi. Bu anlaşmaların ön planında, Lübnan’a petrol sağlama anlaşması geliyor ve bununla da elektrik santrallerinin çalışmasını güvence altına alma planlanıyor.

Merkez Bankası’nın ABD doları rezervinin önemli ölçüde azalması sonrasında Lübnan’da ekonomik ve mali bir kriz var. Bununla birlikte Lübnan’daki elektrik sektörü de yakıt kıtlığı ve Lübnan’ın akaryakıt sevkiyatlarının sabit şekilde güvence altına alamamanın bir sonucu olarak son zamanlarda büyük bir krizden mustarip. Yaşanan kriz, yerel pazarları da etkileyecek şekilde gıda ve tıbbi ürünler için devlet desteğini durdurmakla tehdit ediyor.

Lübnanlı ve Iraklı hükümet yetkilileri arasındaki önceki görüşmelerde, Bağdat hükümetinin 500 bin ton ağır yakıt aracılığıyla Lübnan’a sağlayacağı destek üzerinde duruldu. Söz konusu ağır yakıt karşılığında ise Lübnan, uluslararası petrol şirketlerinin elektrik üretim istasyonlarını işleten petrol türevleri takas edecek. Lübnan hükümeti kaynaklarının Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamaya göre, bu miktardaki ağır petrolün bedeli, Lübnan Merkez Bankası nezdinde Irak hükümeti adına bir hesaba yatırılmak üzere Lübnan lirası cinsinden depozito olarak Lübnan hükümeti tarafından Irak hükümetine ödenecek. Bu, bu bedelin Irak’a transfer edilmeyeceği, daha ziyade Lübnan Merkez Bankası’nda Lübnan lirası cinsinden bir Irak mali depozitosu olacağı anlamına geliyor.

Öte yandan Irak tarafıyla imzalanacak anlaşmalar, sağlık sektörüne ilişkin hizmetlerin ve Lübnan’ın Irak hükümetine tavsiyelerde bulunmasının yanı sıra Irak pazarlarının Lübnan tarım ve sanayi ürünlerine açılmasını da kapsıyor. Kaynaklar, bu ticaret, ihracat ve hizmetlerden elde edilecek gelirin ABD doları cinsinden olacağını söyledi. Ayrıca bu gelirlerin, Lübnan pazarları, ürünleri ve enerjileri için çalışma ve iş birliği ufuklarının açılmasına katkıda bulunacağı ve Lübnan’ın üretken sektörlerine temel destek sağlayacağı belirtildi.

Beklenen anlaşmalar, Irak’ın Lübnan’a yönelik destek paketinin bir parçası olarak sayılıyor. Bu konudaki bahisler, Lübnan hükümet yetkilileri ile tarım, sanayi, enerji ve teknoloji sektörlerinde ikili iş birliği konularını görüşen bir Irak heyetinin ziyaretinin ardından geçen yaz başladı. Kaynaklara göre bu durum, Irak Sağlık Bakanı Hassan et-Temimi’nin bugün (1 Nisan Perşembe) Beyrut’a yaptığı ziyaret sırasında şekillenen sağlık sektöründeki iş birliğine ek olarak gelişti. Kaynaklar ayrıca, Iraklı Bakanın, ikili anlaşmalar imzalayacağını ve kendisiyle birlikte Beyrut’a tıbbi yardım getireceğini kaydetti.

‘Ağır petrol’ anlaşması, Lübnan’ın tıbbi ve akademik kadrolarla iş birliğini içeren tıbbi hizmetler sunması karşılığında imzalanacak.

Lübnan, Irak’la iş birliği olasılıklarına inanıyor. İhtiyaçlarının bir kısmını sağlamak ve ürünleri için Lübnan sektörlerine finansal getiri sağlayacak bir pazar elde etmek amacıyla yakında anlaşmanın imzalanması bekleniyor. Lübnan, bu anlaşmaları birden fazla yönde genişletmeyi hedefliyor. Bunlar arasında mutabık kalınan ağır petrol miktarındaki artış, (Irak petrol kaynaklarının geçtiğimiz yıllarda ulaştığı) Lübnan’ın kuzeyindeki Beddavi’de bulunan petrol rafinerisini yeniden canlandırma olasılığının güçlendirilmesi ve Lübnan’ın kuzeyinde Suriye toprakları aracılığıyla ulaşım hatlarının restorasyonu ve güvenliğinin sağlanması için fırsatları tartışmak da yer alıyor.

Lübnan bakanlık kaynaklarının eski ziyaretlerle uyumlu olarak belirttiğine göre, Iraklı bakanların geçen Temmuz ayında Lübnan’a ziyaretleri sırasında Lübnan tarafı, Lübnan yardımının bir parçası olarak Lübnan malları üzerindeki gümrük tarifelerinin kaldırılması olasılığını Irak tarafıyla görüştü. Kaynaklar, görüşmenin Irak hükümetinin Lübnan’ın tarımsal ihracatını ve gıda maddelerini gümrük vergilerinden muaf tutma olasılığını içerdiğine dikkat çekti. Iraklı yetkililer, bu durumun, Irak parlamentosunda Irak hükümetinin önerisi üzerine bir yasanın yürürlüğe koyulması gerektirdiğini söyledi ve tarifenin, Lübnan malları ve ihracatı için cesaret verici olacağını belirtti. Lübnanlı kaynaklara göre karşılıklı ticaret planı için yapılan istişareler, Irak’ın Lübnan vatandaşları tarafından bir yıllık kredi kapsamında tüketilecek petrol ürünlerini Lübnan’a sağlama olasılığının tartışılmasını da içeriyor. Ayrıca Lübnan heyetinin yaklaşan ziyaretinin bu ve iş birliği çarkını döndürecek diğer önerileri takip edeceği kaydedildi.