Beyrut-Bağdat iş birliği Lübnan’ın enerji krizini çözebilir

Lübnan-Irak iş birliği, tıbbi yardımları da içeriyor. Lübnan Başbakanı Diyab, Bağdat’a ziyaret hazırlıkları yapıyor

Beyrut-Bağdat iş birliği Lübnan’ın enerji krizini çözebilir
TT

Beyrut-Bağdat iş birliği Lübnan’ın enerji krizini çözebilir

Beyrut-Bağdat iş birliği Lübnan’ın enerji krizini çözebilir

Lübnan’da yaşanan enerji krizinin çözümü için Irak’la anlaşma seçeneği gündemde. Lübnan Merkez Bankası’nın kalan döviz rezervlerine ek baskı uygulamadan elektrik üretim santrallerini çalıştıran yakıtı güvence altına almak için Irak ile anlaşabilir.
Enerji sektöründe imzalanması beklenen iş birliği anlaşmaları, Irak ile sağlık, tarım ve sanayi sektörlerini geliştirmeyi ve Bağdat ile ekonomik iş birliği için olanaklar oluşturmayı içeren uzun vadeli bir iş birliği projesinin parçası olarak görülüyor.
Lübnan Başbakanı Hassan Diyab’ın, bakanlar ve ekonomi heyeti eşliğinde Irak’a ziyarette bulunması, şu ana kadar ‘teknik nedenler’ dolayısıyla gecikmişti.
Beyrut Hükümeti kaynakları, Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, “Ancak gündeminde, Iraklı yetkililerin geçen yazdan itibaren Beyrut’a düzenledikleri ziyaretlerde daha önce öngörülen anlaşmaları netleştirme amacı bulunuyor” dedi.
Lübnan’daki bakanlık kaynakları da Şarku’l Avsat’a, ziyarette Irak hükümetinin kamu bütçesini onaylamasının beklendiğini söyledi. Kaynaklara göre Lübnan, Başbakan Diyab ve diğer Lübnanlı bakanların ziyareti için bir tarih belirlemeye yöneldi. Irak’a ziyarette bulunacak bakanlar arasında Tarım Bakanı Abbad Murteza, Enerji Bakanı Raymond Ğacar, Sanayi Bakanı İmad Hubbullah ve Sağlık Bakanı Hammad Hasan yer alıyor. Kaynaklar, dört bakanın anlaşma imzalayacak ekonomi heyeti arasında yer alacağını söyledi. Bu anlaşmaların ön planında, Lübnan’a petrol sağlama anlaşması geliyor ve bununla da elektrik santrallerinin çalışmasını güvence altına alma planlanıyor.
Merkez Bankası’nın ABD doları rezervinin önemli ölçüde azalması sonrasında Lübnan’da ekonomik ve mali bir kriz var. Bununla birlikte Lübnan’daki elektrik sektörü de yakıt kıtlığı ve Lübnan’ın akaryakıt sevkiyatlarının sabit şekilde güvence altına alamamanın bir sonucu olarak son zamanlarda büyük bir krizden mustarip. Yaşanan kriz, yerel pazarları da etkileyecek şekilde gıda ve tıbbi ürünler için devlet desteğini durdurmakla tehdit ediyor.
Lübnanlı ve Iraklı hükümet yetkilileri arasındaki önceki görüşmelerde, Bağdat hükümetinin 500 bin ton ağır yakıt aracılığıyla Lübnan’a sağlayacağı destek üzerinde duruldu. Söz konusu ağır yakıt karşılığında ise Lübnan, uluslararası petrol şirketlerinin elektrik üretim istasyonlarını işleten petrol türevleri takas edecek. Lübnan hükümeti kaynaklarının Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamaya göre, bu miktardaki ağır petrolün bedeli, Lübnan Merkez Bankası nezdinde Irak hükümeti adına bir hesaba yatırılmak üzere Lübnan lirası cinsinden depozito olarak Lübnan hükümeti tarafından Irak hükümetine ödenecek. Bu, bu bedelin Irak’a transfer edilmeyeceği, daha ziyade Lübnan Merkez Bankası’nda Lübnan lirası cinsinden bir Irak mali depozitosu olacağı anlamına geliyor.
Öte yandan Irak tarafıyla imzalanacak anlaşmalar, sağlık sektörüne ilişkin hizmetlerin ve Lübnan’ın Irak hükümetine tavsiyelerde bulunmasının yanı sıra Irak pazarlarının Lübnan tarım ve sanayi ürünlerine açılmasını da kapsıyor. Kaynaklar, bu ticaret, ihracat ve hizmetlerden elde edilecek gelirin ABD doları cinsinden olacağını söyledi. Ayrıca bu gelirlerin, Lübnan pazarları, ürünleri ve enerjileri için çalışma ve iş birliği ufuklarının açılmasına katkıda bulunacağı ve Lübnan’ın üretken sektörlerine temel destek sağlayacağı belirtildi.
Beklenen anlaşmalar, Irak’ın Lübnan’a yönelik destek paketinin bir parçası olarak sayılıyor. Bu konudaki bahisler, Lübnan hükümet yetkilileri ile tarım, sanayi, enerji ve teknoloji sektörlerinde ikili iş birliği konularını görüşen bir Irak heyetinin ziyaretinin ardından geçen yaz başladı. Kaynaklara göre bu durum, Irak Sağlık Bakanı Hassan et-Temimi’nin bugün (1 Nisan Perşembe) Beyrut’a yaptığı ziyaret sırasında şekillenen sağlık sektöründeki iş birliğine ek olarak gelişti. Kaynaklar ayrıca, Iraklı Bakanın, ikili anlaşmalar imzalayacağını ve kendisiyle birlikte Beyrut’a tıbbi yardım getireceğini kaydetti.
‘Ağır petrol’ anlaşması, Lübnan’ın tıbbi ve akademik kadrolarla iş birliğini içeren tıbbi hizmetler sunması karşılığında imzalanacak.
Lübnan, Irak’la iş birliği olasılıklarına inanıyor. İhtiyaçlarının bir kısmını sağlamak ve ürünleri için Lübnan sektörlerine finansal getiri sağlayacak bir pazar elde etmek amacıyla yakında anlaşmanın imzalanması bekleniyor. Lübnan, bu anlaşmaları birden fazla yönde genişletmeyi hedefliyor. Bunlar arasında mutabık kalınan ağır petrol miktarındaki artış, (Irak petrol kaynaklarının geçtiğimiz yıllarda ulaştığı) Lübnan’ın kuzeyindeki Beddavi’de bulunan petrol rafinerisini yeniden canlandırma olasılığının güçlendirilmesi ve Lübnan’ın kuzeyinde Suriye toprakları aracılığıyla ulaşım hatlarının restorasyonu ve güvenliğinin sağlanması için fırsatları tartışmak da yer alıyor.
Lübnan bakanlık kaynaklarının eski ziyaretlerle uyumlu olarak belirttiğine göre, Iraklı bakanların geçen Temmuz ayında Lübnan’a ziyaretleri sırasında Lübnan tarafı, Lübnan yardımının bir parçası olarak Lübnan malları üzerindeki gümrük tarifelerinin kaldırılması olasılığını Irak tarafıyla görüştü. Kaynaklar, görüşmenin Irak hükümetinin Lübnan’ın tarımsal ihracatını ve gıda maddelerini gümrük vergilerinden muaf tutma olasılığını içerdiğine dikkat çekti. Iraklı yetkililer, bu durumun, Irak parlamentosunda Irak hükümetinin önerisi üzerine bir yasanın yürürlüğe koyulması gerektirdiğini söyledi ve tarifenin, Lübnan malları ve ihracatı için cesaret verici olacağını belirtti. Lübnanlı kaynaklara göre karşılıklı ticaret planı için yapılan istişareler, Irak’ın Lübnan vatandaşları tarafından bir yıllık kredi kapsamında tüketilecek petrol ürünlerini Lübnan’a sağlama olasılığının tartışılmasını da içeriyor. Ayrıca Lübnan heyetinin yaklaşan ziyaretinin bu ve iş birliği çarkını döndürecek diğer önerileri takip edeceği kaydedildi.



Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor

İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor

İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)

İsrail'in Gazze Şeridi’nde işgal ettiği yeni bölgelerden çekilme görüşmelerinin son iki aydır tıkanması, Katar’ın başkenti Doha'daki (yedinci gününe giren) ateşkes müzakerelerini yeni bir ‘karanlık tünele’ soktu. Hamas Hareketi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümeti tarafından önerilen yeniden konuşlandırmayı reddetti.

Medyada yer alan sızıntılara göre arabulucular, özellikle Washington, müzakerelerin sonuna kadar çekilme maddesinin ertelenmesini talep ettiler. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar bu durumu, müzakereleri ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin istemediği yeni bir başarısızlıktan kurtarmak için son bir girişim olarak görüyorlar ve bu yüzden Netanyahu'ya esneklik göstermesi için baskı yapabileceğini düşünüyorlar. Uzmanlara göre bunun aksi bir durum söz konusu olursa Hamas, İsrail'in bu şekilde kalmasının, sürgün planını hızlandırmak, olası ateşkesin sona ermesinden sonra askeri bölgeler dayatmak ve anlaşmayı bozmak için bir manevra olduğunu düşünerek bunu reddedecek.

İki Filistinli kaynak cumartesi günü, Doha’daki müzakerelerin, İsrail'in cuma günü sunduğu, İsrail ordusunun yeniden konuşlandırılması ve konumlandırılması için hazırladığı çekilme haritasında ısrar etmesi nedeniyle, karmaşık zorluklarla karşı karşıya olduğunu bildirdi. Bu plan, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin yüzde 40'ından fazlasında kalmasını öngörüyor, ancak Hamas bunu reddediyor.

Fransız Haber Ajansı AFP’ye konuşan kaynaklardan biri, ‘Hamas’ın müzakere heyetinin İsrail'in sunduğu haritaları kabul etmeyeceğini, çünkü bu haritaların Gazze Şeridi'nin yaklaşık yarısının yeniden işgalini meşrulaştırdığını ve İsrail'in insani olduğunu söylediği ve Gazze Şeridi'nin güneyinde yer alacak ve yaklaşık 600 bin Filistinliyi barındıracak olan şehre atıfla Gazze Şeridi'ni Nazi kampları gibi geçiş noktaları ve seyahat özgürlüğü olmayan izole bölgeler haline getirdiğini’ vurguladı.

Diğer kaynak, Hamas'ın İsrail güçlerinin 2 Mart'tan sonra, yani iki ay süren ateşkesin çökmesinden sonra yeniden kontrol altına aldığı tüm bölgelerden çekilmesini talep ettiğini belirtti. İsrail’i, ‘soykırım savaşını sürdürmek için oyalamaya devam etmek ve anlaşmayı engellemekle’ suçladı.

Kaynak, Katarlı ve Mısırlı arabulucuların ‘taraflara, ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Doha'ya gelene kadar çekilme müzakerelerini ertelemelerini’ istediklerini, ancak ‘yardımlar ve esir takası konusunda ilerleme’ kaydedildiğini belirtti.

ABD merkezli haber sitesi Axios, bazı kaynaklardan, ABD'nin Hamas'tan İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilmesini tartışmayı ertelemesini ve diğer konulara geçmesini istediğini, böylece esir takası anlaşması müzakerelerinin çökmesini önlemeye çalıştığını aktardı.

juı
Yaralıları Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta bulunan Kızıl Haç kliniğine taşıyan Filistinliler (AFP)

Reuters, cumartesi günü Filistinli ve İsrailli kaynaklardan benzer bir doğrulama aktardı. Doha görüşmelerinin, İsrail’in Gazze Şeridi’nden çekilmesi konusunda tıkanma yaşadığını, Hamas Hareketi’nin İsrail'in önerdiği çekilme haritalarını reddettiğini, çünkü bu haritaların toprakların yaklaşık yüzde 40'ını İsrail kontrolünde bırakacağını, bunların arasında güneydeki Refah bölgesi ve Gazze'nin kuzeyindeki ve doğusundaki diğer bölgelerin de bulunduğunu belirtti. Kaynaklar, ‘görüşmelerin devam etmesinin beklendiğini’ ifade ettiler.

Mısır Dışişleri Konseyi üyesi Reha Ahmed Hasan, İsrail'in, güneydeki Morag Ekseni de dahil olmak üzere birçok yerden çekilmeyerek Filistinlileri sürmeye devam etmek gibi kendi şartlarını dayatmak istediğini düşünüyor. Kuzey bölgesini askeri olarak kontrol altına alarak buradaki nüfusu sürme olasılığı olduğunu ifade eden Hasan, böylece ateşkes sona erdikten sonra Filistinlilerin sürülmesinin kolaylaşacağına dikkati çekti. Hasan, ABD'nin İsrail'e baskı yapmamasının müzakerelere zarar verdiğini ve bu tür konuların ertelenmesinin bir fayda sağlamayacağını, bunların erken çözülmesi gerektiğini, çünkü bu konuların belirleyici olduğunu vurguladı.

Hasan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Anlaşmaya varılmasının gecikmesi, engellerin devam etmesi ve Filistinlilerin hedef alınması nedeniyle, direnişin İsrail'e teslim olmasını isteyen bir manevra ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyoruz ve Hamas bunu kabul etmeyecektir. ABD’nin İsrail'e baskı yapmaktan başka seçeneği yok. Özellikle Kahire'nin talep ettiği Mısır sınırındaki Philadelphia (Salahaddin) Koridoru’ndan çekilme gibi henüz çözülmemiş ve belirsizliği devam eden başka konular da var.”

Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal, Hamas'ın talebi olan İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesinin gerçekleşmemesi halinde bunun müzakereleri engelleyebileceğini düşünüyor. Nazzal, çekilme maddesinin ertelenmesinin müzakereleri kurtarmak için yapılan bir girişimden ibaret olduğunu ve Netanyahu hükümetinin çekilme gibi siyasi konularda taviz vermediği sürece, Washington veya İsrail'in iddia ettiği gibi anlaşmanın yakın zamanda imzalanmayacağını belirtti.

Cuma günü ABD ziyaretinden dönmeden önce, ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, perşembe günü yaptığı açıklamada, “Birkaç gün içinde (anlaşmayı) tamamlayabileceğimizi umuyorum” ifadelerini kullandı.

Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray'da Netanyahu ile iki kez görüşen Trump, yakın zamanda ateşkes sağlanacağına dair açıklamalarını yineledi ve bu haftayı (yani birkaç gün sonra) olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da perşembe günü yaptığı açıklamada, anlaşmaya varılması konusunda ‘büyük umutları’ olduğunu söyledi.

dfgthy
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye’ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)

Ancak sahada durum bu umutların aksine gelişiyor. Gazze Sivil Savunma Sözcüsü Mahmud Basal yaptığı açıklamada cumartesi günü 20'den fazla Filistinlinin öldüğünü ve İsrail ordusunun son 48 saat içinde Gazze Şeridi'nde ‘yaklaşık 250 terörist hedefi vurduğunu’ söyledi.

Hamas, İsrail ordusuna karşı operasyonlarını sürdürürken, İsrail ordusu cuma günü, Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde çıkan çatışmalarda Golani Tugayı'na bağlı keşif biriminden bir subayın öldürüldüğünü, ayrıca Gazze'nin kuzeyinde çıkan çatışmada iki askerin yaralandığını açıkladı. Bu açıklamadan iki gün önce Gazze'nin güneyinde kaçırılmak üzere olan bir İsrail askerinin öldürüldüğü bildirilmişti.

Birleşmiş Milletler (BM), cumartesi günü yaptığı ortak açıklamada, Gazze'deki yakıt kıtlığının kritik seviyelere ulaştığı konusunda uyarıda bulundu. BM’nin aralarında İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Gıda Programı (WFP) da bulunduğu yedi ayrı kuruluşu tarafından yapılan ortak açıklamada, “Yakıt, Gazze'de hayatta kalmanın bel kemiğidir” denildi.

Bu olumsuz gelişmeler devam ederken Reha Ahmed Hasan, Trump'ın dün değil, bugün bir anlaşma sağlayabileceğini düşünüyor. Hasan’a göre ABD'nin tutumu, İsrail'e baskı uygulayarak bir anlaşma sağlamaya ve Gazze'yi yerinden etme ve yok etme planlarından vazgeçmeye yönelik gerçek bir adım atarak tüm bu sorunları sona erdirebilir.

Bu görüşe katılan Nizar Nazzal da Washington'ın, Nobel Barış Ödülü almayı uman Trump'ın çabalarının başarısız olmaması için müdahale edeceğini ve Netanyahu'yu daha geniş çaplı yayılma haritasını kabul etmeye zorlayacağını (bu cümle tuhaf geldi ama böyle yazıyordu) vurguladı. Ateşkes yapılmaması halinde İsrail Başbakanı’nın popülaritesinin daha da zarar göreceği ve İran'a karşı savaşından elde ettiği son siyasi kazanımlarını kaybedebileceği uyarısında bulunan Nazzal, bu nedenle Netanyahu'nun çıkarlarına en uygun olanın anlaşmayı geçici olarak kabul etmek olduğunu belirtti.