Irak Başbakanı Kazimi: Suudi Arabistan bölge istikrarında büyük rol oynayacak. Irak, Suudi Arabistan’a yönelik hiçbir saldırının başlangıç noktası olmayacak

Kazimi, kontrol dışı silahlarla mücadelenin gerekliliğini vurgulayarak, Kürtlerle olan ilişkilerin ‘altın çağını yaşadığını’ söyledi

Kazimi’nin önceki gün Umre ziyaretini gerçekleştirdi (SPA)
Kazimi’nin önceki gün Umre ziyaretini gerçekleştirdi (SPA)
TT

Irak Başbakanı Kazimi: Suudi Arabistan bölge istikrarında büyük rol oynayacak. Irak, Suudi Arabistan’a yönelik hiçbir saldırının başlangıç noktası olmayacak

Kazimi’nin önceki gün Umre ziyaretini gerçekleştirdi (SPA)
Kazimi’nin önceki gün Umre ziyaretini gerçekleştirdi (SPA)

Irak Başbakanı Mustafa el-Kazimi, Suudi Arabistan’ın bölge ve Irak istikrarında büyük rol oynayacağını belirterek, ülkesindeki Arap varlığının önemini vurguladı.
Kazimi, Çarşamba akşamı geç saatlerde Şarku’l Avsat muhabirinin de aralarında bulunduğu bazı gazetecilere yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’ın, Irak ve istikrarına yönelik hassasiyeti nedeniyle ülkesiyle olan ilişkilerindeki tecrübesinden övgüyle söz etti. Kazimi, “Suudi Arabistan’ın ekonomi, siyasi işbirlik ve görüş alışverişi düzeyindeki varlığının bölge ve Irak’ın istikrarında büyük rol oynayacağından kesinlikle eminim” dedi. Bağdat’ın başka ülkelerle ilişkilerinin önündeki engelleri ortadan kaldırdıklarını söyleyen Kazimi, “Avrupa, ABD, İran ve Türkiye ile mükemmel ilişkileri olan Irak’ın, Suudi Arabistan ile de mükemmel ilişkileri olan bir ülkeye dönüşmeyi başardık” ifadesini kullandı.
Suudi Arabistan’ın Irak’ın vicdanında gerçek bir varlığa sahip olduğunu kaydeden Kazimi, “Suudi Arabistan ile Irak arasındaki Basra örneğini ve Suudi Arabistan milli takımı ile olan futbol karşılaşmasına ev sahipliği yaptığı sırada tanık olduğum şeyi hep hatırlıyorum. Tezahüratlar Suudi Arabistan milli takımını cesaretlendiriyordu” dedi. Irak ve Suudi Arabistan arasındaki Cedide Arar Sınır Kapısı’nın açılmasıyla beraber karşılıklı ticari hareketliliğin başladığını belirten Kazimi, “Suudi Krallığı’nın ticaret, tarım ve sanayideki yatırımlarla ilgili tecrübesi var. Beklentimiz, Suudi Arabistan’la olan karşılıklı ticaretin iki ülke halkına ve Riyad ile Bağdat’ın bütçelerine hizmet eden rakamlara ve düzeylere ulaşmasıdır” diye konuştu.
Irak medyasındaki duruma da değinen Kazimi, “Maalesef, ne zaman bir kişi mezhepçi bir açıklamada bulunsa bu, Irak’taki genel atmosferin böyle olduğu izlenimi veriyor. Bu doğru değil. Irak’taki atmosfer hoşgörülü ve entegrasyona hazır. (Hükümetinin karşılaştığı zorluklar hakkında) silah taşıyan ve tehdit oluşturan kişilerden oluşan suç örgütlerinin bölgelerinde sorunlar var. Devlet dışı silahlı örgütlerin etkisiz hale getirilmesi için çabalar söz konusu. Irak’ta çatışmalara ve iç savaşa neden olacak bir yolla kontrol dışı silahla mücadele etmek isteyen gençlerden oluşan fanatik bir grup var. Bu, izin vermeyeceğimiz bir şey” ifadesini kaydetti.
Irak’ta yolsuzlukla mücadele kampanyasını sürdürme sözü veren Kazimi, “
Hükümet gelir gelmez Yolsuzlukla Mücadele Komitesi kurdu. Komite yolsuzluğu kontrol altına almakta başarılı oldu. (Irak’taki) kötü yönetim, kalkınma planlarının olmadığı bir çeşit ortam yarattı. Petrol fiyatlarının düşmesi gerçek bir kriz yarattı. Herkes hükümetin yıkılacağını düşündü. Sonra başka bir sorun oluşturan koronavirüs salgını oldu” dedi.
Kazimi, Irak’ın ABD ile yürüttüğü Stratejik Diyalog görüşmeleri ve ABD güçlerinin Irak’tan tamamen çekilmesi ihtimaline ilişkin soruya, “ABD ile olan Stratejik Diyalog’un hedefi Irak-ABD ilişkilerini yeniden düzenlemektir. Irak, sona eten DEAŞ ile savaş tecrübesi yaşadı. (Irak’ın) ABD’nin savaşçı güçlerine ihtiyacı yok ancak stratejik iş birliğine ve güçlerimizin savaşçı yeteneklerini yükseltecek ve eğitecek güçlerin yardımına acil ihtiyacı var” diye yanıt verdi.
Kazimi, Bağdat ve Erbil arasındaki ilişkiler hakkında, “İlişkiler tüm zorluklara rağmen altın çağını yaşıyor. 1980’lerden bu yana tüm Kürt liderlerle temasım oldu. Kürtlerin yanında savaşan gençlerden biriydim. Başkan Mesud Barzani ve kardeşim IKBY Başbakanı Mesrur Barzani ile aramda tarihi ilişkiler var. Cumhurbaşkanı Dr. Berhem Salih ile aramda mükemmel tarihi ilişkiler var. O, bir müttefik ve bir dosttur. IKBY ile ilişkilerin (önündeki engelleri) kaldırmaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
Kazimi, Irak’ta siyasi istikrarın ne zaman sağlanacağı sorusuna verdiği yanıtta şunları söyledi:
 “Sorunlar zor ve Irak halen sorunlarla karşı karşıya. Onlardan biri de silah meselesi. Irak zor koşulların bir ürünü. Suriye, Libya ve Irak’ta olduğu gibi daha önce ‘ilerici’ olarak adlandırılan rejimler iç savaşa gittiler. Acı veren ve kalbimizi kanatan da budur. Irak 1958’den şimdiye kadar olağanüstü hallerden geçti ve (bu süreç) 1963’te sokağa dökülen kanlarla zirveye ulaştı. 1968’de Iraklılar arasında başka bir durum ortaya çıktı. Akabinde Irak-İran Savaşı ve aynı şekilde Irak’ın Saddam Hüseyin’in eliyle Müslüman bir komşu ülke olan Kuveyt’e savaş açması. Ardından orta sınıfa son veren ağır yaptırımların Irak’ta neden olduğu koşullar geliyor. Irak savaş konusunda en çok tecrübesi olan ülkedir. Bunda, dini partilerin ve (eski devlet başkanı) Saddam Hüseyin’in üstlendiği Irak toplumundaki din olgusunun payı vardır. Saddam, Kuveyt Savaşı’nda yenilgiden kaçmak için inanç kampanyası başlattığında İslam dinine zarara veren bir fenomen yarattı ve dini amaçlardan uzak bir şekilde dini istismar etmek için milliyet kavramını din kavramıyla değiştirdi. 2003 sonrası yaşananlar ve koşullar kırılgan bir siyasi rejim ve halk arasında mezhep savaşı, güvensizlik, eşitsizlik yarattı.”
Kazimi ayrıca AFP’ye verdiği demeçte, ülkesinin Suudi Arabistan’a yönelik hiçbir saldırının başlangıç noktası olmayacağını vurguladı.
Kazimi, daha önce adı duyulmayan bir silahlı örgütün Riyad’a drone’larla düzenlediği saldırıda örgütün yaptığı açıklamanın “gerçek olmadığını” belirterek, söz konusu saldırının Irak topraklarından düzenlenmediğini söyledi.
Kazimi, “Irak’tan yapılan saldırılarla ilgili sözlere gelince, böyle bir saldırı hiç olmadı. Bazıları (Irak-Suudi Arabistan) ilişkilerine zarar verme çabaları kapsamında bu suçlamaları yöneltiyor” dedi.



Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
TT

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)

Dürziler, dini ve sosyal gizliliğini korumaya çalışırken, Ortadoğu'da Lübnan, İsrail ve Suriye gibi yayıldığı ülkelerde siyasi roller oynayan bir azınlığı oluşturuyorlar.

Son birkaç gün boyunca, Güney Suriye'deki Suveyda şehrinde Dürzi milisler, Bedevi milislerle çatışmaya girdiler ve bunun sonucunda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti güçleri salı günü Suveyda şehrine girip ateşkes ilan ederken, İsrail Suriye güçlerini hedef alan hava saldırıları düzenlediğini duyurdu. Zira Tel Aviv daha önce azınlık Dürzi halkını korumaya ve Güney Suriye'de asker konuşlandırmayı önlemeye çalışacağına söz vermişti.

Peki Dürziler kimdir ve inançları, siyaset ve toplumdaki rolleri hakkında ne biliyoruz?

Dini inançları

Dürzilik, 11’inci yüzyılın başında, İmamiye’den (İsna Aşeriye) sonra Şiiliğin ikinci en büyük dalı olan İsmâiliyye mezhebinin bir fırkasıdır.

Kendilerine Muvahhidun diyen Dürziler, Lübnan'daki en yüksek dini otorite olan el-Akl Şeyhliğinin web sitesine göre, “Bir ve tek olan, yeri ve göğü yaratan Allah’a” meleklerine, peygamber ve resullerine, ahiret gününe inanırlar.

Mezhep mensupları ile sınırlı olan öğretilerinin gizliliğini açıklar şekilde, ritüellerine aşina olan ve adının açıklanmasını istemeyen birinin AFP’ye vurguladığı gibi, Dürziler inançlarında “zahiri mesaj ile batini mesaj”ı temel alırlar.

Bahsi geçen kişi, tek tanrılı dinlerin uzun bağlamlarına dayanan, dini kavramları felsefe ile karıştırma yoluyla Platon'un fikirlerinden etkilenen, “Allah’ın gerçek tevhidinde olgun bir aşamaya” dayanan öğretilerden bahsediyor.

Dürzilik, sözde doğruluk, iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım, İblis'i ve bütün şer güçleri tanımama gibi yedi temel tavsiyeyi (esası) benimser ve reenkarnasyonun “mezhebin bir parçası” olduğuna inanır.

Dini günler

Dini günleri, diğer mezhepler ile aynıdır. Ek olarak, kurban bayramından önceki on gün boyunca yapılan günlük toplantılar vardır. Bu toplantılarda dini okumalar, bazı ibadetler, bazı şiirler ve manevi okumalar yapılır. Bunlar Muvahhid birisinin yerine getirmesi halinde gerçek tevhidi uygulamış kabul edileceği yedi esası pekiştirmektedir.

Aynı şekilde, Hicri yeni yılı ihya ederler ve herkes gücü yettiğince zekat öder.

Şeyhleri iman kardeşlerini koruma ve iletişimi koruma ilkesini yerine getirmek için perşembe-cuma gecesi ritüelleri ve ibadetleri eda etmek, dini okumalar yapmak amacıyla toplanırlar.

Mezhebin öğretileri mensupları arasında gizli kalır ve bazı karma evliliklerin varlığına rağmen, genellikle Dürzilerin kendilerine mezhep mensuplarının dışında hayat arkadaşı seçmeleri hoş karşılanmaz.

Yayıldıkları bölgeler

Dindar erkeklerinin siyah kıyafetler giyinip başlarına beyaz sarık sardıkları, kadınlarının ise yine siyah kıyafetler giyip, başlarını ve yüzlerinin bir kısmını örten beyaz bir başörtü taktıkları Dürzilerin sayısının 1 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor.  

Dürzi mezhebi mensupları çoğunlukla Lübnan, Suriye, Filistin toprakları ve Ürdün'deki dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde yaşıyorlar.

Suriye'deki nüfuslarının 700 bin olduğu tahmin ediliyor ve çoğu kaleleri sayılan Suveyda şehrinin bulunduğu ülkenin güneyinde yaşıyor. Ayrıca Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya ilçeleri ile ülkenin kuzeybatısındaki Idlib'de sınırlı sayıda bulunuyorlar.

Lübnan'da sayılarının yaklaşık 200 bin olduğu tahmin ediliyor ve yoğun olarak ülkenin merkezindeki dağlarda, özellikle de Şuf, Aliya ve el-Metn el-Ala bölgelerinde, ayrıca Cebel el-Şeyh’in batı eteklerindeki Hasbaya ve Raşiya gibi bölgelerde yaşıyorlar.

İsrail'de ise Celile, Karmel Dağı ve işgal altındaki Golan Tepeleri'nde 20'den fazla köyde dağınık bir şekilde yaşıyorlar. Merkezi İstatistik Bölümü'ne göre, İsrail vatandaşlığına sahip olanların sayısı 153 bin. Ek olarak, Golan'da yaşayan yaklaşık 23 bin Dürzi’nin büyük çoğunluğu kalıcı İsrail ikametgah belgesine sahip.

İsrail'deki Dürzi Mirası Merkezi'ne göre, İsrail mezhebi “kendi mahkemeleri ve bağımsız manevi liderliği ile tek başına bir oluşum olarak” tanıyor.

Tarihçi Sami Nesib Makarem, “Dürzi İnancı” adlı kitabında, özellikle Lübnan ve Kuzey Suriye'deki bazı Dürzilerin “16. yüzyıldan itibaren Cebel-i Havran'a göç ettiğini” ve bölgenin “Cebel-i Dürzi” olarak anılmaya başladığını belirtiyor.

Buradan bazıları, özellikle kuzeyde yaklaşık 15 bin ila 20 bin Dürzi'nin yaşadığı Ürdün'e göç etti.

Az sayıda Dürzi de Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya gibi dünyanın çeşitli bölgelerine ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika'ya göç etti.

Sosyal ve politik rol

Dürziler, farklı ülkelere yayılmalarına rağmen yakın bağlarını sürdürmeye çalıştılar.

Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden tarihçi Profesör Makram Rabah, Dürziler, Maruniler ve Lübnan Dağı'ndaki çatışmalar üzerine yazdığı bir diğer kitapta şu açıklamayı yapıyor: “Karma evlilikler ve Dürziler arasında ilişkiler var ve din adamları bu ilişkinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyorlar. Sınırlar çizilmiş olsa da, Dürziler onları gerçekte tanımadılar.”

Makram'a göre, bir azınlık olmalarına rağmen, Ortadoğu'da Dürziler “bölgenin siyasi ve sosyal yaşamında, ekonomik ve sosyal meselelerinde önemli ve bazen öncü bir rol” oynadılar.

Bu durum genellikle, azınlığın rolünü, büyüklüğünün ötesinde şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan feodal liderlerden veya aile liderlerinden kaynaklanıyordu.

Örneğin Lübnan'da lider Kemal Canbolat, 1950'lerden iç savaşın başlangıcı (1975-1990) ve 1977'deki suikastına kadar önemli bir siyasi rol oynadı.

Suriye'de Fransız manda yönetimi, 1921'de Cebel el-Dürzi bölgesine idari bağımsızlık verdi ve bu statü 1937'ye kadar devam etti. Ancak bu dönemde, en önde gelen Dürzi liderlerinden biri olan Sultan Paşa el-Atraş, 1925'te Fransızlara karşı patlak veren büyük bir ayaklanmaya liderlik etti.

İsrail'e gelince, Makram Rabah, Dürzilerin “devlete tamamen entegre olduklarını ve orduda görev yaptıklarını, bunun da onlara devlet nezdinde daha fazla nüfuz sağladığını” açıklıyor.

Suriye'de çatışmanın patlak vermesinin ardından Dürziler, kendilerini çatışmadan ve sonuçlarından uzak tuttular. Birkaç istisna dışında, genellikle rejime karşı silahlanmadılar veya muhalefete katılmadılar. Bulundukları bölgelerde çeşitli silahlı grupların parçası olan Dürziler, Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra iktidara gelen yeni yetkililerle henüz bir anlaşmaya varamadılar.

Nisan ayı sonlarında Şam kırsalındaki iki bölgede patlak veren ve Suveyda'ya uzanan çatışmalar, Dürzi milisler ile güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu en az 119 kişinin ölümüne yol açtı. Bu kanlı çatışmaya İsrail hava saldırılarıyla müdahale etti ve Şam’ı, Dürzilere zarar verilmemesi konusunda uyardı.

Nadir görülen bir siyasi ayrışmayla, Dürziler arasında son olaylara ilişkin tutumlar farklılaştı. Kemal Canbolat’ın oğlu Lübnanlı lider Velid Canbolat, Dürzileri Müslümanlar ile “sonsuz bir savaşa” sürüklemek konusunda uyarıda bulunurken, dini otoriteler ve Suriyeli Dürzi askeri gruplar, Dürzilerin ülkenin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladılar. Buna karşılık, Suriyeli din adamları ve İsrail’deki Dürzilerin dini lideri Şeyh Muvaffak Tarif, İsrail'e Suriye Dürzilerini koruma çağrısında bulundular.

Rabah, bu tarafların “farklı ajandalara sahip olduğunu ve daha da önemlisi, üç ülkeye uzanan bir nüfuz mücadelesi olduğunu” belirtti.