Libya: Yasama, yürütme ve yargı organlarındaki önemli devlet makamlarına kimlerin getirileceğine dair çalışmalar başladı

UNSMIL, 1 Nisan’da LUO esirlerinin serbest bırakılmasını ‘ulusal uzlaşı yolunda önemli bir adım’ olarak nitelendirdi (AFP)
UNSMIL, 1 Nisan’da LUO esirlerinin serbest bırakılmasını ‘ulusal uzlaşı yolunda önemli bir adım’ olarak nitelendirdi (AFP)
TT

Libya: Yasama, yürütme ve yargı organlarındaki önemli devlet makamlarına kimlerin getirileceğine dair çalışmalar başladı

UNSMIL, 1 Nisan’da LUO esirlerinin serbest bırakılmasını ‘ulusal uzlaşı yolunda önemli bir adım’ olarak nitelendirdi (AFP)
UNSMIL, 1 Nisan’da LUO esirlerinin serbest bırakılmasını ‘ulusal uzlaşı yolunda önemli bir adım’ olarak nitelendirdi (AFP)

Libya Temsilciler Meclisi’ne bağlı bir komite, 1 Nisan’da devletin yasama, yürütme ve yargı organlarındaki önemli devlet makamlarına kimlerin getirileceğine dair aday dosyalarını teslim almaya başladı. Ayrıca adayları belirleme sürecinin üst düzey bürokratik makamları da içerdiği ifade edildi. Libya’daki Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ise ülkenin batısındaki ez-Zaviye şehrinde diyalog komitesinin bir girişimi olan ‘Ulusal Ordu (LUO) esirlerinin serbest bırakılmasına’ övgüde bulundu. Menfi, durumu, yönetimi teslim aldığından bu yana gerçekleştirdiği, ulusal uzlaşı çerçevesinde ‘önemli bir adım’ olarak nitelendirdi.
Parlamento komitesi, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi arasında ‘seçim için kriterler ve kurallar belirleyen’ bir anlaşmanın yakın zamanda yürürlüğe girmesiyle birlikte, gelecek haftaya kadar ‘egemen pozisyonlar’ olarak tabir edilen devletin yasama, yürütme ve yargı organlarında rekabet eden 12 adayın dosyalarını teslim almaya ve sınıflandırmaya başladı. Aday seçme süreci, ‘kararlaştırılan kotaya’ göre iki taraf arasında uzlaşıya tabi olacak.

Menfi’den önemli açıklama
Bu gelişmeyle eş zamanlı olarak Menfi de Çarşamba günü, ‘Libyalılar arasında ortak yaşamı sağlamak üzere birleşik bir devlet inşa etmenin temel taşı olarak’, Başkanlık Konseyi’nin en büyük önceliğinin kapsamlı bir ‘ulusal uzlaşıya’ ulaşmak olduğunu söyledi. Menfi, ‘affetme ve hoşgörü değerlerini güçlendirme’ çağrısında da bulundu.
Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) ise yaptığı açıklamada, ez-Zaviye şehrindeki güvenlik makamlarının LUO esirlerini serbest bırakması sonrasında memnuniyetini dile getirdi. UNSMIL, Birlik Hükümeti’nin ez-Zaviye’deki bu savaşçıların serbest bırakılmasıyla başlayan ‘ulusal uzlaşı’ konusunda ortaya koyduğu çabalara övgüde bulundu. Misyon, bu girişimin, kapsamlı bir ulusal uzlaşının ve Libya’nın toplumsal dokusunun restorasyonunun başlangıcı olacağına dair umudunu dile getirirken, tüm tutukluların serbest bırakılması çağrısında bulundu.
Öte yandan Başbakan Abdulhamid Dibeybe, Libya’nın geleceğinin ve ilerlemesinin, ‘ulusal uzlaşma yoluyla yaraları iyileştirme ve adalete ulaşma yeteneği ile bağlantılı olduğunu’ söyledi. Dibeybe, esirlerin serbest bırakılmasının bu yolda önemli bir ilerlemeyi yansıttığını da vurguladı.
Dibeybe, başbakan olarak Savunma Bakanlığı karargahına yaptığı ilk ziyarette ve bazı bakanlık yetkilileriyle görüşmesinde, “İlk önce Allah’a, sonra da vatana sadakatle, devletin egemenliğini genişletebilecek bir Libya ordusuna ulaşmak için performans düzeyinin yükseltilmesi gerekiyor” dedi. Bakanlık görüşmenin, çabaları yoğunlaştırma, çalışma önerileri sunma ve ülke için iyi olanı uygulama üzerinde durduğunu belirtti.
Dibeybe ayrıca, Libya’nın farklı şehirlerinde kamu hizmetleri şirketlerinin yönetim kurulu başkanlarıyla, ‘karşılaşılan sorunları, zorlukları ve bunların üstesinden gelme yollarını’ ele aldı. Abdulhamid Dibeybe, hizmet düzeyini yükseltmek ve şirketleri daha etkili olacak şekilde yönetmek için yenilikçi yollar arama ihtiyacına dikkati çekti. Ülkenin farklı şehir ve bölgelerini kapsamak üzere özel sektörün de katıldığı temizlik kampanyalarının başlatılması çağrısında bulunan Libya Başbakanı, devletin rolünü izleme ve düzenleme eylemine daha fazla odaklanılması gerektiğini vurguladı.

Akile Salih, Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı ile görüştü
Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, çarşamba günü Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Sayeh ile bir araya gelerek, komisyona ve bir sonraki aşamada kendisine emanet edilen role tam desteğini dile getirdi. Libya’nın birliğine, egemenliğine ve istikrarına katkıda bulunan tüm uluslararası ve ulusal çabaları takdir ettiğini söyleyen Salih, komisyonun rolüne ve demokratik yolu teşvik etmek için çalışan herkese de övgüde bulundu.
Öte yandan LUO Komutanı Mareşal Halife Hafter, 24 Aralık seçimlerine gecikme olmadan ulaşmak zorunda olduklarını belirtti. Geçtiğimiz Çarşamba günü Libya’daki Birinci Sosyal Bileşenler Ulusal Forumu’nda, bağlantıları ne olursa olsun tüm suçluların ve kanun kaçaklarının sosyal örtüsünün kaldırılması gerektiğini söyledi. “Ülkede sosyal güvenliğe müdahale edilmesi karşısında sessiz kalmak veya buna izin vermek mümkün değildir” diyen Halife Hafter, sözlerinin devamında ise şunları söyledi;
“LUO güçleri, kanun kaçaklarının tüm hareketlerini, eylemlerini ve ülkeyi istikrarsızlaştırmaya yönelik umutsuz girişimlerini yakından takip ediyor. Vatandaşların onurlarını baltalamaya çalışan herkese demir yumrukla vurulacaktır.”
Mareşal Hafter, vatandaşların hareketlerini ve ticari trafiği kolaylaştırmak için sahil yolunun Ramazan ayı başından önce açılmasının önemini vurgulayarak, her türlü güvenlik ihlalinin önlenmesi gerektiğini kaydetti. Hafter ayrıca, koronavirüse karşı etkili bir aşı sağlama ve vatandaşların hizmet sorunlarını Ramazan başlamadan önce çözme çağrısında bulundu.
Mareşal Halife Hafter ayrıca, “Seçimlere zamanında ulaşmak önemli ve bir zorunluluktur. Bunun için tüm tedbirler alınmalıdır. BM misyonunu ve uluslararası toplumu yol haritasına uymaya ve haritayı uygulamaya çağırıyoruz” ifadelerini kullandı.



Dibeybe hükümeti Tahran'la kanal açarak neyi hedefliyor?

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Libyalı mevkidaşı Necla Menguş'u Tahran'da kabul etti. (İran Dışişleri Bakanlığı)
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Libyalı mevkidaşı Necla Menguş'u Tahran'da kabul etti. (İran Dışişleri Bakanlığı)
TT

Dibeybe hükümeti Tahran'la kanal açarak neyi hedefliyor?

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Libyalı mevkidaşı Necla Menguş'u Tahran'da kabul etti. (İran Dışişleri Bakanlığı)
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Libyalı mevkidaşı Necla Menguş'u Tahran'da kabul etti. (İran Dışişleri Bakanlığı)

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Dışişleri Bakanı Necla Menguş'un İran'ın başkenti Tahran'a yaptığı resmi ziyaret, geçtiğimiz hafta yerel ve bölgesel medyanın ana gündemlerindendi. Söz konusu ziyaret, üst düzey bir Libya delegasyonunun yaklaşık 17 yıl aradan sonra İran’a yaptığı ilk diplomatik ziyaretti.

Menguş'un İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın daveti üzerine Tahran’a yaptığı ziyaret, Dibeybe hükümetinin bundan elde edebileceği fayda hakkında bazı soruları gündeme getirdi. Belki de görüşme Lübnan'da tutuklu bulunan Hannibal Kaddafi'nin dosyasının görüşülmesini amaçlıyordu.

Libya Temsilciler Meclisi (TM) üyesi Rabia Ebu Ras, Dibeybe hükümetinin “bölge ve bilge dışında birçok taraf ve güçle ittifaklar kurmaya çalıştığını ve Libya içindeki siyasi konumunu ve gücünü daha uzun süre elinde tutma kabiliyetini güçlendirmek amacıyla yeni bölgesel politikalarda aktif bir taraf olmayı hedeflediğini” söyledi.

Rabia Ebu Ras Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamalarda, bu ziyaretin arkasında Dibeybe hükümeti için ‘potansiyel kazanımlar’ olduğuna işaret ederken, bazılarının Türkiye'nin bu ziyaret için arabulucu rol oynadığı fikrini dışladı. Ebu Ras, söz konusu ziyaretin Menguş'un geçtiğimiz mayıs ayında Kuveyt, Bahreyn, Umman ve Suudi Arabistan'ı kapsayan Körfez gezisi sırasında planlanmış olabileceğini ifade etti.

El-Ahram Siyasi ve Stratejik Araştırmalar Merkezi araştırmacılarından Mısırlı Dr. Muhammed Naci Abbas, Manguş'un ziyaretinin gerçekten de Dibeybe hükümetinin ‘dış ilişkilerinin marjını genişletmesine’ olanak sağlayabileceği tezine katılıyor. Abbas ziyaretin, İran'ın Kuzey Afrika ülkelerine açılma isteğinin ve Tahran ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkilerin gelişiminin üzerine geldiğini söyledi.

Abbas, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, “İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi yönetimi, selefi Hasan Ruhani'ye yöneltilen Kuzey Afrika ve Arap bölgesini dikkate almamak ve yalnızca Batı’ya güvenmekle ilgili suçlamaları ele almak istiyor” dedi.

İran uzmanı olan Mısırlı araştırmacı, ziyaretin iki ülke arasındaki çeşitli alanlarda ortaklıklar, ekonomik ilişkiler veya İran'ın Libya'daki siyasi krizin çözümünde herhangi bir rol oynaması gibi amaçlarla gerçekleştiğini reddederek şunları söyledi: “Libya siyasi arenasında nüfuz sahibi olanlar, Washington, Kahire, Ankara ve Libya'nın geri kalan komşu ülkeleri gibi, burada açık bir varlığa sahip olanlardır. Dolayısıyla Tahran'ın tüm bunların üzerine geçmesi düşünülemez.”

Mısırlı araştırmacı değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Evet, İran medyası Abdullahiyan'ın Menguş ile yaptığı görüşmelerde ülkesinin Libya'daki yeniden yapılanma çabalarına katılma arzusuna ilişkin ifadesine atıfta bulundu. Ancak bu, İran'a uygulanan ekonomik yaptırımlara ek olarak, Libya siyasi sahnesinin devam eden karmaşıklığı göz önüne alındığında (dışlanmasa da) büyük ölçüde erken.”

Libyalı siyasi analist İzzeddin Akil ise Menguş'un Tahran'a yaptığı ziyaretin amacının “ABD önerilerini İran tarafına iletmek” ve Tahran'ın 2015 yılından bu yana tutukluluğunun devam etmesinde ısrar eden bazı Lübnanlı güçler üzerindeki güçlü etkisi nedeniyle, Hannibal Kaddafi meselesini görüşmek” olduğuna inanıyor.

Akil, “Dibeybe'nin Hannibal'i gerçekten Libya'ya geri getirebilmesinin siyasi rakipleri (TM ve Devlet Yüksek Konseyi) karşısında konumunu güçlendirmenin yanı sıra, seçim tarihi geldiğinde cumhurbaşkanlığı yarışında eski rejim destekçilerinin ve ona bağlı olanların oylarını garanti edeceğini" söyledi.

Akil, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, “Tahran, krizlerini gidermek ve Arap bölgesindeki herkese açılmak istiyor. Bu ziyaret, amaçlarının bir kısmını gerçekleştirdi. İran, diplomatik tecrübesiyle ziyareti geliştirmekten ve iki ülke arasında gelecekteki ilişkileri çeşitli yollarla pekiştirmekten çekinmeyecektir” şeklinde konuştu.

Libyalı yazar Abdullah el-Kebir, ziyaretin Hannibal Kaddafi davasıyla ilgili olabileceğini belirterek,  Dibeybe'nin eski rejimin destekçilerini yanına çekmede herhangi bir olumlu ilerlemeden fayda sağlayacağı görüşüne destek verdi.

El-Kebir, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ziyaretle ilgili birçok soruyu, (iki ülke arasındaki Kaddafi dönemindeki güçlü ilişkiye kıyasla) iki ülke arasındaki ilişkilerin uzun vadeli kopmasına bağladı. El-Kebir, “İran önemli bir bölge ülkesi. Onunla yeni bir sayfa ve Trablus ile Tahran arasındaki kapalı kapıları yeniden açmak faydalı olabilir. Şiilik korkuları ise Sünni Maliki düşünce okulunun bazı mensupları tarafından abartılıyor” değerlendirmesinde bulundu.