Irak bütçesinin kabulü siyasi gruplar arasındaki ihtilafları derinleştirdi

Irak Meclisi 2021 bütçesini kabul ediyor (INA)

Irak’ta 2021 bütçesinin kabul edildiği oturumun birkaç saat öncesine kadar bile beklentiler bütçenin kabul edilmeyeceği yönündeydi. Zira siyasi gruplar arasındaki ihtilaflar bütçe konusunda bir çözüme ulaşılmasını ve orta yolu bulmayı imkansızlaştırıyordu. Meclis çatısı altındaki siyasi grupların arasındaki ittifakların son ana kadar nasıl şekilleneceği kestirilemez. Bu durum 10 Ekim’de yapılacak seçimler için de geçerli. Tüm göstergeler, bütçenin ‘çoğunluk oylarıyla’ değil, uzlaşı yoluyla geçmesi arzu edildiğine işaret ediyordu. Çünkü Meclis’te bir karar çoğunluk oylarıyla geçiyorsa bu, Kürtlerin o oturumu boykot ettiği ve dolayısıyla Bağdat-Erbil hattındaki ihtilafların derinleşeceği anlamına gelir. Ancak Meclis’te diğer siyasi gruplara karşı ciddi muhalefet yürütmesi beklenen koalisyon içerisindeki gruplardan hiçbirinin aklına gelmeyecek bir paradoks yaşandı. Bütçe çoğunluk oylarıyla ve Kürtlerin hesap etmediği bir şekilde kabul edildi.
Oylama anında Nuri el-Maliki’nin başkanlığındaki Kanun Devleti Koalisyonu çekildi ve toplantı yeter sayısının bozulması için müttefiki olan Hadi el-Amiri’nin başkanlığındaki Fetih Koalisyonu’nun çekilmesini umuyordu. Fakat Fetih Koalisyonu toplantı yeter sayısını bozmadı çünkü oturumdan çekilmedi. Üstelik bunun üzerine Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) bütçe payı üzerinde anlaşmaya varıldıktan sonra Kürt siyasi gruplar oturuma katıldı. Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) lideri Mesud Barzani bütçenin kabul edilmesini ‘Kürt halkının zaferi’ diye niteledi.
Meclis, bütçe ile beraber 7 Ekim’de yani milletvekili seçimlerinin yapılmasından 3 gün önce kendisini feshetmesini öngören kararı kabul etti. Meclis, kendini feshetme kararını, seçimin 10 Ekim’de yapılması şartına bağladı yani seçimlerin ertelenmesi halinde Meclis görevine geri dönecek. Bu şartlı onay aynı zamanda siyasi gruplar arasında yaşanan güven krizini yansıtıyor. Bütçenin çoğunluk oylarıyla kabul edilmesi, özellikle bazı siyasi gruplar arasında daha önceden yapılan anlaşmalara aykırılık arz ettiği için önümüzdeki dönemde yeni koalisyonların habercisi olabilir.
Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki, ‘savaşın henüz bitmediğini’ söyledi. Maliki bu açıklamayla bütçe kararının itirazı için Federal Mahkeme’ye başvuracağına işaret ediyor. Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr’ın desteklediği Sairun Koalisyonu bütçenin kabulü yolunda en büyük zafer kazananlardan biri olarak görülüyor.
Sairun Koalisyonu Milletvekili Mahmud ez-Zecravi, Kanun Devleti Koalisyonu’nun karara itiraz işareti hakkında yaptığı değerlendirmede, böyle bir adımın Kanun Devleti Koalisyonu adına siyasi ve seçim intiharı olacağını söyledi. Zecravi, “Değil bütçe yasasına, maddelerine bile itiraz edilmeyecek. Bu adımı atan, kendini kamuoyu önünde idam sehpasında bulur. Iraklılar arzu edilmeyen bir durumda. Tüm siyasi gruplardan beklenen bütçeyi desteklemek ve Irak ekonomisine hizmet eden projeleri kabul etmeye devam etmek ve aynı şekilde memur maaşlarının temin edilmesi ve geciktirilmemesi için çalışmaktır. Bu adımı atan siyaseten ve seçimlerde intihar etmiş olacak” ifadelerini kullandı.
Kürt koalisyonu bütçe maddelerine bağlı olduklarını ilan etti. IKBY Meclisi Milletvekili Osman Kerim, yaptığı açıklamada, “IKBY Hükümeti bütçede geçen tüm maddelere bağlı kalacak ve yasanın 11’inci maddesinde belirtildiği üzere petrol ve sınır kapılarının gelirlerini teslim edecek. İki hükümet işin teknik boyutu üzerinde uzlaşıya varılacak ve bütçenin Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması ve resmi gazetece yayınlanması halinde anlaşma yürürlüğe girecek. Böylece petrol gelirlerinin teslimi ve diğer uygulamalar da dahil olmak üzere tüm maddeler uygulanacak” dedi.
IKBY Başkanı Neçirvan Barzani, bütçenin kabul edilmesinden övgüyle söz etti. Barzani açıklamasında Irak halkını tebrik ederek, Cumhurbaşkanlığı’nı ve tüm siyasi grupları takdir etti.
Barzani, açıklamasında şunları kaydetti:
“Başbakan Mustafa el-Kazimi’nin ihtilafları hafifletmek ve anlaşmayı sağlamak için gösterdiği çabalar takdire şayandır. Irak, sorunların çözümü, istikrar ve medeniyetin gerçekleşmesi ve daha iyi bir gelecek için ortak iş birliğine ve ortak çalışmaya ihtiyaç duyuyor. Hepimiz bu yönelimi desteklemeliyiz. IKBY heyetiyle birlikte zor ve uzun görüşmelerden başarıyla çıkan hükümet heyeti başkanı Kubad Talabani’yi özellikle takdir ediyorum. Aynı şekilde Irak bütçesinde IKBY payının tespit edilmesinde birbiriyle ve hükümet heyetiyle iş birliği yapan ve dayanışma gösteren Kürt gruplarını takdir ediyorum. Umuyorum tüm taraflar yasaya bağlı kalır. Bütçenin onaylanması yeni bir başlangıç ve IKBY ile merkezi hükümet arasında geri kalan sorunların çözümüne vesile olabilir.”